Św. Wojciech

Dzieje zabytku

Figury św. Wojciecha i św. Stanisława zostały wykonane w trzeciej ćwierci XVIII wieku prawdopodobnie przez warsztat Antoniego Gegenbaura. Rzeźby zostały wtórnie umieszczone w lewym ołtarzu bocznym.

Opis

Święty ukazany frontalnie, z głową skierowaną w prawo, w kontrapoście, w lewej ręce trzyma pastorał, prawą kładzie na piersi. Twarz ma pociągłą, szczupłą, o podkreślonych kościach policzkowych i brodzie, o migdałowatych, głęboko rzeźbionych oczach, lekko zadartym nosie i rozchylonych ustach o drążonych kącikach, okoloną brązowymi, krótkimi, kręconymi włosami. Ubrany jest w czerwoną albę, srebrzoną rokietę ze złoconą koronką przy brzegu oraz złoconą stułę, przepasane w talii. Na ramiona ma narzuconą zapiętą pod szyją klamrą złoconą kapę o srebrzonej podszewce, zawiniętą na prawej nodze. Na głowie ma złoconą infułę, na dłoniach białe rękawiczki z krzyżykami. Po lewej stronie figury aniołek przepasany złoconą szarfą. Polichromia ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Figura pod względem formalnym jest bardzo zbliżona do dzieł Antoniego Gegenbaura. Charakterystycznie modelowana, podłużna, szczupła twarz o migdałowatych, głęboko rzeźbionych oczach, uniesionych brwiach, szerokim, prostym nosie, pełnych ustach z drążonymi kącikami oraz znamiennie uwypukloną brodą z dołeczkiem odpowiada innych tworzonym przez tego rzeźbiarza figurom. Szaty św. Wojciecha mimo, że przylegają ściśle do ciała, drapowane są bardziej zachowawczo niż w figurach Gegenbaura z krakowskich kościołów Bernardynów czy Bożego Ciała. Nie występują tu charakterystyczne zagniecenia i łamania tkaniny, jakkolwiek ekspresja i sposób fałdowanie są zbliżone. Dynamiczne upozowanie wygiętego esowato ciała, w zgrabnym kontrapoście i eleganckiej gestykulacji odpowiada jego dziełom. Podobnie putto towarzyszące figurze posiada cechy fizjonomiczne odpowiadające innym tworzonym przez tego rzeźbiarza figurom dziecięcym, zwłaszcza w partiach muskularnego, obfitego ciała. Cechy te wskazują na silne powiązania formalne tej rzeźby z twórczością Antoniego Gegenbaura, choć przy udziale warsztatu, dlatego ostrożnie można atrybuować jego warsztatowi wykonanie tej figury.
Święty Wojciech w 983 roku otrzymał sakrę biskupią, później zaś pełnił urząd biskupa Pragi, dlatego w ikonografii przedstawiany jest w stroju odpowiadającym tej godności. Wojciech wyruszył do Prus z misją nawracania pogan, gdzie zginął męczeńską śmiercią. Jako że popłynął tam łodzią przez Wisłę często jego atrybutem było wiosło. Prawdopodobnie aniołek towarzyszący figurze w lewej dłoni trzymał pierwotnie wiosło lub palmę męczeńską. Wojciech był pierwszym świętym w monarchii piastowskiej, został ogłoszony głównym patronem Polski i metropolii gnieźnieńskiej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Drobne przetarcia złoceń i srebrzeń, zabrudzenia.

Streszczenie

Figury św. Wojciecha i św. Stanisława zostały wykonane w trzeciej ćwierci XVIII wieku prawdopodobnie przez warsztat Antoniego Gegenbaura. Rzeźby zostały wtórnie umieszczone w lewym ołtarzu bocznym. Święty Wojciech w 983 roku otrzymał sakrę biskupią, później zaś pełnił urząd biskupa Pragi, dlatego w ikonografii przedstawiany jest w stroju odpowiadającym tej godności. Prawdopodobnie aniołek towarzyszący figurze w lewej dłoni trzymał pierwotnie wiosło lub palmę męczeńską.

Bibliografia