Św. Andrzej Bobola

Dzieje zabytku

Witraż powstał w 1953 roku w upaństwowionej pracowni witraży posługującej się dawniej nazwą S. G. Żeleński.

Opis

Witraż w formie stojącego prostokąta zwieńczonego łukiem trójwklęsłym. W polu wizerunek św. Andrzeja Boboli, ukazanego frontalnie, całopostaciowo, z laską pasterską w lewej dłoni i krzyżem w uniesionej prawej. Święty jest ubrany w habit oraz rozwiewający się płaszcz w odcieniach koloru bordowego i ciemnozielonego. Wizerunek ujęty blado- i ciemnoliliowymi polami o nieregularnym kształcie oraz stylizowanymi bordowymi wstęgami. Całość przedstawienia na tle pól z niebarwionego szkła. Wzdłuż dłuższych boków witraża i łuku bordiura w postaci bordowej wstęgi. U stóp świętego inskrypcja „ŚW(IĘTY) ANDRZEJU / MÓDL SIĘ / ZA NAMI” i niżej „OFIAROWAŁA / GROMADA ZELCZYNA / 1953”. Witraż o intensywnych kolorach z przewagą bordowego.

Zarys problematyki artystycznej

Ukazany na witrażu św. Andrzej Bobola urodził się w 1591 i zmarł w 1657 roku. Pochodził ze szlacheckiej rodziny, w wieku 20 lat wstąpił do zakonu jezuitów w Wilnie. Był utalentowanym kaznodzieją, nazywano go apostołem Pińszczyzny. Poniósł śmierć męczeńską z rąk Kozaków na rynku Janowa. Kult Boboli rozwijał w Polsce, Niemczech oraz Austrii od początku XVIII wieku. W ikonografii najpierw przedstawiano go w otoczeniu lub na tle scen męczeństwa, z szablami wbitymi w kark i lewą rękę. Od XIX wieku postać występuje bez towarzyszących mu wcześniej scen męczeństwa. Trzymany w ręce krucyfiks świadczy o jego żarliwej wierze. Rysy twarzy odwzorowane zostały ze sztychu Girolama Rossiego.
Witraż powstał w pracowni kontynuującej tradycje zakładu, który od 1902 roku działał w Krakowie pod nazwą Krakowski Zakład Witrażów Artystycznych Oszkleń Wytrawiania na szkle prof. Władysława Ekielskiego i Antoniego Tucha. Dwa lata po założeniu do spółki dołączył architekt Stanisław Gabriel Żeleński, który w 1906 roku przejął zakład na własność i zmienił jego nazwę na Krakowski Zakład Witrażów, Oszkleń Artystycznych i Fabryka Mozaiki Szklanej S.G. Żeleński, a w skrócie S.G. Żeleński. Po śmierci Stanisława zakład prowadziła rodzina, a w 1952 roku został upaństwowiony. Po przejściu na powrót w ręce prywatne zakład działa do dziś. W czasie swojego istnienia realizował projekty witraży m.in. w kościele Mariackim w Krakowie, w katedrze wawelskiej projektu Józefa Mehoffera, w kościele Franciszkanów w Krakowie projektu Stanisława Wyspiańskiego oraz w szeregu innych lokalizacji w Krakowie i kościołach w mniejszych miejscowościach, np. Chrzanowie, Liszkach, Kalwarii Zebrzydowskiej, czy Rudawie.
Omawiany witraż cechuje niższy poziom wykonania niż zabytków znajdujących się we wschodniej części nawy. Należy do grupy czterech, wykonanych rok później (1953) witraży z przedstawieniami świętych otoczonych wstęgami, na tle niebarwionych szyb. Wszystkie wykazują mniejszą precyzję wykonania, więcej zniszczeń powierzchni, prostszą formę i schematyzm; projekt wykonał już najpewniej inny artysta.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Przetarcia farby w partii twarzy.

Streszczenie

Witraż z przedstawieniem św. Andrzeja Boboli powstał w 1953 roku w upaństwowionej pracowni funkcjonującej dawniej pod nazwą S.G. Żeleński w Krakowie. Ufundowała go Gromada Zelczyna.

Bibliografia