Pietà

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Biskupice
Miejscowość
Bodzanów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wieliczka
Parafia
Parafia Św. Apostołów Piotra i Pawła
Tagi
malarstwo barokowe malarstwo XVIII wieku Pietà
Miejsce przechowywania
zwieńczenie ołtarza bocznego Matki Boskiej
Identyfikator
DZIELO/00765
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
po 1765 roku
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz Pietà powstał razem z wyposażeniem architektoniczno-rzeźbiarskim kościoła w Bodzanowie po 1765 roku, podczas gruntownego remontu świątyni przeprowadzonego z inicjatywy proboszcza Walentyna Grodzkiego. Jego autorem jest najprawdopodobniej Piotr Kornecki, który wraz z warsztatem wykonał wyposażenie w kościele bodzanowskim. Obraz był odnawiany prawdopodobnie razem z ołtarzem w latach 1955 i 1976.

Opis

Obraz w formie zbliżonej do kwadratu, zamknięty faliście, o wklęsłych bokach i podstawie. W centrum przedstawienie siedzącej Marii, na której kolanach leży martwe ciało Chrystusa. Marka Boska zwrócona w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową, prawą ręką podtrzymuje rękę Chrystusa, lewą wyciąga w bok. Twarz okrągła, z migdałowatymi oczami skierowanymi ku górze, z których kapią łzy, o prostym nosie i pełnych ustach. Ubrana jest w czerwoną suknię, białą podwikę oraz niebieski płaszcz zarzucony na głowę i ramiona, opadający na jej lewą nogę. Ciało Chrystusa spoczywa na lewym kolanie Marii, z którego osuwa się na ziemię. Ukazane jest frontalnie, z głową opadającą na lewy bark oraz rozłożonymi na boki rękoma i skrzyżowanymi nogami. Twarz Chrystusa pociągła, o zamkniętych oczach i prostym nosie, okolona jasną, krótką brodą i włosami opadającymi na tył głowy. Ciało szczupłe z zaznaczonymi śladami męki. Biodra ma przesłonięte białym, krótkim perizonium. Po prawej stronie Marii leży korona cierniowa. Postacie ukazane na ciemnym tle pejzażu z widocznym po prawej stronie wzgórzem Golgoty z trzema krzyżami.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz Pietà razem z dziełami w zwieńczeniu drugiego retabulum bocznego (św. Kinga), dwoma znajdującymi się niegdyś w ich polach głównych (Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego, Św. Antoni Padewski) oraz z obrazem na zasuwie w ołtarzu głównym (Św. Stanisław Kostka z Dzieciątkiem i Matką Boską) są bardzo bliskie pod względem formalnym, dlatego można przypisać ich wykonanie jednemu artyście. Dzieła te w porównaniu z sygnowanymi przez Piotra Korneckiego obrazami w Bochni wykazują ogromne podobieństwa. We wszystkich obrazach w przypadku postaci świętych, dzieci i puttów malarz stosuje te same środki malarskie, każdorazowo pojawia się typ twarzy o zbliżonych cechach anatomicznych oraz podobnie ukazane jest ciało (proporcje, gesty dłoni). Obficie drapowane tkaniny kształtowane są w sposób płaszczyznowy i silnie światłocieniowy. Dzieła te są spójne formalnie również z grupą obrazów przypisywaną temu malarzowi (niesygnowane obrazy w Bochni, w Zakliczynie czy w kościele św. Sebastiana w Wieliczce).
Piotr Kornecki był z wykształcenia malarzem i rzeźbiarzem. Razem ze swoim przyrodnim bratem Stanisławem, założyli w Gdowie warsztat stolarsko-rzeźbiarski i malarski. Z czasem pracowali w nim również synowie tego pierwszego oraz krewniacy mieszkający w tej wsi. Rodzinny warsztat Korneckich był szczególnie prężny w trzeciej ćwierci XVIII wieku, wykonując prace w wielu kościołach na terenie południowej Małopolski.
Pietà stanowi typ przedstawieniowy, w którym Maria trzyma na kolanach martwe ciało swego Syna. Słowo Pietà jest odpowiednikiem łacińskiego Pietas, które stanowi skróconą wersję nazwy Domina Nostra de Pietate. Termin ten nawiązuje do najdoskonalszego aktu cnoty Marii (łac. Pietas). Przedstawienie Piety ilustruje ofiarę i cierpienie samej Marii, która wyrażając zgodę na wcielenie, wydała już swego Syna na śmierć.
Typ przedstawieniowy Piety ukształtował się w średniowieczu. Istnieje kilka teorii o jego genezie. Pierwsza wywodzi go z historycznej sceny Opłakiwania, z którego wyłączono pozostałe postacie (św. Jana i Marii Magdaleny). Kolejna wskazuje na to, że przedstawienie Piety ma swój początek w utworach literackich i mistycznych wyrażających ból Marii na Kalwarii. Natomiast trzecia wersja znajduje źródło tego przedstawienia w wizerunkach Marii z Dzieciątkiem na kolanach.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Przetarcia i zabrudzenia całości płótna, ubytki warstwy malarskiej i gruntu wzdłuż ramy. Obraz był odnawiany w latach 1955 i 1976.

Streszczenie

Obraz Pietà powstał razem z wyposażeniem architektoniczno-rzeźbiarskim kościoła po 1765 roku. Został wykonany z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza bocznego najprawdopodobniej przez Piotra Korneckiego. Pietà stanowi typ przedstawieniowy, w którym Maria trzyma na kolanach martwe ciało swego Syna. Ilustruje ofiarę i cierpienie samej Marii, która wyrażając zgodę na wcielenie, wydała już swego Syna na śmierć.

Bibliografia

Dobrzeniecki Tadeusz, "Średniowieczne źródła „Piety”" , [w:] "Treści dzieła sztuki. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki" , red.Witwińska Magdalena , Warszawa 1969 , s. 11-31

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Pietà", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/pieta-13

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności