Św. Anna

Dzieje zabytku

Ołtarz razem z figurami został wykonany najpewniej w latach siedemdziesiątych XVIII wieku przez warsztat Korneckich do kościoła Cystersów w Mogile. Pierwotnie był pod wezwaniem św. Antoniego. W 1948 roku został przeniesiony do kościoła Saletynów pw. św. Norberta przy ulicy Wiślnej w Krakowie. Nastawa została wówczas zredukowana o dwie osie boczne pierwszej kondygnacji i znajdujące się w ich partiach figury Zachariasza i św. Joachima. W 1998 roku świątynię przy ulicy Wiślnej przekazano jej dawnym właścicielom – wspólnocie grekokatolików, którzy przenieśli się do niej w 2001 roku. W związku z tym konserwator archidiecezjalny wydał decyzję o przeniesieniu ołtarza głównego do budowanego w latach 2001-2006 nowego kościoła w Tokarni. Ołtarz przekazano w 2006 roku. Nastawa i figury przeszły wówczas gruntowną konserwację. Ołtarz został odbudowany w całości razem z osiami bocznymi i ponownie ustawionymi w ich partii figurami.

Opis

Rzeźba drążona z tyłu, ustawiona na niewielkiej podstawie. Święta zwrócona w trzech czwartych w prawo, w kontrapoście, lewa ręka przytrzymuje na boku księgę, prawa jest ugięta, uniesiona i wyciągnięta w bok. Twarz ma szczupłą, o wyraźnie podkreślonej linii żuchwy, migdałowatych, blisko siebie osadzonych oczach, dużym nosie i małych, rozchylonych ustach, okoloną włosami ukrytymi pod welonem. Ubrana jest w długą, białą tunikę ze złoconymi lamówkami, przylegającą do ciała w partii torsu oraz obfity, biały płaszcz ze złoconą lamówką zawinięty wokół bioder. Polichromia ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

W ikonografii św. Anna przedstawiana była jako dojrzała kobieta, gdyż zgodnie z tradycją będąc już w podeszłym wieku, dzięki modlitwie, wyprosiła dziecko, którym była Maria. Najczęściej ukazywana jest w towarzystwie swojego małżonka – Joachima. Prawdopodobnie księga, którą trzyma w dłoni, nawiązuje do sceny Nauczania Marii.
Ołtarz główny razem z czterema figurami świętych najpewniej wykonał warsztat Korneckich. Struktura ołtarza oraz cechy formalne figur znajdują analogie w jego wcześniejszych dziełach. Omawiana rzeźba św. Anny pod względem fizjonomicznym odpowiada figurom dojrzałych kobiet tworzonym w warsztacie Korneckich. Układ ciała oraz tkanin, w które jest ubrana święta, stanowi wielokrotnie powtarzany typ starszej postaci kobiecej (św. Elżbiety lub św. Anny), który często pojawiał się w dziełach warsztatu, chociażby w Bochni czy w Nowym Sączu. Pierwowzorem dla tego typu postaci była figura św. Anny wykonana przez Antoniego Frączkiewicza, która znajduje się w ołtarzu głównym kościoła w Zielonkach. Omawiana figura różni się jednak od pozostałych rzeźb tym, że jedna ręka ukazana została w geście wskazującym, w drugiej zaś trzyma księgę. Prawdopodobnie zabieg ten zastosowano dla zróżnicowania postaci św. Elżbiety i św. Anny, które znajdują się w jednym ołtarzu.
Piotr Kornecki był z wykształcenia malarzem i rzeźbiarzem. Razem ze swoim przyrodnim bratem Stanisławem, założyli w Gdowie warsztat stolarsko-rzeźbiarski i malarski. Z czasem pracowali w nim również synowie tego pierwszego oraz krewniacy mieszkający w tej wsi. Rodzinny warsztat Korneckich był szczególnie prężny w trzeciej ćwierci XVIII wieku, wykonując prace w wielu kościołach na terenie południowej Małopolski.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Drobne przetarcia złoceń i polichromii, zabrudzenia. Brak małego palca lewej dłoni.

Streszczenie

Ołtarz razem z figurami został wykonany najpewniej w latach siedemdziesiątych XVIII wieku przez warsztat Korneckich do kościoła Cystersów w Mogile. W 1948 roku został przeniesiony do kościoła Saletynów pw. św. Norberta przy ulicy Wiślnej w Krakowie, a w 2006 roku do nowego kościoła w Tokarni. W ikonografii św. Anna przedstawiana była jako dojrzała kobieta, gdyż zgodnie z tradycją będąc już w podeszłym wieku, wyprosiła dziecko, którym była Maria. Prawdopodobnie księga, którą trzyma w dłoni, nawiązuje do sceny Nauczania Marii.

Bibliografia