Matka Boska z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, uskokowym. Madonna w typie Hodegetrii została przedstawiona frontalnie, w półpostaci. Głowę ma lekko zwróconą w lewo, twarz owalną, o prostych rysach, jasnej karnacji, długim, wąskim nosie, dużych oczach w jasnej oprawie i drobnych ustach. Na prawym policzku dwa równoległe, ukośnie biegnące nacięcia. Maria ubrana jest w jasnoczerwoną suknię ze złoconym galonem pod szyją oraz dekorowany wzorami floralnymi ciemnoniebieski płaszcz ze złotą lamówką osłaniający głowę, ręce i korpus. Na szyi ma zawieszony podwójny sznur pereł ze złotym krzyżykiem, na głowie złotą koronę w typie otwartym, wysadzaną kamieniami szlachetnymi, z czerwonym wypełnieniem. Prawą ręką wskazuje na trzymane na lewej ręce siedzące Dzieciątko. Jezus jest zwrócony w trzech czwartych w prawo. Głowę ma lekko odchyloną na lewy bark, twarz owalną, o jasnej cerze i delikatnych rysach. Długie, brązowe, falowane włosy opadają mu na ramiona i plecy. Jest ubrany w czerwoną tunikę z wąskimi rękawami i złotymi obszyciami. Na głowie ma koronę w typie otwartym, wysadzaną szlachetnymi kamieniami z czerwonym wypełnieniem. Lewą ręką podtrzymuje księgę w oprawie ze złotym napisem IHS i zapięciami, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Wokół głów postaci promieniste nimby i gwiazdki. Tło jednolite, szare. W górnej partii obrazu płaskorzeźbiony, ażurowy ornament stylizowanej wici roślinnej z okiem opatrzności Bożej w promienistej glorii pośrodku. Kolorystyka intensywna, mocne kontrasty kolorystyczne. Obraz ujęty złoconą, profilowaną ramą.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz z przedstawieniem Marii z Dzieciątkiem znajdujący się w ołtarzu w kaplicy jest, po umieszczonym w ołtarzu bocznym nawy, drugim przechowywanym w harklowskim kościele wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem nawiązującym do powszechnie czczonego przedstawienia Matki Boskiej Częstochowskiej z sanktuarium na Jasnej Górze. Do obrazu jasnogórskiego zbliża go ogólna kompozycja oraz podwójne nacięcie na prawym policzku Marii. W ogólniejszym ujęciu obraz jest dziewiętnastowieczną i wykazującą naleciałości sztuki ludowej trawestacją bizantyńskiego w genezie typu Hodegetrii. Szczególnie charakterystyczny jest gest wykonywany przez Marię, wskazującą prawą dłonią na Dzieciątko Jezus. Gest ten oznacza formę prezentacji, która wzywa do oddania czci Jezusowi, ale jednocześnie jest też interpretowany jako prośba i symbol modlitwy. Nazwa Hodegetria wywodzi się od świątyni dowódców gr. „Ton Hodegon”, w której cesarze bizantyńscy modlili się, gdy opuszczali Konstantynopol na czele wojsk. Według innej wersji to nazwa monasteru, w którym przechowywano cudowny obraz Bogarodzicy. Greckie słowo „hodos” oznacza również drogę. Stąd też rozwinęła się symboliczna interpretacja tego wizerunku, jako Matki Boskiej Wskazującej Drogę (Przewodniczki). Powyżej wizerunku Marii znajduje się ujęte w fantazyjną plakietę ornamentalną Oko Opatrzności, symbol obserwującego ludzi Boga.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz z wizerunkiem Marii z Dzieciątkiem nawiązuje do powszechnie czczonego przedstawienia Matki Boskiej Częstochowskiej znajdującego się w sanktuarium na Jasnej Górze. Do obrazu jasnogórskiego zbliżają go ogólna kompozycja oraz podwójne nacięcie na prawym policzku Marii. W ogólniejszym ujęciu obraz jest dziewiętnastowieczną i wykazującą naleciałości sztuki ludowej trawestacją bizantyńskiego w genezie typu Hodegetrii.

Bibliografia