Krucyfiks

Dzieje zabytku

Figura Chrystusa Ukrzyżowanego powstała w drugiej połowie XVI wieku, być może pierwotnie znajdowała się w dawnym Ogrójcu. W 1700 roku wybudowano na zewnętrznej ścianie prezbiterium kaplicę Ukrzyżowania, w której umieszczono krucyfiks.

Opis

Pełnoplastyczna figura Chrystusa umarłego przybitego do krzyża o prostym zakończeniu ramion trzema gwoździami. Postać w lekkim zwisie, o szeroko rozłożonych ramionach, głowa opada na prawe ramię, nogi ugięte w kolanach, stopy skrzyżowane w układzie prawa na lewą. Jezus ma pociągłą twarz o dużych, zamkniętych oczach, prostym nosie i rozchylonych, wąskich ustach, okoloną falowaną, rozdwajającą się brodą oraz falowanymi, długimi włosami w formie pojedynczych pukli. Na głowie szeroka korona cierniowa. Ciało smukłe, wydłużone, z podkreśloną muskulaturą klatki piersiowej, pokryte siecią żył, z brodzącą rzeźbionymi kroplami krwi raną w boku. Perizonium sięgające połowy uda, zawiązane na prawym biodrze ze zwisem tkaniny, lamowane frędzlą. Ciało o ciemnej karnacji, z zaznaczonymi śladami męki, perizonium polichromowane na biało z wzorem w pasy. Pionowa belka krzyża zakończona rollwerkiem z uskrzydloną główką anielską z napisem „INRI”.
Krucyfiks umieszczony w arkadzie ujętej pilastrami, dźwigającymi belkowanie. W partii fryzu napis „AGNUS MANSUETUS PORTATUR AD VICTIMAN”.

Zarys problematyki artystycznej

Figura Ukrzyżowanego nosi cechy późnogotyckie, widoczne w smukłej sylwetce i wydłużonych proporcjach ciała, w sposobie rzeźbienia wychudzonej klatki piersiowej o guzowatych formach żeber i mostka, w pokryciu całego ciała siecią użyleń oraz w oddaniu wypływającej z rany w boku krwi w formie rzeźbionych kropel. Są one widoczne również w sposobie oddania rysów twarzy i rzeźbienia włosów w rytmiczne, regularne fale czy w formie dłuższego ściśle przylegającego do ciała perizonium, które są charakterystyczny dla figur z tego okresu. Podobnie kartusz wieńczący krzyż z uskrzydloną główką anielską nosi cechy typowe dla XVI wieku przez wykorzystanie ornamentu kartuszowo-zwijanego oraz okuciowego.
Drastyczny obraz męki Chrystusa odzwierciedlony został przez uwypuklenie fizycznego aspektu cierpienia w formie zmaltretowanego, wychudzonego ciała. Miał za zadanie pogłębienie u wiernych refleksji i kontemplacji męki Chrystusa.
Duże rozmiary figury i jej dawna metryka mogą sugerować, że pierwotnie znajdowała się w dawnym Ogrójcu kościoła.
W trakcie przebudowy prezbiterium wybudowano dla niej kaplicę, w której otrzymała odpowiednią oprawę. Krucyfiks umieszczony w kaplicy Ukrzyżowania wpisany został w szerszy kontekst dopowiedziany cytatem z Biblii znajdującym się we fryzie nad figurą – „AGNUS MANSUETUS PORTATUR AD VICTIMAN” („Ja zaś jak potulny baranek, którego prowadzą na zabicie”, Jr 11, 19).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Silne zabrudzenia figury, przetarcia polichromii.

Streszczenie

Figura Chrystusa Ukrzyżowanego powstała w drugiej połowie XVI wieku, być może pierwotnie znajdowała się w dawnym Ogrójcu. W 1700 roku wybudowano na zewnętrznej ścianie prezbiterium kaplicę Ukrzyżowania, w której umieszczono krucyfiks. Figura Ukrzyżowanego nosi cechy późnogotyckie, dlatego jej wykonanie można datować na drugą połowę XVI wieku.

Bibliografia