Św. Jacek Odrowąż

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Jabłonka
Miejscowość
Jabłonka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Przemienienia Pańskiego
Tagi
rzeźba XX wieku św. Jacek
Miejsce przechowywania
ołtarz przytęczowy północny
Identyfikator
DZIELO/13730
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
około połowy XX wieku
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromia, złocenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 128 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Figurę św. Jacka oraz pozostałe rzeźby w ołtarzach bocznych sprowadził ksiądz Julian Łysek (proboszcz w Jabłonce w latach 1928-1967). Rzeźbę ustawiono w ołtarzu bocznym północnym powstałym w pierwszej ćwierci XX wieku. Ołtarz przekształcono w 1950 roku. Osie boczne wykonali stolarze z Jabłonki: Czesław Kojs i Ignacy Suwada. W 2004 roku ołtarz wraz z rzeźbami poddano gruntownej konserwacji.

Opis

Figura św. Jacka ustawiona na niskim cokole. Święty ukazany w pozycji stojącej, frontalnie, w lekkim kontrapoście, w lewej dłoni trzyma figurkę Matki Boskiej, a w prawej monstrancję. Twarz szeroka o ostrych rysach, dużych i głęboko osadzonych oczach, długim i szerokim nosie, bez zarostu. Włosy krótkie, ciemnobrązowe. Święty jest ubrany w biały habit ze szkaplerzem i czarny płaszcz dominikański. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, monstrancja i figura Matki Boskiej złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Jacek był dominikaninem, urodził się w rodzinie Odrowążów około 1200 roku. Studiował we Włoszech, gdzie z rąk św. Dominika otrzymał habit dominikański. Zmarł w 1257 roku w Krakowie. W rzeźbie jabłonkowskiej został ukazany z tradycyjnymi atrybutami w dłoniach: monstrancją oraz figurą Matki Boskiej, tzw. Matki Boskiej Jackowej. Przedmioty te nawiązują do legendy z życia świętego, według której miał on uratować z pożaru (według innej wersji przed profanacją pogan) z kościoła w Kijowie monstrancję oraz figurę Matki Boskiej. Maria miała zwrócić się słowami: „A mnie samą tu zostawisz?”, gdy ten wybiegał już ze świątyni. Święty Jacek, pomimo iż alabastrowa figura była bardzo ciężka, miał bez trudu wynieść ją z kościoła. Źródła archiwalne nie ujawniły wykonawcy dzieła. Analogicznie, po drugiej stronie ołtarza została ustawiona rzeźba św. Kazimierza królewicza, wykonana przez tego samego artystę.

Streszczenie

Rzeźba św. Jacka Odrowąża została wykonana przez nieznanego artystę około połowy XX wieku, a następnie ustawiona w ołtarzu bocznym z pierwszej ćwierci XX wieku. Przedstawia św. Jacka, dominikanina, który urodził się w rodzinie Odrowążów około 1200 roku. W rzeźbie jabłonkowskiej został ukazany z tradycyjnymi atrybutami w dłoniach: monstrancją oraz figurą Matki Boskiej, tzw. Matki Boskiej Jackowej.

Bibliografia

Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993
Jaroszewicz Florian, "Matka Świętych Polska albo Żywoty świętych błogosławionych, wielebnych, świątobliwych, pobożnych Polaków i Polek ", Kraków 1767
"Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej, t. 2: Archidiecezja Krakowska, dekanaty pozakrakowskie", Kraków 2015
Trajdos Tadeusz, "Opis kościoła parafialnego w Jabłonce" , „Orawa” , s. 21-24
"Jabłonka – stolica polskiej Orawy. Historia i współczesność", Nowy Targ-Jabłonka 2016
Skorupa Andrzej, "Kościoły polskiej Orawy", Kraków 1997

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Maria Działo, "Św. Jacek Odrowąż", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jacek-odrowaz-1

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności