Bł. Salomea

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Brzeszcze
Miejscowość
Jawiszowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Marcina
Miejsce przechowywania
ołtarz główny, obraz na zasuwie
Identyfikator
DZIELO/13175
Kategoria
obraz
Czas powstania
przełom XIX i XX wieku
Technika i materiał
olej na drewnie, drewno rzeźbione, złocone, srebrzone
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – około 140 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz bł. Salomei powstał najprawdopodobniej w ostatnim dziesięcioleciu XIX wieku w pracowni Antoniego Flaszy Starszego (1857-1938) w Hecznarowicach.

Opis

Obraz w kształcie wydłużonego prostokąta przedstawia stojącą w całej postaci w nieznacznym kontrapoście bł. Salomeę na tle górzystego krajobrazu. Błogosławiona została ukazana frontalne ze złożonymi na piersi dłońmi do modlitwy, z lekkim przechyleniem głowy w prawą stronę. Salomea ma pociągłą twarz o rumianych policzkach, wydatny prosty nos i mięsiste wargi. Jej głowę otacza kolisty nimb. Ubrana jest w strój klaryski z zakonnym welonem na głowie i podwiką pod szyją. Na ramionach ma narzucony płaszcz spięty pod szyją, odsłaniający habit ze szkaplerzem przewiązany w talii sznurem zakończonym krzyżykiem. Przy ziemi spod habitu widoczne są czubki butów. Całą postać okrywa drewniana, płaskorzeźbiona, złocona i srebrzona sukienka wotywna, która najprawdopodobniej powtarza pierwotny układ szat bł. Salomei. W lewym rogu obrazu u stóp błogosławionej leży złocona, drewniana korona zamknięta. Salomea stoi na trawiastym gruncie. Za nią rozpościera się górzysty krajobraz utrzymany w tonacji błękitno-różowej z widocznym fragmentem jeziora okrytego mgłą. Ponad górami przedstawiono niebo z bladoniebieskimi obłokami oraz wyraźnie zaznaczoną światłością jaśniejącą ponad głową błogosławionej.

Zarys problematyki artystycznej

Wizerunek bł. Salomei w Jawiszowicach wpisuje się w jej tradycyjną ikonografię, o czym świadczy sposób przedstawienia w stroju klaryski oraz leżąca u stóp odrzucona korona. Kult krakowskiej błogosławionej popularny był w Małopolsce na przełomie XIX i XX wieku, zwłaszcza w środowisku III Zakonu św. Franciszka. Stąd też jej wizerunki pojawiały się w malarstwie sztalugowym i monumentalnym, czego przykład stanowi witraż z przedstawieniem tejże błogosławionej wg projektu Stanisława Wyspiańskiego sprzed 1902 roku w kościele Franciszkanów w Krakowie oraz witraż w prezbiterium kościoła parafialnego pw. św. Bartłomieja w niedalekiej Lipowej według projektu Karola Maszkowskiego, wykonany w Krakowskim Zakładzie Witrażów S.G. Żeleńskich około 1910 roku. Obraz bł. Salomei powstał najprawdopodobniej w ostatnim dziesięcioleciu XIX wieku w pracowni Antoniego Flasza Starszego (1857-1938) w Hecznarowicach. Przemawiają za tym podobieństwo w sposobie malowania twarzy błogosławionej klaryski bardzo zbliżonej do twarzy Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z prawego ołtarza bocznego z jawiszowickiego kościoła z około 1893 roku oraz charakterystyczna drewniana i złocona sukienka wotywna okrywająca jej postać, która stanowiła swoistego rodzaju wyróżnik tej pracowni. Na uwagę zasługują także nieproporcjonalnie duże dłonie błogosławionej, co także można zaobserwować w twórczości tego lokalnego artysty.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację obrazu wykonano podczas prac przy ołtarzu głównym w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 14;
Korpus witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich metropolii krakowskiej i przemyskiej, t. 3, Diecezja Bielsko-Żywiecka, red. I. Kontny, T. Szybisty, Kraków 2015, s. 218-219, il. s. 219;
R. Kalinowski, Ecclesia Sancti Martini Jawiszowice, Kraków 2017, s. 79-93;
Wyspiański. Katalog wystawy dzieł ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, red. D. Godyń, M. Laskowska, Kraków 2017, s. 157, il. III.15.
Flaszowie. Artyści z Hecznarowic, red. B. Nycz, Bielsko-Biała 2018, s. 76.

Streszczenie

Obraz bł. Salomei powstał najprawdopodobniej w ostatnim dziesięcioleciu XIX wieku w pracowni Antoniego Flaszy Starszego (1857-1938) w Hecznarowicach.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Bł. Salomea", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/bl-salomea-1

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności