Ołtarz św. Teresy

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał za posługi proboszcza Edwarda Dziewońskiego (1924-1938). Wykonali go miejscowi stolarze Ignacy Szklarczyk i Franciszek Laśniak. W 1950 oraz między rokiem 1980 a 2000 ołtarz był odnawiany.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, trójosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Mensa skrzyniowa, prostopadłościenna. Antepedium z trzema prostokątnymi płycinami wypełnionymi ornamentem roślinnym. Predella wysoka, dekorowana fryzem arkadkowym, ostrołukowym. Retabulum jest podzielone czterema smukłymi kolumnami zamkniętymi sterczynami z żabkami i kwiatonem. Pole środkowe retabulum wyższe i szersze w formie prostokątnej wnęki zamkniętej łukiem ostrym, w osiach bocznych ostrołukowe nisze zakończone wimpergą z rozetą. Ołtarz ma zwieńczenie w formie ażurowej wieży z ostrołukowymi arkadkami zwieńczonej żabkami i kwiatonem, po bokach sterczyny z kwiatonem. W polu środkowym retabulum obraz z przedstawieniem św. Teresy z Lisieux ujęty w ościeża dekorowane ornamentem w formie różanych gałązek i kwiatów. W niszach bocznych pełnoplastyczne, polichromowane figury św. Stanisława Kostki (?) i św. Franciszka ustawione na dekoracyjnych cokołach ze sterczynami na narożach i płyciną z ornamentem roślinnym od frontu. Tabernakulum w formie prostopadłościennej szafki z drzwiczkami ozdobionymi płyciną, w której płaskorzeźbiony kielich z hostią na obłokach. Po bokach drzwiczek płyciny z ornamentem uformowanym z różanych gałązek. Tron wystawienia w formie baldachimu z dwuspadowym dachem wspartym na dwóch kolumnach, zwieńczonych sterczynami z żabkami i kwiatonami.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz św. Teresy od Dzieciątka Jezus, ustawiony w kaplicy bocznej kościoła w Stryszawie, powstał ponad 30 lat po ukończeniu bryły budowli. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się być, tak jak ołtarz główny oraz boczne, dziełem osadzonym jednoznacznie w stylistyce neogotyku – nie jest to prawdą. Między zaczerpniętymi ze sztuki późnego średniowiecza elementami, takimi jak zamykające nisze łuki ostre, tworząca zwieńczenie ażurowa kapliczka, czy rozbijające optycznie górną partię pinakle, pojawiają się w strukturze ołtarza ornamenty obowiązujące w sztuce przełomu XIX i XX wieku. Antepedium wypełniają płyciny z dekoracją kwiatową, rama obrazu została pokryta płynną wicią roślinną z pąkami kwiatów, rozwinięte kwiaty tworzą dodatkową, ażurową koronkę w jej górnej części. Szczyty ołtarza dekorują kwiaty róż oraz fragmenty wici. Zwinięte w gotyku (i neogotyku), dekorujące zewnętrzne krawędzie wimperg listki zwane żabkami, w omawianym ołtarzu rozwinęły się, jakby chciały urosnąć. Struktura ołtarza stanowi interesujące i wyrafinowane połączenie tradycji gotyckiej z nowoczesnością, świadcząc o nieprzeciętnych umiejętnościach lokalnych twórców.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, widoczne otwory po drewnojadach.

Streszczenie

Ołtarz w kaplicy bocznej stryszawskiego kościoła został wykonany w 1928 roku przez miejscowych rzeźbiarzy Ignacego Szklarczyka i Franciszka Laśniaka. Struktura łączy w sobie elementy sztuki neogotyku z popularnymi od końca XIX wieku motywami kwiatowymi oraz wątkiem płynnej linii.

Bibliografia