Najświętsze Serce Chrystusa
Zdjęcie nr 1: Pełnoplastyczna, polichromowana figura Chrystusa umieszczona w niszy ołtarza. Rzeźba ustawiona na niewielkim prostopadłościennym cokole o ściętych narożach. Chrystus przedstawiony całopostaciowo, w postawie stojącej z lekko ugiętym prawym kolanem, prawą ręką czyniący gest błogosławieństwa, lewą wskazujący na gorejące serce na piersi. Ubrany w długą, bladoniebieską suknię oraz złoty płaszcz przerzucony na lewe ramię i spływający pod prawą ręką. Twarz szczupła, owalna z migdałowymi oczami, długim i prostym nosem, wąskimi ustami. Włosy opadające na ramiona, krótki zarost. Na dłoniach widoczne ślady męki.
Zdjęcie nr 2: Pełnoplastyczna, polichromowana figura Chrystusa umieszczona w niszy ołtarza. Rzeźba ustawiona na niewielkim prostopadłościennym cokole o ściętych narożach. Chrystus przedstawiony całopostaciowo, w postawie stojącej z lekko ugiętym prawym kolanem, prawą ręką czyniący gest błogosławieństwa, lewą wskazujący na gorejące serce na piersi. Ubrany w długą, bladoniebieską suknię oraz złoty płaszcz przerzucony na lewe ramię i spływający pod prawą ręką. Twarz szczupła, owalna z migdałowymi oczami, długim i prostym nosem, wąskimi ustami. Włosy opadające na ramiona, krótki zarost. Na dłoniach widoczne ślady męki.

Najświętsze Serce Chrystusa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Wieliczka
Miejscowość
Gorzków
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wieliczka
Parafia
Parafia Matki Boskiej Częstochowskiej
Tagi
Hajduk Franciszek Janowski Władysław Najświętsze Serce Jezusa rzeźba religijna rzeźba XX wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny północny
Identyfikator
DZIELO/01543
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza połowa XX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Koźmice Wielkie
Technika i materiał
drewno rzeźbione, techniki snycerski, polichromia, złocenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Rzeźbę wykonali w pierwszej połowie XX wieku miejscowi rzeźbiarze z Koźmic Wielkich: Władysław Janowski i Franciszek Hajduk. Konserwacja została przeprowadzona wraz z całym ołtarzem w 1949 roku.

Opis

Pełnoplastyczna, polichromowana figura Chrystusa umieszczona w niszy ołtarza. Rzeźba ustawiona na niewielkim prostopadłościennym cokole o ściętych narożach. Chrystus przedstawiony całopostaciowo, w postawie stojącej z lekko ugiętym prawym kolanem, prawą ręką czyniący gest błogosławieństwa, lewą wskazujący na gorejące serce na piersi. Ubrany w długą, bladoniebieską suknię oraz złoty płaszcz przerzucony na lewe ramię i spływający pod prawą ręką. Twarz szczupła, owalna z migdałowymi oczami, długim i prostym nosem, wąskimi ustami. Włosy opadające na ramiona, krótki zarost. Na dłoniach widoczne ślady męki.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba Najświętsze Serce Jezusa w kościele w Gorzkowie została wykonana w pierwszej połowie XX wieku przez miejscowych rzeźbiarzy z Koźmic Wielkich: Władysława Janowskiego i Franciszka Hajduka. Typ ikonograficzny rzeźby nawiązuje do obrazu, który namalował Pompeo Batoni do kościoła Il Gesù w Rzymie. Wizerunek ukazywał Jezusa w półpostaci, który w lewej ręce trzymał swoje serce na dłoni, a prawą na nią wskazywał. Obraz stał się najczęściej reprodukowanym wzorem ujęcia Najświętszego Serca Jezusa. Drugi obraz Batoniego, o zbliżonej ikonografii, w którym Serce Jezusa goreje na tle jego piersi, a Jezus jedną ręką błogosławi, a drugą wskazuje na serce został w 1891 roku uznany za jedyne dopuszczalne przedstawienie tego tematu. W rzeźbie dziewiętnastowiecznej i dwudziestowiecznej prym wiodły dwa warianty przedstawienia: rozwinięty do pełnej postaci wizerunek Najświętszego Serca Jezusa według Batoniego oraz Venite ad me (Mt 11, 28), w którym Jezus ukazany jest w postawie stojącej, z szeroko rozłożonymi na boki rękoma. Rzeźba w kościele w Gorzkowie bezpośrednio nawiązuje do tego pierwszego wariantu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźba Najświętsze Serce Jezusa w kościele w Gorzkowie została wykonana w pierwszej połowie XX wieku przez miejscowych rzeźbiarzy z Koźmic Wielkich: Władysława Janowskiego i Franciszka Hajduka. Reprezentuje popularny od końca XIX wieku wariant ikonograficzny, w którym Jezus ukazany jest całopostaciowo z gorejącym sercem na piersi, na które jedną ręką wskazuje, a drugą błogosławi.

Bibliografia

Klekot Ewa, "Najświętsze Serce Jezusowe – sceny z życia symbolu" , „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” , s. 55-66
Rycerski Eugeniusz, "Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Gorzkowie", Kraków 2005
Stachura Mieczysław Antoni, "Dom Bożej Matki", Gorzków 2007

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca. Kosz ośmioboczny z silnie profilowaną podstawą, zakończony u dołu szyszką. Ścianki kosza zdobione pięcioma płycinami w formie stojących prostokątów, zamkniętych łukiem odcinkowym, z opaską malowaną na złoto. W każdej z czterech płycin płaskorzeźbione i polichromowane przedstawienie jednego z ewangelistów: Marka, Mateusza, Łukasza i Jana. Każda z postaci ukazana całopostaciowo, frontalnie, ze zwojem w lewej ręce, prawą czyniąca gest błogosławieństwa. U stóp ewangelistów przedstawiono odpowiadające im atrybuty: św. Marka – lew, św. Jana – orzeł, św. Mateusza – człowiek, św. Łukasza – wół. Balustrada ambony z belkowaniem, zdobionym motywem rautów we fryzie i kostkowaniem pod gzymsem. Ambona dostępna przez drewniane schody, od wschodu. Balustrada schodów zdobiona czterema romboidalnymi płycinami o brzegach malowanych na złoto. Struktura malowana w kolorze naturalnego drewna, detale i ornamentyka złocone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica z pokrywą ustawiona na dwustopniowym, kamiennym cokole na rzucie kwadratu. Stopa w formie ośmiokąta foremnego na kształt jednolalkowej tralki, trzon żłobkowany. Czara ośmioboczna, puklowana. Pokrywa na ośmiobocznej, profilowanej podstawie z uszami po dwóch bokach, na bocznych i tylnych kwaterach napis „R(OKU) P(AŃSKIEGO) 1923 FUNDAT RZEPA z BUGAJU”. Zwieńczona złoconą koroną, od dołu ujętą puklowaniem, na której ustawiona rzeźbiona, pełnoplastyczna scena Chrztu Chrystusa w Jordanie. Chrystus ukazany ze złożonymi rękami, stoi w wodzie, powyżej na skałach Jan Chrzciciel trzymający w lewej ręce wysoki krzyż, a w prawej konchę. Nad nimi wydłużona gloria z gołębicą Ducha Świętego. Tło sceny stanowi drzewo.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Dzwonnica usytuowana w południowo-wschodniej części placu przykościelnego; na planie kwadratu, o konstrukcji słupowej, szalowana, dwukondygnacyjna, zwieńczona wysokim dachem namiotowym z krzyżem. Przy wejściu tabliczka z inskrypcją „Któż jak Bóg! / Dzwony i dzwonnica poświęcone / przez J(ego) E(kscelencję) Ks(iędza) B(isku)p(a) Karola Wojtyłę / dn(ia) 5 X 1958 r(oku). / Odnowioną dzwonnicę poświęcił / J(ego) E(minencja) Ks(iądz) Kard(ynał) Stanisław Dziwisz / dn(ia) 18 II 2007 r(oku) / Parafia Gorzków”.
dzwonnica
Dzwonnica
Zdjęcie nr 1: Kościół usytuowany w centrum wsi, u zbiegu głównych dróg, położony na niewielkim wzniesieniu, na placu otoczonym ogrodzeniem z kamiennymi filarami i metalową kratą. Budynek orientowany, jednonawowy, czteroprzęsłowy, z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Od zachodu do fasady dostawiona niewielka kruchta; od południa dostawiona kaplica na planie prostokąta. Prezbiterium ujęte symetrycznie aneksami: pomieszczenie gospodarcze od północy i zakrystia od południa. Kościół sklepiony kolebkowo na gurtach z lunetami; prezbiterium nakryte sklepieniem parasolowatym; kaplica sklepieniem pseudoklasztornym; aneksy i kruchta z płaskim stropem. Wnętrze oświetlają prostokątne okna zamknięte półkoliście; w ścianie zachodniej okno okrągłe; w kaplicy i aneksach również okna zamknięte półkoliście. Wejście główne na osi kościoła, prostokątne; prezbiterium skomunikowane z aneksami prostokątnymi drzwiami; z zakrystii wyjście na zewnątrz. Chór muzyczny wsparty na czterech metalowych kolumnach z częścią środkową wybrzuszoną; z parapetem ozdobionym pseudopłycinami, kostkowaniem i lambrekinem. Fasada jednoosiowa, jednokondygnacyjna z trójkątnym szczytem, ozdobiona krenelażem. Na osi kruchta, zamknięta trójkątnym szczytem z prostokątnym wejściem o półkolistym zwieńczeniu. Elewacje ujęte są uskokowymi przyporami i zwieńczone gzymsem z motywem lambrekinów. Dachy dwuspadowe nad nawą i prezbiterium; pulpitowe nad aneksami i kaplicą; kryte blachą. Dach wieńczy wieżyczka na sygnaturkę w formie gloriety zwieńczonej ostrosłupem z krzyżem. Kaplica południowa na planie prostokąta, ze sklepieniem odwołującym się do formy sklepienia klasztornego. Szerokie wejście zakończone łukiem odcinkowym od strony nawy głównej. Naprzeciw wejścia okno zamknięte półkoliście, uskokowe wielokwaterowe. Wejście od strony zachodniej prostokątne, z drewnianymi drzwiami. Wnęka ołtarzowa zakończona łukiem półkolistym, z dekoracją mozaikową, przedstawiającą Michała Archanioła; podwieszona mensa ołtarzowa z lastriko. Część ołtarzowa podniesiona o jeden stopień.
kościół
Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej
Zdjęcie nr 1: Dwie pełnoplastyczne figury siedzących na odcinkach przyczółka aniołów trzymających w ręku liście palmowe. Postacie półnagie, przepasane złoconą tkaniną. Na plecach duże, złocone, rozłożone skrzydła. Twarze pełne, włosy krótkie. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna. Szaty, skrzydła i liście złocone.
rzeźba
Dwa anioły w zwieńczeniu
Zdjęcie nr 1: Tablica w kształcie stojącego prostokąta umieszczona na zewnętrznej ścianie południowej kaplicy pw. Michała Archanioła. W prawym, górnym narożu medalion ze zdjęciem, w lewym skrzyżowane liść palmy oraz krzyż. Poniżej napis „Ś(WIĘTEJ) P(AMIĘCI) / KSIĄDZ / WŁADYSŁAW / JETTMAR / PIERWSZY ADMINISTRATOR / KOŚCIOŁA W GORZKOWIE / URODZONY W 1886. ROKU / PRZEŻYŁ 32 LATA / W TYM 6 LAT KAPŁAŃSTWA / ZMARŁ JAKO OFIARA OBOWIĄZKU / W CZASIE EPIDEMII / 25 PAŹDZIERNIKA 1918 ROKU / «NIKT NIE MOŻE MIEĆ / WIĘKSZEJ MIŁOŚCI / JAK ODDAĆ ŻYCIE / ZA SWYCH PRZYJACIÓŁ» / J.15.13. / PARAFIANIE 1967 R(OK)”. Tło fakturowane. Wokół tablicy cementowe obramienie zdobione poziomym żłobkowaniem.
płyta nagrobna
Epitafium księdza Władysława Jettmara

