Ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Zielonki
Miejscowość
Korzkiew
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kraków Krowodrza
Parafia
Parafia Św. Jana Chrzciciela
Tagi
ołtarz boczny ornament akantowy ś. Rozalia św. Barbara św. Franciszek z Asyżu św. Helena św. Józef św. Roch św. Sebastian Zwiastowanie
Miejsce przechowywania
nawa główna, strona południowa
Identyfikator
DZIELO/14520
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
około 1700 roku
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Nastawa powstała około 1700 roku. Ołtarz wymieniany jest w kolejnych aktach wizytacji biskupich z 1727, 1748 i 1783 roku. W ostatniej opisano, że nastawa była pomalowana na kolor biały i złocona: „Ołtarz czwarty. Na dwóch gradusach z mensą drewnianą niekonsekrowaną w rzeźbie stolarskiej, biało malowany i złocony, w którym obraz S. Józefa”. Ołtarz jest również wymieniany w inwentarzach kościelnych (1791, 1828, 1836, 1843, 1844).

Opis

Ołtarz przyścienny, niearchitektoniczny. Mensa prostopadłościenna, kamienna, wyniesiona na dwóch wysokich stopniach. Antepedium w formie malowanego na płótnie obrazu w złoconej, akantowej ramie. W centrum medalion z przedstawieniem narzędzi stolarskich: piły, młotka, siekierki, ręcznego wiertła, dłuta oraz gałązki białej lilii i pałki wodnej umieszczony na tle dekorowanym stylizowaną, przeplatającą się wicią roślinną. Retabulum drewniane o strukturze utworzonej z suchego akantu, pomiędzy który wplecione są obrazy. W predelli obraz w kształcie leżącego owalu z przedstawieniem św. Rozalii. W polu głównym ołtarza obraz w kształcie stojącego prostokąta w złoconej, akantowej ramie, z przedstawieniem Zwiastowania, a na zasuwie św. Józefa z Dzieciątkiem. Po bokach flankowany przez dwie pary obrazów w formie medalionów, ujętych złoconymi ramami. Po lewej stronie, od dołu: św. Helena i św. Sebastian, a po prawej, od dołu: św. Barbara i św. Roch. W zwieńczeniu, na osi obraz przedstawiający św. Franciszka umieszczony w analogicznej ramie. U szczytu płaskorzeźbione przedstawienie Boga Ojca w otoczeniu uskrzydlonych główek anielskich na tle srebrzonych obłoków oraz złoconej, promienistej glorii. Struktura malowana na ciemny brąz, ornamenty złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz jest przykładem przełamania dotychczasowej konwencji budowania struktur ołtarzowych, w której zarzucono wykorzystywanie porządków architektonicznych na poczet rozbudowanej ramy o bardzo bujnych splotach akantu. Pierwsze takie ołtarze pojawiły się już w ostatnich dziesięcioleciach XVII wieku, kiedy rama ze splotów akantu zaczęła tylko obejmować rzeźby i obrazy w miejscu architektonicznej struktury, np. ołtarze w Szczyrzycu i Uszwi. Z czasem ramy zaczęły się coraz bardziej usamodzielniać, gdy wpleciono w nie medaliony z obrazami, tak jak w omawianym dziele oraz w ołtarzu Matki Boskiej Szkaplerznej w farze bocheńskiej. Ostatecznie to ramy przejęły całkowicie główny wątek tematyczny ołtarza. Na przykład w Mogilanach ołtarz boczny zbudowany został w kształcie serca, a w farze bieckiej w formie Drzewa Jessego.

Streszczenie

Ołtarz powstał około 1700 roku. Jest przykładem przełamania dotychczasowej konwencji budowania struktur ołtarzowych, w której zarzucono wykorzystywanie porządków architektonicznych na poczet rozbudowanej ramy o bardzo bujnych splotach akantu. W polu głównym znajduje się obraz przedstawiający Zwiastowanie, na zasuwie św. Józefa, po lewej stronie wizerunki św. Heleny i św. Sebastiana, a po prawej św. Barbary i św. Rocha. W zwieńczeniu, na osi znajduje się obraz przedstawiający św. Franciszka.

Bibliografia

Szlezynger Piotr, "Kościół pod wezwaniem Narodzenia Św. Jana Chrzciciela w Korzkwi", Kraków 2004
Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian , "Sztuka Ziemi Krakowskiej", Kraków 1982
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Wiśniewski Jan, "Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem", Marjówka Opoczyńska 1933
Kornecki Marian , "Sztuka sakralna", Kraków 1993

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Jak cytować?

Maria Działo, "Ołtarz boczny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-39

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności