Św. Stefan
Zdjęcie nr 1: Rzeźba ścięta z tyłu, drążona, przedstawia św. Stefana. Figura ustawiona frontalnie, w delikatnym kontrapoście, z głową skierowaną ku górze. Ręce rozłożone na boki, w lewej dłoni trzyma jabłko królewskie, w prawej berło. Twarz pociągła, szczupła, okolona krótkim zarostem, z rozchylonymi ustami. Włosy krótkie, kręcone, na głowie zamknięta korona. Święty jest ubrany w buty z wysokimi cholewami, zielone spodnie oraz złocony kaftan z dekoracyjnym pasem w talii oraz czerwony płaszcz spięty na piersi broszą. Z tyłu ma zawieszony miecz, którego rękojeść jest wyrzeźbiona w kształcie głowy ptaka. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, strój i atrybuty złocone.
Zdjęcie nr 2: Rzeźba ścięta z tyłu, drążona, przedstawia św. Stefana. Figura ustawiona frontalnie, w delikatnym kontrapoście, z głową skierowaną ku górze. Ręce rozłożone na boki, w lewej dłoni trzyma jabłko królewskie, w prawej berło. Twarz pociągła, szczupła, okolona krótkim zarostem, z rozchylonymi ustami. Włosy krótkie, kręcone, na głowie zamknięta korona. Święty jest ubrany w buty z wysokimi cholewami, zielone spodnie oraz złocony kaftan z dekoracyjnym pasem w talii oraz czerwony płaszcz spięty na piersi broszą. Z tyłu ma zawieszony miecz, którego rękojeść jest wyrzeźbiona w kształcie głowy ptaka. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, strój i atrybuty złocone.

Św. Stefan

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Nowy Targ
Miejscowość
Krempachy
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niedzica
Parafia
Parafia Św. Marcina Apostoła
Tagi
rzeźba XVIII wieku Spisz św. Stefan
Miejsce przechowywania
zwieńczenie ołtarza bocznego
Identyfikator
DZIELO/02977
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVIII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Spisz
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromia, złocenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Rzeźba figuralna ołtarza (oprócz rzeźby Matki Boskiej z Lourdes) powstała w drugiej połowie XVIII wieku.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu, drążona, przedstawia św. Stefana. Figura ustawiona frontalnie, w delikatnym kontrapoście, z głową skierowaną ku górze. Ręce rozłożone na boki, w lewej dłoni trzyma jabłko królewskie, w prawej berło. Twarz pociągła, szczupła, okolona krótkim zarostem, z rozchylonymi ustami. Włosy krótkie, kręcone, na głowie zamknięta korona. Święty jest ubrany w buty z wysokimi cholewami, zielone spodnie oraz złocony kaftan z dekoracyjnym pasem w talii oraz czerwony płaszcz spięty na piersi broszą. Z tyłu ma zawieszony miecz, którego rękojeść jest wyrzeźbiona w kształcie głowy ptaka. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, strój i atrybuty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Niestety w dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła św. Marcina, wobec braku dokumentów archiwalnych dotyczących wykonawców, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów nastawy ołtarzowej i jej rzeźbiarskiego wystroju. Pewne cechy stylistyczne rzeźby św. Stefana oraz pozostałych figur ołtarza przywodzą na myśl warsztat spiskiego rzeźbiarza, który wykonał część dekoracji rzeźbiarskiej w kościołach we Frydmanie i Jurgowie. Rozważania te wymagają jednak dalszych badań. Przedstawienie w zwieńczeniu ołtarza świętych królów węgierskich: Stefana, Emeryka i Władysława jest związane z ówczesną przynależnością tych terenów do Węgier. Święty Stefan był synem Gejzy, księcia węgierskiego, po którym objął rządy na Węgrzech w 997 roku. W 1000 roku został koronowany na króla Węgier i panował 38 lat. Jest patronem Serbii, Węgier oraz tkaczy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźba powstała w drugiej połowie XVIII wieku i przedstawia św. Stefana, patrona Węgier i Serbii. Niestety w dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła św. Marcina, wobec braku dokumentów archiwalnych dotyczących wykonawców, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów nastawy ołtarzowej i jej rzeźbiarskiego wystroju.

Bibliografia

Skorupa Andrzej, "Krempachy. Kościoły św. Marcina i św. Walentego", Kraków 2015
Apostoł Stanisław, "Szlak Gotycki. Nowy Targ-Kieżmark-Nowy Targ", Nowy Targ 2003
Janicka-Krzywda Urszula, "Zabytkowe kościoły Orawy, Spisza, Podhala, Gorców i Pienin", Kraków 1987
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993
Skorupa Andrzej, "Sztuki plastyczne doby baroku na Polskim Spiszu, cz. 1: Rzeźba" , „Almanach Nowotarski” , s. 107-124

Osoby związane z dziełem

Zdjęcie nr 1 dla osoby: Stefan św.
Stefan św.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Ambona nadwieszona z dostępem w postaci jednobiegowych schodów usytuowanych z prawej strony kosza. Kosz na rzucie półkolistym, z podwieszoną szyszką u spodu. Ścianki kosza flankowane dwoma spływami wolutowymi. Cokół kosza zaakcentowany szeregiem form przypominających obłoki. Ścianki kosza podzielone na sześć pionowych, prostokątnych, o wciętych półkoliście krótszych bokach, wypełnionych dekoracją z motywów rocaille. Gzyms profilowany, przełamany na osi spływów. Na wolutach spływów oraz pośrodku kosza osadzone trzy figury aniołków. Zaplecek rozszerzający się ku dołowi, flankowany parą spływów; w jego polu obraz w kształcie pionowego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z przedstawieniem św. Jana Nepomucena. Zaplecek ujęty z boków i zwieńczony spiętą kotarą z frędzlami. Baldachim na planie analogicznym jak kosz, o wysokim, profilowanym dolnym brzegu, obwiedziony od dołu lambrekinem z frędzlami. W polu podniebienia baldachimu gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, z przodu na brzegu baldachimu kartusz z motywu rocaille. Podniebienie baldachimu w kolorze niebieskim, na polu gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, z przodu rocaille'owy kartusz. Szczyt baldachimu w formie wysokiego postumentu, na którym ustawiona rzeźba Michała Archanioła zwyciężającego szatana. Po bokach postumentu dwa rzeźbione aniołki. Święty Michał Archanioł ukazany w pozycji stojącej o esowato wygiętej sylwetce, z prawą ręką uniesioną wysoko ku górze, w której trzyma płomienisty miecz, w lewej owalna tarcza z monogramem Chrystusa i trzema gwoździami, lewą stopą depcze leżącego szatana. Ubrany w strój legionisty rzymskiego, skrzydła złocone, szeroko rozłożone. Szatan ukazany w monstrualnej postaci, w pozycji leżącej na brzuchu, z lewą nogą uniesioną wysoko ku górze. Postać polichromowana na czarno, detale (oczy, usta, rogi, paznokcie) na czerwono. Aniołki ukazane w poruszonych pozach, przepasane srebrną chustką, z szeroko rozłożonymi złoconymi skrzydłami. Balustrada schodów zamknięta od dołu cokołem i od góry profilowanym gzymsem, zdobiona w polu romboidalną płyciną, zakończona słupkiem z wazonem płomienistym na szczycie. Struktura ambony polichromowana na kolor jasno i ciemnobeżowy, detale i płyciny na kolor niebieski, ornamentyka złocona.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem od strony prezbiterium w postaci jednobiegowych schodów z pełną balustradą dekorowaną dwoma płycinami w kształcie rombów oraz poręczą w formie gzymsu, zakończoną filarem z rokokowym wazonem. Kosz na planie kwadratu o ściętych narożach i wklęsłych bokach, na profilowanym cokole; u spodu podwieszony ostrosłup o wklęsłych bokach, z wolutami w narożach, zakończony szyszką w formie rocaille'u. Ścianki kosza flankowane pilastrami w formie spływów wolutowych z płyciną pośrodku w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych górnych i spodnich bokach; w polu ścianek kosza płyciny analogiczne jak na spływach wolutowych z dekoracją rocaille'ową w polu. Parapet w postaci profilowanego gzymsu. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach, ujętych spływami wolutowymi. W polu obraz Chrystusa Dobrego Pasterza umieszczony w płycinie w formie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach, zamkniętego łukiem nadwieszonym z uskokami; u góry rocaille i rozety. Zaplecek flankowany uszami w postaci strzępionych liści. Baldachim na planie analogicznym jak kosz w postaci pełnego belkowania dekorowanego ornamentem rocaille'owym. Belkowanie stanowi podstawę dla czterech wolutowych kabłąków, dźwigających cokół z rokokowym wazonem. U spodu baldachimu rzeźbiona gołębica Ducha Świętego w promienistej glorii. Struktura polichromowana w kolorze seledynowym z ciemniejszymi profilami, ornamentyka złocona, gołębica srebrzona.