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum siedząca postać Marii zwrócona trzy czwarte w lewo, delikatnie pochylona z rękami złożonymi w geście modlitwy. Przed nią siedzące na skale Dzieciątko, zwrócone trzy czwarte w prawo, delikatnie pochylone, opierające ciężar ciała na prawej ręce. Maria o delikatnych rysach: owalnej twarzy, małym nosie i drobnych ustach. Na głowie ma biały welon przykrywający jej włosy. Ubrana jest w bladoróżową suknię oraz silnie udrapowany ciemnogranatowy płaszcz, spod którego widoczna jest bosa stopa. Dzieciątko o jasnej, różowawej karnacji. Twarz pełna o małym nosie i głęboko osadzonych oczach. Głowę okalają krótkie, złote włosy. Wokół głów Marii i Dzieciątka złote, świetliste nimby. W tle pejzaż z widocznymi fragmentami drzew w brunatnej i ciemnozielonej tonacji. Rama złocona, fakturowana, w narożach i pośrodku boków zdobiona stylizowaną wicią roślinną.
obraz

Adoracja Dzieciątka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie pionowego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej Karmiącej. W centrum kompozycji została ukazana Maria w półpostaci z głową przechyloną na lewe ramię. W lewej dłoni trzyma Dzieciątko Jezus, a prawą przytrzymuje pierś, którą go karmi. Ubrana jest w zielone szaty: suknię oraz płaszcz zdobione jasnoczerwonymi i kolistymi różami, niebieskimi tulipanami oraz zielonymi listkami. Szaty obwiedzione są czarnym konturem, w środku malowane płaską plamą barwną, bez cieniowania. Twarz Marii pełna o jasnej karnacji z zaróżowionymi policzkami z długim nosem i małymi ustami. Włosy długie, ciemnobrązowe, schowane pod welonem. Dzieciątko ponad naturalnych rozmiarów z odkrytymi ramionami i kolanami. Tło po lewej stronie obrazu ciemnoniebieskie, a po prawej zielone z żółtym nimbem wokół głowy Dzieciątka oraz żółtym fragmentem w prawym, górnym narożu. Wokół głów postaci rozmieszczonych jest jednaście, dużych i złotych gwiazd. Rama prosta, drewniana i bejcowana.
obraz

Matka Boska Karmiąca

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, zamknięty łukiem nadwieszonym z przedstawieniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Maria ukazana w półpostaci, frontalnie, z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku. Dzieciątko widoczne z prawego profilu, z głową odwróconą do tyłu, oburącz ujmuje dłoń Marii. Owalne twarze postaci charakteryzują linearnie opracowane rysy, z długimi, wąskimi nosami oraz drobnymi ustami. Oczy Marii mają migdałowy kształt, jej wzrok skierowany jest na wprost. Matka Boska ubrana jest w czerwoną suknię z długimi rękawami ze złotymi obszyciami oraz ciemnoniebieski płaszcz nałożony na głowę. Dzieciątko ubrane jest w zieloną sukienkę i czerwony płaszcz, z jego lewej stopy zsuwa się sandał. Jezus spogląda w kierunku niewielkiej sylwetki jednego z dwóch archaniołów znajdującego się po prawej stronie – archanioła Gabriela. Po drugiej stronie jest archanioł Michał, obaj trzymają w dłoniach narzędzia Męki Pańskiej: Michał (włócznię i gąbkę z octem), Gabriel (krzyż). Na głowach Marii i Dzieciątka znajdują się otwarte korony ze szlachetnymi kamieniami, a wokół nimby: Matki Boskiej dekorowany bogatą wicią floralną, u Dzieciątka nimb krzyżowy. Wszystkie postacie są podpisane inicjałami: nad głową Marii, po lewej stronie obrazu widnieją litery „MP”, a po prawej „ΘΥ”; następnie po lewej stronie obrazu, nad głową archanioła Michała znajdują się litery „ΟΡМ”, a nad głową archanioła Gabriela „OΡГ” i dalej, po prawej stronie obrazu, obok Dzieciątka Jezus litery „IC-XC”. Tło jest złocone. Obraz ujęty jest prostokątną, profilowaną ramą zdobioną od zewnątrz ażurową wicią roślinną. W górnej części kompozycji napis „MATKO BOSKA NIEUSTAJĄCEJ POMOCY / MÓDL SIĘ ZA NAMI”. Rama drewniana, profilowana, złocona, ozdobiona rzędem stylizowanych liści akantu.
obraz

Matka Boska Nieustastającej Pomocy

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta w rozbudowanej, profilowanej ramie dekorowanej nakładanymi motywami geometrycznymi oraz kwiatowymi, zwieńczonej na osi monogramem maryjnym. W centrum kompozycji, nieco z lewej strony obrazu przedstawienie Marii trzymającej na kolanach martwe ciało Chrystusa. Twarz Marii szeroka, z delikatnie otwartymi ustami, szerokim nosem i wzrokiem skierowanym ku niebu. Matka Boska jest ubrana w czerwoną suknię, ciemnobłękitny płaszcz nałożony na głowę oraz biały welon. Chrystus ukazany w pozycji półleżącej na białym płótnie, z lewą ręką podtrzymywaną przez Marię, prawą opadłą bezwładnie w dół. Twarz szczupła, oczy zamknięte, okolona krótką brodą i długimi, ciemnobrązowymi włosami, spływającymi na ramiona i plecy. Odziany jest w białe perizonium na biodrach, delikatnie drapowane. Wokół głów są zaznaczone nimby. W lewym, dolnym rogu przedstawienia titulus oraz misa, w prawym widoczny fragment krzyża. W tle otwiera się rozległy pejzaż z widokiem na Jerozolimę. Kolorystyka ciemna, ciepła z dominacją brązów.
obraz

Pieta

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Jak cytować?

Maria Działo, "Najświętsze Serce Chrystusa ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/najswietsze-serce-chrystusa

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności