Matka Boska Różańcowa ze świętymi i członkami bractwa

Dzieje zabytku

Obraz Matki Boskiej ze świętymi i członkami bractwa mógł powstać w pierwszej połowie XVII wieku, najpewniej około 1644 roku w związku z założeniem bractwa różańcowego. Pierwotnie znajdował się w feretronie. Po odnowieniu go w 1999 roku został oprawiony i powieszony na ścianie w kościele.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum, na obłokach Matka Boska, ukazana w pozycji siedzącej, zwrócona w trzech czwartych w lewo, z głową pochyloną i skierowaną w prawo, nogi ma oparte na sierpie księżyca. Lewą ręką przytrzymuje stojące na jej kolanach Dzieciątko, prawą wyciąga w dół, podając różaniec, w dłoni trzyma różę. Twarz ma owalną o łagodnych, delikatnych rysach, migdałowatych oczach, prostym nosie i małych ustach, okoloną długimi brązowymi włosami, opadającymi wzdłuż ramion. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z wysokim stanem oraz ciemnoniebieski płaszcz w gwiazdy zarzucony na lewe ramię i nogi. Na głowie ma zamkniętą koronę podtrzymywaną przez dwa nadlatujące anioły, w biały tunikach, o kwiecistym wzorze, trzymające liście palm. Dzieciątko w pozycji stojącej, z pochyloną głową, skierowaną w lewo. Prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, lewą wyciąga w dół, trzymając różę. Twarz ma owalną, o łagodnych rysach, zbliżonych do Matki, okoloną brązowymi włosami sięgającymi ramion. Ciało ma szczupłe, w partii bioder przewiązane białą tkaniną, wokół szyi czerwone korale. Wokół głowy obu postaci nimby i gloria promienista. Maria ujęta jest obłokami, na tle rozświetlonego czerwono-żółtego nieba. W lewym dolnym rogu półpostacie św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej. Dominik ukazany jest z profilu, skierowany w lewo, z głową zwróconą do góry i rękami złożonymi w geście modlitwy. Twarz ma okoloną krótką brodą i włosami. Nad głową aureola. Ubrany jest w biały habit i czarny płaszcz. Za nim św. Katarzyna, z głową skierowaną w górę. Twarz ma owalną, o łagodnych rysach. Wokół niej ma białą podwikę, na głowie czarny welon. Wokół głowy nimb. W prawym dolnym rogu obrazu trzej członkowie bractwa, pierwszy ukazany z profilu, z rękami złożonymi w geście modlitwy, na których ma zawieszony różaniec. Ubrani są w czerwone tuniki z kapturami na głowach. U dołu przedstawienia godło zakonu dominikanów w fantazyjnym kartuszu, na niebieskim tle.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiany obraz odwołuje się do tradycyjnej ikonografii Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi – św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską, poszerzonej o postacie członków bractwa. Formuła przedstawienia z dwustrefową, symetryczną kompozycją, gdzie w górnej strefie znajduje się Matka Boska, w dolnej zaś pozostałe postacie wykształciła się w XVII wieku we Włoszech, później zaś stała się niezwykle popularna w sztuce polskiej. Omawiany obraz przedstawia wariant, w którym Matka Boska tronuje wśród obłoków, a przed nią klęczą święci i członkowie bractwa. Postać św. Dominika jest niezwykle silnie związana z kultem różańca. Według tradycji ukazała mu się Matka Boska, która wręczyła świętemu różaniec, zachęcając go do odmawiania modlitwy, dlatego też św. Dominik uznawany jest za pierwszego jej propagatora. Natomiast przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską miało połączyć najważniejszych reprezentantów męskiego i żeńskiego zakonu dominikańskiego, jak również ukazać razem w jednym wizerunku założyciela zakonu i najbardziej czczoną świętą oraz związać ją z kultem różańca, silnie propagowanym przez cały zakon. Ten sam malarz, który wykonał omawiany obraz Matki Boskiej Różańcowej, namalował również przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem znajdujące w Gaju. Na obu dziełach w bardzo zbliżony sposób oddana została postać Marii oraz aniołków. Najprawdopodobniej wspomniany artysta wykonał również obraz św. Anny Samotrzeć w kościele św. Bartłomieja w Mogile. Wszystkie te dzieła pochodzą z pierwszej połowy XVII wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, delikatne krakelury na powierzchni malatury.

Streszczenie

Obraz Matki Boskiej ze świętymi i członkami bractwa mógł powstać w pierwszej połowie XVII wieku, najpewniej około 1644 roku w związku z założeniem bractwa różańcowego. Pierwotnie znajdował się w feretronie. Dzieło odwołuje się do tradycyjnej ikonografii Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi – św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską, poszerzonej o postacie członków bractwa. Ten sam malarz, który wykonał omawiany obraz, namalował również przedstawienia Matki Boskiej z Dzieciątkiem w Gaju oraz św. Anny Samotrzeć w kościele św. Bartłomieja w Mogile.

Bibliografia