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Chór muzyczny architektoniczny, siedmioosiowy. Parapet chóru o falistym, wklęsło-wypukłym przebiegu wsparty na dwóch kolumnach, z bazą i kompozytowymi kapitelami, ustawionych na wysokich postumentach w formie prostopadłościanu. Balustrada pełna podzielona na siedem pól, wydzielonych kolumienkami na cokołach wspierającymi wyłamane belkowanie zamknięte gzymsem. W polach płyciny naprzemiennie w formie owalu i kwadratu o wklęsłych narożach; z malowaną na desce dekoracją roślinną na czarnym tle. Cokoły kolumn z podwieszonymi szyszkami od dołu. Nad polem środkowym dwie uskrzydlone główki anielskie. Organy architektoniczne, pięcioosiowe, z wydzielonymi trzema osiami. Osie zewnętrzne z prześwitami na piszczałki w formie stojącego prostokąta, zakończone profilowanym gzymsem. Dwie środkowe osie z prześwitami na piszczałki w formie stojącego prostokąta o wklęsłym górnym zamknięciu, zwieńczone profilowanym gzymsem pośrodku. W wypełnieniach naroży i na gzymsach ażurowe ornamenty roślinne. Struktura polichromowana w kolorze seledynowym z zielonymi profilami, ornamentyka i kolumny złocone.
chór muzyczny
Chór muzyczny
Zdjęcie nr 1: Rzeźba przedstawia Chrystusa w grobie. Chrystus ukazany w pozycji leżącej na łożu pośmiertnym z głową lekko przechyloną w prawo, prawa ręka ułożona wzdłuż ciała, lewa spoczywa na tułowiu, nogi ułożone równolegle. Twarz owalna, szczupła, oczy zamknięte, długi i wąski nos, usta lekko rozchylone, okolona średniej długości brodą; włosy sięgające ramion, z przedziałkiem pośrodku, falowane. Chrystus okryty od pasa do kostek białą szatą ze złotą lamówką na brzegu. Na ciele widoczne rany po gwoździach i włóczni. Łoże wyścielone poduszką. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna.
rzeźba
Chrystus w grobie
Zdjęcie nr 1: Rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego otoczona obłokami i uskrzydlonymi główkami anielskimi. Chrystus ukazany w postawie stojącej na niskim cokole, frontalnie, w delikatnym kontrapoście z prawą nogą ugiętą w kolanie, w lewej dłoni trzyma chorągiew, prawą wysoko uniesioną do góry czyni gest błogosławieństwa. Twarz podłużna, szczupła, z małymi i wąskimi ustami, długim i wąskim nosem, wzrokiem skierowanym na wprost, okolona długimi, ciemnobrązowymi włosami z przedziałkiem pośrodku, opadającymi na plecy oraz krótką brodą. Chrystus jest ubrany w czerwony płaszcz ze złotą podszewką, założony na lewe ramię i odsłaniający klatkę piersiową. Na dłoniach, stopach i boku widoczne ślady męki. Cokół niski, o nieregularnych bokach, pomalowany na zielono. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, podszewka płaszcza złocona, drzewce chorągwi srebrzone. Obłoki bujne, srebrzone. W górnej części kompozycji, po bokach Chrystusa cztery uskrzydlone główki anielskie. Główki o obficie pucułowatych policzkach, wydatnych podbródkach, długich i szerokich na końcach nosach, o średniej długości ciemnobrązowych włosach z zakolami, ułożonymi po bokach w duże pukle, skrzydełka złocone.
rzeźba
Chrystus Zmartwychwstały
Zdjęcie nr 1: Figury aniołów flankujące tabernakulum ołtarza głównego. Anioły są ukazane w pozycji siedzącej, frontalnie, z jedną ręką złożoną na piersi, drugą odsuniętą w bok, z jedną nogą ugiętą w kolanie i widoczną spod szaty, a drugą pod nią schowaną, z głową delikatnie uniesioną ku górze; u pleców srebrne, szeroko rozłożone skrzydła. Twarz anioła po lewej owalna, o pucułowatych policzkach, mocno czerwonych i delikatnie rozchylonych ustach, małym i szerokim nosie, oczach skierowanych ku górze. Włosy ciemnobrązowe, średniej długości, kędzierzawe i zasłaniające uszy. Twarz anioła po prawej owalna, o pucułowatych policzkach, otwartych ustach, długim i szerokim na końcu nosie, oczach skierowanych do góry, okolona długimi i bujnymi włosami. Aniołek po lewej odziany jest w srebrną szatę ze złoconą podszewką, założoną na biodra i osłaniającą nogi, zawieszoną na złotym pasku przechodzącym przez piersi. Anioł po prawej ubrany jest w srebrną szatę ze złoconą podszewką założoną na prawe ramię, odsłaniającą jedną nogę. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i skrzydła złocone i srebrzone.
rzeźba
Dwa anioły

