Obraz trafił do kościoła zapewne jako dar parafian. Jego konserwację w pierwszym dziesięcioleciu XXI wieku przeprowadził Marcin Błaszczyk.
Obraz ma kształt prostokąta zbliżonego do kwadratu. Ujęty jest w złoconą i srebrzoną profilowaną ramę z charakterystyczną koronką biegnącą przy jej wewnętrznej krawędzi. W centrum przedstawienia ukazano stojącą nad podwyższeniu Matkę Boską trzymającą na lewej ręce małego Jezusa, a w prawej zapaloną świecę. Pociągła twarz Madonny charakteryzuje się wyrazistymi oczami, prostym nosem i pełnymi ustami. Matka Boska ubrana jest we wzorzystą, plisowaną karminową suknię, dekorowaną u spodu i pod szyją złotym obszyciem. Suknia spięta jest w talii. Na głowie Marii widoczny jest błękitny maforion okrywający jej ramiona i opadający do ziemi. Spod niego widać jej brązowe włosy. Z kolei na nim, spod zamkniętej złotej korony, uwidacznia się koronkowa chusta. Głowę Marii otacza dwanaście czerwonych gwiazd. Trzymane Dzieciątko szczelnie jest owinięte w biało-niebieskie powijaki. Owalną twarz o wyrazistych oczach i ustach otaczają krótkie brązowe włosy. Wokół głowy widoczny jest promienisty nimb. Trzymana przez Marię świeca gromniczna w górnej części dekorowana jest bukiecikiem kwiatów. Z dwóch stron dwustopniowego podwyższenia, na którym stoi Madonna, wyobrażono dwie wazy o fantazyjnie dekorowanych czaszach, wypełnione biało-czwerwonymi różami oraz chabrami. Nad Matką Boską w górnej części obrazu ukazano wyłaniającego się z niebios w półpostaci Boga Ojca, który z rozpostartych ramion zdaje się wypuszczać gołębicę Ducha Świętego. Twarz Boga Ojca okala siwiejąca broda oraz włosy. Ubrany jest w niebieski płaszcz narzucony na białą tunikę, z której widoczne są tylko rękawy. Jego głowę otaczają potrójne promienie oraz trójkąt. Duch Święty unoszący się ponad Madonną został przedstawiony w promienistej glorii. Po obu stronach Boga Ojca widoczne są dwie pary uskrzydlonych głów anielskich namalowanych na obłokach. Z kolei poniżej po obu stronach Matki Boskiej z Dzieciątkiem unoszą się całopostaciowo przedstawieni dwaj aniołowie. Anioł z prawej strony trzyma wiklinowy koszyk z parą synogarlic. Okryty jest tylko przerzuconą przez ramiona i biodra czerwoną tkaniną. Z kolei anioł po przeciwnej stronie trzyma dymiącą kadzielnicę. Co jest charakterystyczne, anioł ten nie ma skrzydeł.
Jawiszowicki obraz stanowi bardzo dobry przykład niezwykle dekoracyjnego, na wpół ludowego obrazu dewocyjnego, jakich wiele powstawało w malarskim warsztacie Antoniego Krząstkiewicza (1790-1870) i jego syna Wincentego Krząstkiewicza (1821-1889), działających w Żywcu. Obaj malarze tworzyli przede wszystkim dzieła o tematyce religijnej, typowe dla małomiasteczkowego malarstwa, stojącego na pograniczu sztuki cechowej i ludowej. Prawie identyczny pod względem kompozycji obraz z Matką Boską Gromniczną zachował się w zbiorach Muzeum Miejskiego w Żywcu oraz w kościele parafialnym w Łapanowie. Pod względem ikonograficznym kompozycję obrazu w Jawiszowicach należy wyprowadzić z średniowiecznej tradycji przedstawienia sceny ofiarowania Chrystusa w świątyni, w której często wyobrażano uczestników tego wydarzenia trzymających w rękach świece gromniczne. Jako przykład można tu przywołać kwaterę z Ofiarowaniem w świątyni Jaques'a Dareta z 1435 roku (Paryż, Musée du Petit Palais, nr. inw. P. Tuck 2) lub rodzimą kwaterę z tym samym tematem z tryptyku Matki Boskiej Bolesnej w kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu z około 1485 roku. W przedstawieniach tych pojawia się także w rękach św. Józefa, zgodnie z narracją ewangeliczną, koszyk z parą synogarlic. Zapewne jako pierwowzór dla obrazu w Jawiszowicach posłużył któryś z drzeworytów ludowych ukazujących ten temat.
Bardzo dobry.
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 661-662, il. 440a;
W. Jura, Krząstkiewicz Antoni (1790-18700, [w:] Słownik Biograficzny Żywiecczyzny, t. 2, Żywiec 1997, s. 147-148;
W. Jura, Krząstkiewicz Wincenty (1821-1889), [w:] Słownik Biograficzny Żywiecczyzny, t. 2, Żywiec 1997, s. 1148-149;
K. Secomska, Tryptyk Matki Boskiej Bolesnej, [w:] Malarstwo gotyckie w Polsce, t. 2, Katalog zabytków, red. A.S. Labuda, K., Secomska, Warszawa 2004, s. 195-197;
Van Eyck to Dürer. Early Netherlandish Painting and Central Europe 1430-1530, red. T-H. Borchert, LANNOO 2010, s. 137, il. 13, s. 139;
R. Kalinowski, Ecclesia Sancti Martini Jawiszowice, Kraków 2017, s. 84-89, il. s. 87;
Powstały około 1830 roku obraz z Matką Boską Gromniczną stanowi bardzo dobry przykład niezwykle dekoracyjnego dzieła, jakich wiele powstawało w malarskim warsztacie Antoniego Krząstkiewicza (1790-1870) i jego syna Wincentego Krząstkiewicza (1821-1889) w Żywcu. Wizerunek zapewne wzorowany był na wzorze graficznym i przeznaczony był do prywatnej dewocji.
ks. Szymon Tracz, "Matka Boska Gromniczna", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-gromniczna-1