Tabernakulum

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Wieliczka
Miejscowość
Gorzków
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wieliczka
Parafia
Parafia Matki Boskiej Częstochowskiej
Tagi
aniołek rzeźba XX wieku tabernakulum tron wystawienia Władysław Jettmar
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/01528
Kategoria
tabernakulum
Ilość
1
Czas powstania
1914 rok
Fundator
Władysław Jettmar
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Kraków
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarz główny miał ufundować w 1914 roku ksiądz Władysław Jettmar, który osobiście wyszukiwał dęby w okolicy i prosił ludzi, aby ofiarowali je na ołtarz. Zapewne wraz z ołtarzem głównym wykonano tabernakulum i tron wystawienia. Dzieło wykonał krakowski rzeźbiarz Franciszek Styczeń. Ołtarz pomalowano i pozłocono w latach 1948-1949.

Opis

Tabernakulum dwudrzwiowe, w kształcie prostopadłościennej, obitej blachą metalową skrzynki. Na drzwiczkach odlewana dekoracja z kłosów i winnych gron, powyżej gorejące serce. Tabernakulum ujęte drewnianym tronem wystawienia w formie ażurowej kolumnady na planie półkola. Kolumny ustawione są na wysokich cokołach, wspierają niepełne belkowanie, zwieńczone sześcioma wolutami, spiętymi w kabłąk, tworzącymi formę połowy baldachimu. U szczytu korona zamknięta, pod nią Baranek Apokaliptyczny, a u spodu podwieszona szyszka otoczona liśćmi winogrona. Trzony kolumn w dolnej części zdobione są płaskorzeźbioną dekoracją roślinną, a w górnej części są gładkie, kapitele kompozytowe. Na tabernakulum ustawiona jest para adorujących aniołków, należących zapewne do kompletu tego zespołu. Aniołki ukazane są w pozycji klęczącej z rękami złożonymi w geście modlitwy i z pochylonymi głowami. Ubrane są w długie i złocone suknie.

Zarys problematyki artystycznej

Tabernakulum to ozdobna, zamykana na klucz szafka, która służy do przechowywania hostii i komunikantów. Dzieło zostało wykonane w 1914 roku i stanowi integralną całość z ołtarzem głównym i tronem wystawienia znajdującym się nad tabernakulum. Drzwiczki są ozdobione winnymi gronami, kłosami zbóż i gorejącym sercem, popularnymi symbolami umieszczanymi w tym miejscu. Tron wystawienia służy do adoracji Najświętszego Sakramentu eksponowanego w monstrancji. Jego kształt (tak jak w omawianym dziele), jest zwykle dostosowany stylowo do retabulum ołtarza głównego. Niestety posiadamy mało informacji o wykonawcy dzieła. Wiadomo, że wyrzeźbił również figurę św. Walentego w kościele w Konopiskach w powiecie częstochowskim w ołtarzu głównym, wykonanym w latach 1928-1930. Ponadto Franciszek Styczeń zrealizował pokrywę chrzcielnicy z figurami Chrystusa i św. Jana Chrzciciela w kościele w Gorzkowie.

Streszczenie

Ołtarz główny, a wraz z nim tabernakulum i tron wystawienia miał ufundować w 1914 roku ksiądz Władysław Jettmar, który osobiście wyszukiwał dęby w okolicy i prosił ludzi, aby ofiarowali je na ołtarz. Dzieło wykonał krakowski rzeźbiarz Franciszek Styczeń. Ołtarz pomalowano i pozłocono w latach 1948-1949. Drzwiczki tabernakulum są ozdobione winnymi gronami, kłosami zbóż i gorejącym sercem, popularnymi symbolami umieszczanymi w tym miejscu. Tron wystawienia służy do adoracji Najświętszego Sakramentu eksponowanego w monstrancji. Jego kształt (tak jak w omawianym dziele), jest zwykle dostosowany stylowo do retabulum ołtarza głównego. Niestety posiadamy mało informacji o wykonawcy dzieła. Wiadomo, że wyrzeźbił również figurę św. Walentego w kościele w Konopiskach w powiecie częstochowskim w ołtarzu głównym, wykonanym w latach 1928-1930. Ponadto Styczeń zrealizował pokrywę chrzcielnicy z figurami Chrystusa i św. Jana Chrzciciela w kościele w Gorzkowie.

Bibliografia

Zieliński Chwalisław, "Sztuka sakralna. Co należy wiedzieć o budowie, urządzeniu, wyposażeniu, ozdobie i konserwacji Domu Bożego. Podręcznik opracowany na podstawie przepisów kościelnych", Poznań 1959
Stachura Mieczysław Antoni, "Dom Bożej Matki", Gorzków 2007
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016

Jak cytować?

Maria Działo, "Tabernakulum", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/tabernakulum-20

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności