Św. Michał Archanioł

Dzieje zabytku

Dzieje obrazu związane są z dziejami ołtarza Ukrzyżowania, w którym dzieło jest umieszczone. Ołtarz ten wraz z bliźniaczym retabulum mieszczącym obraz Rodziny Marii (ołtarz św. Anny) powstał najpewniej w 1636 roku. Na obrazie obrazie ukazującym Pokłon pasterzy umieszczonym w predelli ołtarza św. Anny widnieje napis: „M.G.M.L. A(N)NO D(OMI)NI 1636/ Malowany 1636 / Poprawiany 1863”. Fundację obu ołtarzy bocznych najprawdopodobniej można połączyć z czasami probostwa księdza Marcina Mędraszkowica, którego postać odnotowano w źródłach w 1644 roku. Jak zanotował wizytator, Mędraszkowic mimo tego, że od kilku lat był niewidomy, sprawnie kierował parafią w Woli Radziszowskiej. Wezwania ołtarzy głównego i bocznych wymieniono po raz pierwszy w wizytacji biskupiej przeprowadzonej w 1704 roku. Ołtarz główny, tak jak dziś nosił wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, natomiast ołtarze boczne były poświęcone Ukrzyżowaniu i św. Annie. W 1863 roku oba ołtarze boczne w kościele w Woli Radziszowskiej były odnawiane. Podczas tych prac wymieniono mensy, przemalowano strukturę nastaw oraz obrazy umieszczone w predellach. Omawiany obraz w zwieńczeniu ołtarza Ukrzyżowania przedstawiający św. Michała Archanioła został zasłonięty nowszym obrazem o tym samym temacie. Wykonano go w technice olejnej na płótnie, które zostało przybite do starszego malowidła. Konserwacja omawianego ołtarza przeprowadzona przez Dorotę Wąchalską-Konik w 1996 roku przywróciła nastawie oryginalną kolorystykę. Wówczas odsłonięto także pierwotny, siedemnastowieczny obraz św. Michała Archanioła oraz usunięto przemalowania z obrazów przedstawiających Ukrzyżowanie oraz Zwiastowanie (w predelli).

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego od góry łukiem półkolistym. W centrum kompozycji ukazany frontalnie, całopostaciowo Michał Archanioł depczący diabła. Święty został przedstawiony jako młody mężczyzna o jasnobrązowych włosach i owalnej twarzy pozbawionej zarostu. Głowę zwraca w trzech czwartych w lewo i kieruje nieznacznie do dołu. W lewej ręce opuszczonej wzdłuż tułowia trzyma miecz, w prawej uniesionej do góry wagę. Skrzydła szeroko rozpostarte. Wokół głowy delikatnie zaznaczony nimb, we włosach widoczny niewielki krzyż. Postać ubrana jest w strój żołnierza ze zbroją torsową, krótką, żółtą tuniką, różową szatą spodnią oraz rozwianym, czerwonym płaszczem. Na stopach ma wysoko sznurowane sandały. Diabeł przedstawiony jako leżąca, uskrzydlona postać o smoczym ogonie. Głowa owalna, uniesiona lekko do góry, uszy wydłużone, spiczaste. Ciało wsparte na lewym łokciu, prawa ręka złożona na piersi. Ogon skręcony w dwie pętelki, ostro zakończony. Na drugim planie obrazu rozległy, pagórkowaty pejzaż z zarysem miasta widocznych z lewej strony kompozycji. Kolorystyka obrazu, jasna, nasycona.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiany obraz jest dziełem o nieustalonym autorstwie. Jego twórcą mógł być jeden z małopolskich malarzy, specjalizujących się w dziełach o tematyce religijne, czynnych w drugiej ćwierci XVII wieku. Jego umiejętności warsztatowe były raczej skromne. Malarz ten wykonał zapewne również obraz przedstawiający św. Marcina z Tours umieszczony w zwieńczeniu drugiego z ołtarzy bocznych w kościele w Woli Radziszowskiej. Czas powstania dzieła jest najprawdopodobniej tożsamy z czasem powstania ołtarza św. Anny tj. obraz mógł powstać w 1636 roku. Przedstawiony na obrazie Michał Archanioł był wodzem chórów anielskich i podczas buntu aniołów pierwszy ruszył do walki i zwyciężył ich przywódcę, Lucyfera. W ikonografii przedstawiany jest w stroju żołnierza z diabłem u swych stóp oraz z mieczem lub włócznią i wagą w ręku

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry. Ołtarz Ukrzyżowania wraz z bliźniaczym ołtarzem św. Anny były odnawiane w 1863 roku, o czym informuje napis na umieszczonym w predelli ołtarza św. Anny obrazie „Pokłon pasterzy”: „Poprawiany 1863”. W 1996 roku omawiany obraz wraz z ołtarzem Ukrzyżowania był konserwowany ze środków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przez Dorotę Wąchalską-Konik.

Streszczenie

Omawiany obraz jest dziełem o nieustalonym autorstwie. Jego twórcą mógł być jeden z małopolskich malarzy, specjalizujących się w tematyce religijnej, czynnych w drugiej ćwierci XVII wieku. Czas powstania dzieła jest najprawdopodobniej tożsamy z czasem powstania ołtarza św. Anny tj. obraz mógł powstać w 1636 roku. Przedstawiony na obrazie Michał Archanioł był wodzem chórów anielskich i podczas buntu aniołów pierwszy ruszył do walki i zwyciężył ich przywódcę, Lucyfera. W ikonografii przedstawiany jest w stroju żołnierza z diabłem u swych stóp oraz z mieczem lub włócznią i wagą w ręku.

Bibliografia