Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Nastawę z drewna modrzewiowego wykonał Wit Wisz w 1888 roku, o czym informuję sygnatura umieszczona na postumencie z płaczącą dziewczyną nad rozbitym dzbanem.

Opis

Przyścienną nastawę architektoniczną, trójosiową wykonano z drewna modrzewiowego. Jest to konstrukcja jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, w formie łuku triumfalnego, ustawiona na dwustrefowym cokole. Oś środkową wydzielają dwie pary kolumn o kapitelach kompozytowych i kanelowanych trzonach dźwigających wydłużone imposty. Kolumny wewnętrzne zostały połączone nad polem środkowym fryzem i gzymsem. Z kolei kolumny zewnętrze podtrzymują belkowanie zwieńczenia. Pole środkowe wypełnia nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z obrazem św. Andrzeja Apostoła. W osiach zewnętrznych usytuowano niższe flankowane parą kanelowanych kolumn z kapitelami kompozytowymi podtrzymujących imposty połączone nad polem fryzem i gzymsem. Nisze uzyskały kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z arkaturą z figurami św. Wincentego a Paulo i św. Jana Kantego. Ponad niszami na belkowaniu usytuowano cokoły z figurami aniołów trzymających insygnia królewskie. Zwieńczenie uzyskało kształt leżącego prostokąta flankowanego dwiema parami złoconych kolumienek, dźwigających imposty i gzyms nad polem środkowym wyłamanym w trójkąt. Po bokach widoczne są spływy wolutowe. W polu znajduje się rama w formie kwadratu z wpisanym kołem z płaskorzeźbionym przedstawieniem Trójcy Świętej. Cokoły i imposty dekorowane zostały stylizowaną ornamentyką roślinną w postaci zwisów, kampanuli i girland. Struktura nastawy utrzymana jest w kolorze naturalnego drewna, natomiast ornamentyka, detale i profile zostały wyzłocone i wysrebrzone. Z kolei figury i płaskorzeźba w zwieńczeniu uzyskały naturalistyczną polichromię.

Zarys problematyki artystycznej

Nastawa ołtarza głównego w Szaflarach jest bez wątpienia inspirowana renesansowymi retabulami w typie porta coeli. Wyraźnie widać tu m.in. wpływ architektonicznej struktury dawnego ołtarza głównego z katedry krakowskiej z lat 1545-1546 z fundacji biskupa Samuela Maciejowskiego, przeniesionego do kościoła w Bodzentynie przed 1728 rokiem.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono W 2001 roku dzięki wsparciu Polonii amerykańskiej 24 Koła Związku Podhalańskiego im. A. Suskiego.

Literatura

H. i S. Kozakiewiczowie, Renesans w Polsce, Warszawa 1976, s. 76-77, il. 67-70.
Sz. Tracz, Kościół parafialny św. Andrzeja w Szaflarach, Szaflary 2012, s. 34-35;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 212.

Streszczenie

Nastawę z drewna modrzewiowego wykonał Wit Wisz w 1888 roku. Jej kształt inspirowany jest bez wątpienia retabulami renesansowymi, np. przeniesionym do Bodzentyna dawnym ołtarzem głównym z katedry krakowskiej z lat 1545-1546.