Krzyż procesyjny

Dzieje zabytku

Krucyfiks procesyjny z figurą Chrystusa Ukrzyżowanego powstał w pierwszej połowie XVIII wieku. Znajdował się pierwotnie w drewnianym kościele św. Klemensa, później został przeniesiony do nowej świątyni.

Opis

Krzyż o prostym zakończeniu ramion, ustawiony na wklęsło-wypukłej podstawie z muszlą, przytwierdzonej do drążka. Figura żywego Chrystusa przybita do krzyża trzema gwoździami. Ciało w dużym zwisie, o łukowatym układzie ramion, głowie przechylonej w prawo, esowato wygiętej sylwetce, nogi ma ugięte, a stopy skrzyżowane w układzie prawa na lewą. Chrystus ma owalną twarz, o półprzymkniętych oczach, prostym nosie i otwartych ustach, okoloną krótką brodą i silnie kręconymi, rozwianymi włosami sięgającymi ramion. Na głowie ma koronę cierniową. Ciało szczupłe, o delikatnie podkreślonej muskulaturze klatki piersiowej i z wyraźnie zaznaczonymi mięśniami ramion i nóg. Perizonium złocone, krótkie, zawieszone na podwójnym sznurze, odsłaniające prawe udo, przesłaniające partie podbrzusza i lewe biodro, o silnie rozwianym zwisie tkaniny przy prawym boku. Polichromia ciała naturalistyczna z zaznaczonymi śladami męki. Na zwieńczeniu pionowej belki krzyża srebrzona banderola z napisem „I.N.R.I.”.

Zarys problematyki artystycznej

Figurę Ukrzyżowanego cechuje szczupła sylwetka, o delikatnym i muskularnym modelunku. Ekspresji rzeźbie dodaje lekko poruszony układ ciała, o subtelnym esowatym wygięciu oraz rozwiane włosy i zwis perizonium, dekoracyjnie skręcone.
Przedstawienie Chrystusa jako żywego (Cristo vivo), z uniesioną głową i otwartymi oczami, ilustruje pełen emocji moment, kiedy Zbawiciel wypowiedział ostatnie słowa przed śmiercią. Chwilę tę opisali ewangeliści, mianowicie: „Około godziny dziewiątej Jezus zawołał donośnym głosem: «Eli, Eli, lema sabachthani?», to znaczy Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie opuścił?” (Mt 27, 46; Mk 15, 34) lub „Wtedy Jezus zawołał donośnym głosem: «Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego». Po tych słowach wyzionął ducha” (Łk 23, 46) oraz „A gdy Jezus skosztował octu, rzekł: «Wykonało się!». I skłoniwszy głowę oddał ducha” (J 19, 30). Przedstawienia krucyfiksów z figurami Chrystusa żywego, zaczęły pojawiać się w XVI wieku w sztuce włoskiej, za sprawą rysunku Michała Anioła z takim wizerunkiem Ukrzyżowanego wykonanego dla Vittorii Colonny około 1539-1540 roku. Rozpowszechniły się dzięki krucyfiksom w tym typie wykonywanym później licznie na przełomie XVI i XVII wieku przez Giambolognię i jego warsztat.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo silne ubytki i przetarcia polichromii i złoceń na powierzchni całej figury (widocznych kilka warstw malarskich), ubytki gruntu, odspojenia ramion od korpusu

Streszczenie

Krucyfiks procesyjny z figurą Chrystusa Ukrzyżowanego powstał w pierwszej połowie XVIII wieku. Przedstawia Chrystusa jako żywego (Cristo vivo), z uniesioną głową i otwartymi oczami. Typ ten ilustruje pełen emocji moment, kiedy Zbawiciel wypowiedział ostatnie słowa przed śmiercią na krzyżu.

Bibliografia