Krucyfiks

Dzieje zabytku

Omawiany krucyfiks został wykonany najpewniej w pierwszej połowie XVI wieku i stanowił element pierwotnego wyposażenia paczółtowickiej świątyni wzniesionej około 1515 roku. Do pierwszej ćwierci XIX wieku znajdował się na późnogotyckiej belce tęczowej umieszczonej u nasady łuku tęczowego. Zlikwidowano ją w trakcie przebudowy i remontu kościoła prowadzonych w latach 1819-1820. Prace te zostały sfinansowane w połowie przez konwent karmelitów bosych w Czernej, do których wówczas należały Paczółtowice, a w połowie z funduszy parafialnych. Pracami kierował Józef Simek – majster ciesielski z Krzeszowic. W miejsce gotyckiej belki tęczowej osadzono nową, obecnie istniejącą. Ze względów konstrukcyjnych nowy element rozpięto na pełnej szerokości prześwitu w celu wzmocnienia zrębu ściany nawy. Omawiany późnogotycki krucyfiks zastąpiono nowszą, rzeźbioną figurą przedstawiającą ukrzyżowanego Chrystusa pochodzącą z lat 1839-1847 oraz malowanymi na desce wizerunkami Marii i św. Jana Ewangelisty stojących pod krzyżem. Obiekt został poddany konserwacji w czasie generalnego remontu paczółtowickiej świątyni prowadzonego w latach 1991-1996.

Opis

Chrystus ukazany w typie Cristo morte. Ciało przybite do prostego, drewnianego krzyża trzema gwoździami. Chrystus z szeroko rozpostartymi ramionami tworzącymi niemal linię prostą. Głowa przechylona nieznacznie w kierunku prawego barku. Ukazana w cierniowej koronie, spod której sączą się strużki krwi – nieproporcjonalnie duża w stosunku do wychudzonego ciała postaci. Twarz prostokątna z dużymi, zamkniętymi oczami, wydatnym nosem oraz ciemnym zarostem. Włosy długie, spływające na ramiona i plecy postaci w dwóch spiralnie skręconych puklach. Ciało Chrystusa szczupłe o wysmukłych proporcjach, bez wyraźnie zaznaczonej muskulatury. Dłonie, przebite gwoździami zamykają się lekko na wydatnych główkach gwoździ. Po przedramionach spływają cienkie stróżki krwi. Stopy duże, przebite jednym gwoździem. Na prawym boku postaci widoczna krwawiąca rana. Perizonium krótkie, srebrzone, o ostro łamiącej się draperii. Nad głową Chrystusa titulus ze złoconym napisem „INRI” wykonanym gotycką minuskułą.

Zarys problematyki artystycznej

Wychudzony korpus Chrystusa sztywno rozpiętego na krzyżu i krótkie perizonium o ostro łamiących się draperiach są zdaniem Mariana Korneckiego cechami późnogotyckiej plastyki i odpowiadają czasowi wzniesienia kościoła w Paczółtowicach. Rzeźbę należy zatem zaliczyć do pierwotnego wyposażenia kościoła – umieszczenie wizerunku Ukrzyżowanego na belce tęczowej należało do obowiązkowych przedstawień w wyposażeniu każdej świątyni.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Obiekt został poddany konserwacji w trakcie generalnego remontu paczółtowickiej świątyni prowadzonego w latach 1991-1996.

Streszczenie

Krucyfiks został wykonany najpewniej w pierwszej połowie XVI wieku. Wychudzony korpus Chrystusa sztywno rozpiętego na krzyżu i krótkie perizonium o ostro łamiących się draperiach są zdaniem Mariana Korneckiego cechami późnogotyckiej plastyki i odpowiadają czasowi wzniesienia paczółtowickiej świątyni wybudowanej około 1515 roku. Rzeźbę należy zaliczyć do pierwotnego wyposażenia kościoła – umieszczenie wizerunku Ukrzyżowanego na belce tęczowej należało do obowiązkowych przedstawień w wyposażeniu każdej świątyni. Rzeźba do czasów remontu z lat 1819-1820 znajdowała się na późnogotyckiej belce tęczowej umieszczonej u nasady łuku tęczowego kościoła w Paczółtowicach. Wówczas gotycką belkę zastąpiono nową, a następnie w miejsce omawianej rzeźby wstawiono krucyfiks z lat 1839-1847, który znajduje się tam do dziś.

Bibliografia