Matka Boska z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Kościół w Zakliczynie ozdobiony jest przez zespół czterech witraży, pochodzących z dziewiętnastowiecznych, monachijskich pracowni. Dwa z nich (Matkę Boską z Dzieciątkiem oraz św. Franciszka Salezego) wykonał Friedrich Dorn, który prowadził firmę w latach 1879-1891. Kolejne dwa witraże (św. Piotra i św. Pawła) zostały wykonane w pracowni Georga Boosa, która była konkurencyjnym zakładem dla firmy Franciszka Dorna. Przypuszcza się, że witraże Boosa zostały zamówione do kościoła w Zakliczynie po zamknięciu zakładu Dorna w 1891 roku, co miałoby świadczyć o wyborze dwóch odrębnych pracowni do wykonania przeszkleń w jednym kościele. Witraże zostały ufundowane przez księdza Franciszka Kamskiego, proboszcza parafii w Zakliczynie w latach 1883-1900. Omawiany witraż Matki Boskiej z Dzieciątkiem został zatem wykonany między 1883 rokiem (datą objęcia probostwa przez ks. Kamskiego), a 1891 rokiem (datą zamknięcia firmy Dorna).

Opis

Witraż w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem odcinkowym. W centrum kompozycji ukazana jest Matka Boska z Dzieciątkiem wewnątrz dekoracyjnej aediculi. Maria przedstawiona jest frontalnie, na lewej ręce trzyma Dzieciątko Jezus, a prawą je podtrzymuje. Twarz podłużna o ciemnej karnacji z wysokim czołem, długim nosem, dużymi oczami i małymi ustami. Maria ubrana jest w czerwoną suknię; biały płaszcz z niebieską podszewką, spięty na dekolcie romboidalną klamrą oraz biały welon na głowie, spod którego spływają jej bujne i długie włosy. Dzieciątko ukazane jest w pozycji siedzącej, zwrócone trzy czwarte w prawo, w prawej dłoni trzyma różaniec, a w lewej złote jabłko. Dzieciątko ubrane jest w jasnozieloną suknię z długimi rękawami. Ma podłużną twarz o jasnej karnacji z dużymi oczami i długim nosem, okoloną kędzierzawymi, jasnymi włosami. Maria i Dzieciątko mają wokół głów koliste nimby.

Aedicula wsparta jest na parach kolumn oraz stojących za nimi filarów, ustawionych na dwustopniowych cokołach. Podpory podtrzymują zwieńczenie z łukiem odcinkowym z przodu. W tle aediculi na prostym drążku, zawieszona jest kotara dekorowana rzędami złotych medalionów wypełnionych liliami andegaweńskimi oraz znajdującymi się między nimi niebieskimi rozetkami umieszczonymi w romboidalnych obramieniach. Cokoły kolumn dekorowane są płycinami w kształcie leżących prostokątów o wciętych narożach. Kolumny stoją na złoconych bazach, trzony są w jednej trzeciej wysokości kanelowane i dekorowane liśćmi akantu, przedzielone szeroką opaską z wolutami, wyżej gładkie, zdobione u dołu akantem, a u góry podwieszonymi festonami; kapitele kolumn zdobione liśćmi akantu. Zwieńczenie dwustopniowe, po bokach flankowane filarkami bogato dekorowane wolutkami i liśćmi akantu, na szczycie trójkątny przyczółek. W dolnej partii witrażu, na cokole aediculi kartusz zdobiony stylizowanym ornamentem okuciowym z napisem w polu: „SANCTA MARIA!” oraz sygnatura artysty „F(riedrich) DORN u.[?] C2. MUENCEHN.”. Tło dekorowane rozetkami w kwadratowych przeszkleniach. Całość obiega pas dekoracyjnej bordiury utworzonej z rzędu campanul i rozetek.

Zarys problematyki artystycznej

Witraż Matki Boskiej z Dzieciątkiem został wykonany w monachijskiej pracowni Friedricha Karla Dorna. Firma funkcjonowała w latach 1879-1891. Fundatorem dzieła był ksiądz Franciszek Kamski, proboszcz parafii w Zakliczynie w latach 1883-1900. Ksiądz Kamski urodził się 3 lutego 1851 w Trzebieńczycach. W 1876 roku przyjął święcenia kapłańskie. Do Zakliczyna przybył w 1882 roku, a od 1900 do 1913 roku pracował w Bieżanowie. Między innymi za czasów jego posługi wyremontowano kościół i zamówiono witraże do okien prezbiterium i nawy, a prawdopodobnie także odmalowano wnętrze. W 1890 roku proboszcz Kamski założył Kółko Rolnicze w Zakliczynie. Jako emeryt mieszkał w Oświęcimiu. Zmarł 15 listopada 1925.

Streszczenie

Kościół w Zakliczynie ozdobiony jest przez zespół czterech witraży, pochodzących z dziewiętnastowiecznych, monachijskich pracowni. Dwa z nich (Matkę Boską z Dzieciątkiem oraz św. Franciszka Salezego) wykonał Friedrich Dorn, który prowadził firmę w latach 1879-1891. Kolejne dwa witraże (św. Piotra i św. Pawła) zostały wykonane w pracowni Georga Boosa, która była konkurencyjnym zakładem dla firmy Franciszka Dorna. Przypuszcza się, że witraże Boosa zostały zamówione do kościoła w Zakliczynie po zamknięciu zakładu Dorna w 1891 roku, co miałoby świadczyć o wyborze dwóch odrębnych pracowni do wykonania przeszkleń w jednym kościele.

Bibliografia