Ołtarz św. Rodziny

Dzieje zabytku

Stanowiące wyposażenie kaplicy rokokowe ołtarze wraz z obrazami zostały sprowadzone ze Spisza (Maciejowce) w trakcie budowy kaplicy w 1886 roku.

Opis

Nastawa ołtarzowa drewniana, architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem. Mensa w typie sarkofagowym, wklęsło-wypukła, zwężający się ku dołowi, zamknięta gzymsem; naroża ujęte fragmentami rocaille'u, na froncie rocaille’owy kartusz; portatyl kamienny. Retabulum posadowione na cokole zryzalitowanym po bokach, zamkniętym silnie wysuniętym gzymsem; ujęte parą kolumn o kapitelach korynckich dźwigających imposty, których fryz przebiega przez całą szerokość retabulum, przyjmując nad polem środkowym formę łuku półkolistego nadwieszonego. W polu środkowym znajduje się nisza w formie kwadratu zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym z płaskorzeźbioną sceną Świętej Rodziny w warsztacie, ujętego trzema ramami. Zwieńczenie ma formę zbliżoną do trapezu. Jest flankowane spływami wolutowymi i zamknięte baldachimem z profilowanym cokołem. W polu medalion otoczony profilowaną ramą z obrazem „Veraikon”. Cokoły kolumn dekorowane z trzech stron płycinami z ornamentem roślinnym; w polu predelli płycina w formie leżącego prostokąta o wypukłych ściankach bocznych z ornamentem roślinnym. Kondygnacja ujęta uszami utworzonymi z mięsistego akantu. Na fryzie rozety; na impostach rokokowe wazony z dużymi kwiatami słonecznika, róż i lilii, rama obrazu zwieńczenia dekorowana ornamentem roślinnym; u spodu akant z rozetami. Baldachim z podwieszonym lambrekinem; na jego cokole rokokowy wazon z dużymi kwiatami słonecznika, róż i lilii. Struktura marmoryzowana w kolorze szaro-niebieskim; ornamentyka, profile i kolumny złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Spiski ołtarz jest przykładem sztuki okresu rokoka, które dominowało w drugiej połowie XVIII wieku. Struktura nastawy jest stosunkowo prosta i płaska, wysunięte fragmenty cokołu oraz ustawione na nich kolumny z belkowaniem zachowują kąty proste. Dopiero na te elementy nałożono dekoracje złożone z najpopularniejszego ornamentu tego okresu – rocaille’u. Przybiera on formę grubych, zakończonych strzępiastymi grzebieniami c-kształtnych form dekorujących mensę oraz zwieńczenie. Z nich utworzono również asymetryczne wazony ustawione na impostach podtrzymywanych przez pilastry. Zastanawia jednak kontrast między bujnym, bardzo dekoracyjnym zwieńczeniem, a wyważoną i mało ozdobną dolną partią. Ta różnica każe zastanowić się, czy ołtarz nie składa się z fragmentów pochodzących z różnych okresów, i czy zwieńczenie nie zostało dodane później do starszej nastawy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Spiski ołtarz został zakupiony w 1886 roku w słowackich Maciejowcach i wstawiony do nowo budowanej kaplicy kościoła Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Harklowej. Kontrast między bujnym, bardzo dekoracyjnym zwieńczeniem, a wyważoną i mało ozdobną dolną partią, każe zastanowić się, czy ołtarz nie składa się z fragmentów pochodzących z różnych okresów.

Bibliografia