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem. Święty został ukazany w ujęciu do kolan, zwrócony w lewo, w stronę Dzieciątka stojącego na blacie przykrytym czerwonym obrusem. Głowa świętego jest delikatnie przechylona w lewo, lewa ręka obejmuje Dzieciątko, prawa opuszczona trzyma kwiat lilii. Święty ma owalną twarz o młodzieńczych rysach, na głowie tonsurę. Jest ubrany w habit franciszkański. Dzieciątko ukazane zostało niemal nagie, z białą chustą okrywającą biodro i przerzuconą przez prawe ramię. Prawą ręką Chrystus dotyka brody świętego, lewą wyciąga w jego stronę. U stóp Dzieciątka leży otwarta księga. Wokół głów postaci złote nimby. Tło kompozycji jednolite, ciemnobrązowe. Na odwrocie napis malowany farbą „Fundator Walenty / Tekiela. / 1840. / 24 lipca”.
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie prostokąta zbliżonego do kwadratu ujęty złoconą, profilowaną ramą. W centrum kompozycji przedstawiony św. Benedykt w postawie stojącej, w ujęciu frontalnym z głową zwróconą w trzech czwartych w prawo. Święty ubrany w obszerny czarny habit benedyktyński z kapturem i szerokimi rękawami. Ukazany jako mężczyzna o pozbawionej zarostu okrągłej twarzy z wydatnym nosem oraz szeroko otwartymi, skierowanymi na wprost oczami. Wokół głowy tonsura oraz złocony nimb. Święty w swojej prawej ręce podtrzymuje oprawioną na czerwono księgę. Lewą dłoń składa na piersi na wysokości serca. Po prawej stronie obrazu widoczny fragment stołu przykrytego zieloną tkaniną, na którym widoczna biała mitra. Na drugim planie, po lewej stronie nieco za postacią świętego przedstawiono fragment wysokiego cokołu stanowiącego podstawę dla kolumny. Tło złocone, wytłaczane w motywy roślinno-kwiatowe.
obraz

Św. Benedykt

Zdjęcie nr 1: Obraz przedstawiający św. Izydora Oracza w kształcie stojącego prostokąta, podzielony na dwie strefy. W dolnej strefie został ukazany anioł orzący pole za pomocą pary wołów i pługa. Anioł ubrany jest ciemnozieloną tunikę, ma również czerwone skrzydła. Powyżej ukazana jest niewielka scenka rodzajowa przedstawiająca pasterza, ubranego w strój krakowski: niebieską sukmanę i czerwony kapelusz, stado białych owieczek oraz latające wrony. W górnej strefie obrazu, po prawej stronie został ukazany św. Izydor, który klęczy przed przydrożnym krzyżem ze złożonymi w geście modlitwy rękami. Święty ubrany jest w brunatno-zieloną sukmanę, szare spodnie i czarne buty z wysokimi cholewami. Twarz z dużymi oczami, krótkim zarostem okolona długimi i brązowymi włosami. Wokół głowy ma trójstrefowy nimb: brązowy kolisty, niebieski okrągły i żółty utworzony z przerywanej kreski. Sylwetki postaci, draperie oraz brzegi szat oddane są konturem i wypełnione płaską plamą barwną. Po lewej stronie obrazu widoczne murowane zabudowania z jasnobrązowymi dachami. Krzyż prosty, a wokół jego ramion jest namalowana żółto-pomarańczowa poświata. Tło obrazu jednolite, niebieskie. Rama drewniana, prosta, pokryta bejcą.
obraz

Św. Izydor Oracz

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.
obraz

Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego

Jak cytować?

Maria Działo, "Św. Stefan", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-stefan-3

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności