Św. Wacław

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Niepołomice
Miejscowość
Niepołomice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niepołomice
Parafia
Najświętszej Panny Marii i Dziesięciu Tysięcy Męczenników
Tagi
rzeźba XVIII wieku sztuka drugiej połowy XVIII wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/04698
Kategoria
rzeźba
Czas powstania
czwarta ćwierć XVIII wieku
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 250 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Figury św. Wacława i św. Floriana powstały w czwartej ćwierci XVIII wieku. Zostały wówczas wtórnie umieszczone po dwóch stronach ołtarza głównego w Niepołomicach.

Opis

Rzeźba ukazana frontalnie, z głową skierowaną w lewo, w kontrapoście, o esowato wygiętej sylwetce. Lewą ręką trzyma rękojeść miecza przy boku, prawą, uniesioną trzyma drzewce rozwianej chorągwi z wizerunkiem orła (czeska czarna orlica). Twarz ma szczupłą, o dużych oczach, uniesionych brwiach, dużym, zadartym nosie i pełnych ustach, z wąsami, okoloną silnie kręconymi w osobne pukle włosami, sięgającymi ramion. Święty jest ubrany w zbroję płytową, przepasaną w talii szarfą z dwoma chwostami i mieczem przy lewym boku. Na lewym ramieniu ma zawieszony płaszcz opadający z tyłu postaci, a na piersi krzyż kawalerski na taśmie. Na głowie ma hełm z maszkaronem z przodu, zwieńczony pegazem. Polichromia ciała naturalistyczna, włosy brązowe, strój i atrybuty złocone, orzeł srebrzony.



Zarys problematyki artystycznej

Figury św. Wacława i św. Floriana są jednorodne pod względem formalnym i najpewniej zostały sporządzone przez tego samego rzeźbiarza. Dzieła te charakteryzuje niezwykle wysoki poziom wykonania, który nie znajduje podobieństwa w twórczości rzeźbiarzy działających w tym czasie w ośrodku krakowskim. Obie figury wykonane są z niezwykłą precyzją w sposobie oddania plastycznie rzeźbionych rysów twarzy, modelowania pojedynczych kosmyków włosów czy bardzo bogatego stroju. Charakteryzuje je dekoracyjność przejawiająca się w sposobie ułożenia włosów czy dopracowania każdego detalu stroju z zachowaniem zróżnicowanej faktury jego poszczególnych elementów, obfitości zdobień i dbałości o szczegóły, jak chociażby hełm z maszkaronem i rzeźbiona postać pegaza. Figury upozowane są swobodnie, o stonowanej ekspresji wyrażonej w układzie płaszcza czy przez rozwianie chorągwi. Wacław był postacią historyczną, został uznany za świętego i męczennika. Był synem czeskiego księcia Wratysława I, po którego śmierci objął rządy. Zginął męczeńską śmiercią w kościele w Starym Bolesławcu z rąk wysłanników swojego brata, Bolesława. W ikonografii św. Wacław przedstawiany jest w zbroi, często trzyma tarczę z wizerunkiem czarnej orlicy, będącej średniowiecznym godłem herbu dynastii Przemyślidów, która w omawianej figurze ukazana jest na chorągwi. Kult św. Wacława był jednym z pierwszych rozwijających się na ziemiach polskich za czasów panowania Bolesława Chrobrego. Najstarsza wawelska świątynia była pod wezwaniem św. Wacława. W 1436 roku święty został ustanowiony przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego jednym z czterech patronów Królestwa Polskiego, a do dziś katedra wawelska nosi wezwanie św. Stanisława i św. Wacława.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia.

Streszczenie

Figury św. Wacława i św. Floriana powstały w czwartej ćwierci XVIII wieku. Zostały wówczas wtórnie umieszczone po dwóch stronach ołtarza głównego w Niepołomicach. Dzieła te charakteryzuje niezwykle wysoki poziom wykonania, który nie znajduje podobieństwa w twórczości rzeźbiarzy działających w tym czasie w ośrodku krakowskim. Wacław był postacią historyczną, został uznany za świętego i męczennika. Był synem czeskiego księcia Wratysława I, po którego śmierci objął rządy. Zginął w kościele w Starym Bolesławcu z rąk wysłanników swojego brata, Bolesława.

Bibliografia

Róg Rafał, "Kościół w Niepołomicach pod wezwaniem Dziesięciu Tysięcy Męczenników – Królewska Fundacja Pokutna", Kraków-Niepołomice 1998
Zaleski Wincenty, "Święci na każdy dzień", Warszawa 1989
Kołpak Piotr, "Święci patronowie Królestwa Polskiego" , [w:] "Polonia Sacra. Ze skarbca Archidiecezji Krakowskiej. Wystawa w okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości" , red.Skrabski Józef, Witko Andrzej , Kraków 2018 , s. 80-89
Sinko-Popielowa Krystyna, "Kościół w Niepołomicach" , „Rocznik Krakowski” , s. 49-111

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Św. Wacław", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-waclaw-1

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności