Ambona

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane. W inwentarzu z 1891 roku wymieniono drewnianą, lakierowaną ambonę ze złoconym baldachimem.
Między 1977 a 2018 rokiem strukturę przemalowano z szaro-niebieskiej na kremową.

Opis

Ambona wisząca, przyścienna, złożona z kosza i schodów z balustradą, zaplecka i baldachimu ze zwieńczeniem. Kosz na planie kwadratu z wypukłą ścianą frontową, ujęty jednym pilastrem przy ścianie bocznej. Na ścianach płyciny o wykroju kwadratu z wklęsłymi narożami, wewnątrz rozety. Kosz zakończony profilowanym gzymsem, od dołu otoczony pasem z dekoracją w formie nacięć. Spięty u dołu szyszką z fryzem zdobionym czterema wolutami oraz pierścieniem z dekoracją w formie łezek. Od wschodu schody jednobiegowe z balustradą zdobioną płycinami z rozetami oraz profilowaną poręczą. Pulpit w kształcie kwadratu zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym. Zaplecek w formie stojącego prostokąta, ujęty uszami utworzonymi z ornamentu rocaille’owego połączonego z wicią i rozetami, z umieszczonymi w strukturze płaskorzeźbami postaci w niszach zamkniętych łukiem półokrągłym i wypełnionych muszlą; po lewej Jezus z barankiem, po prawej św. Kazimierz (?). Pośrodku pole obrazowe o wykroju stojącego prostokąta z wklęsłymi narożami, w nim obraz Chrystusa Dobrego Pasterza. Baldachim w formie prostokąta zamkniętego od zewnętrznej strony łukiem odcinkowym nadwieszonym; podniebie malowane na niebiesko, pośrodku pole obrazowe w formie rombu, wypełnione przedstawieniem gołębicy Ducha Świętego. Ponad baldachimem duża gloria promienista, w centrum której wizerunek Oka Opatrzności.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona, dawniej miejsce czytania tekstów liturgicznych i głoszenia kazań, choć jest we współczesnej liturgii już praktycznie nieużywana, pozostaje częścią wystroju większości kościołów. Miejsce, w którym ją lokowano – przy pierwszym lub środkowym filarze nawy głównej, ustaliło się w późnym średniowieczu. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach wykształcił się w XVI wieku.
Ambona kościoła Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Krzęcinie nie wykazuje cech stylowych pozwalających jednoznacznie przypisać ją do któregoś z głównych nurtów artystycznych. Prosta, klasycyzująca, spokojna w formie struktura została uzupełniona rozbudowaną glorią promienistą, która często wieńczyła ołtarze doby baroku. Flankujące zaplecek uszaki utworzono z ornamentu odwołującego się jednocześnie do akantowej wici oraz rocaille’u i uzupełniono płaskorzeźbionymi postaciami stojącymi w niszach skomponowanych na wzór renesansowy. Kombinacja elementów należących do różnych epok pozwala widzieć w niej raczej dzieło dziewiętnastowieczne, którego autor nieskrępowanie czerpał z historycznych inspiracji.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, po konserwacji.

Streszczenie

Ambona wisząca na ścianie kościoła Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Krzęcinie została wykonana najpewniej w XIX wieku. Jest scalona kolorystycznie ze wszystkimi ołtarzami kościoła i czerpie inspiracje formalne z dzieł różnych epok artystycznych.

Bibliografia