Krucyfiks

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Krucyfiks to przedstawienie ukrzyżowanego Jezusa. Martwe ciało Zbawiciela o wyraźnie zaznaczonej budowie jest rozciągnięte i przybite trzema gwoździami do krzyża, którego ramiona są zakończone wielolistnie. Na ciele widać ślady męki: strużki krwi płynące spod korony cierniowej i ran w dłoniach i stopach oraz przebity bok. Głowa jest opuszczona na prawe ramię, oczy zamknięte, usta rozchylone. Ręce, których palce są podwinięte, rozpostarte, stopy założone na siebie, przybite jednym gwoździem. Biodra otacza kremowe perizonium opadające na lewym udzie, związane na prawym i opadające miękką, zawijającą się fałdą w dół do wysokości kolan. Na górnym ramieniu krzyża widnieje titulus z majuskułowymi literami „INRI” (Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum).

Zarys problematyki artystycznej

Ukrzyżowanie, kulminacyjny moment Pasji, opisany przez każdą z czterech Ewangelii, stanowi najczęściej ukazywany temat w sztuce chrześcijańskiej. Nazwa krucyfiks pochodzi od łacińskiego słowa „crucifixus” i oznacza „przybity do krzyża”. Od XI wieku nacisk kładzie się na ukazanie nie triumfu, lecz cierpienia Chrystusa – zmarłego lub umierającego – w koronie cierniowej i z opuszczoną głową, również w towarzystwie innych osób świętych. Przedstawienie zredukowane, jak w przypadku tej rzeźby, wyłącznie do postaci wiszącego na krzyżu, martwego Jezusa uwypukla jego osamotnienie w czasie męki i stanowi obowiązkowe wyposażenie każdego kościoła. Skłania do refleksji nad sensem cierpienia i ofiary Jezusa, które prowadzą do odkupienia ludzkości i nad ograniczonym czasem ludzkiego życia oraz wiecznością.

Zgodnie z zasadami liturgiki celebrans wychodzący z zakrystii do ołtarza musi oddać pokłon krzyżowi lub wizerunkowi Ukrzyżowanego. Krucyfiks może być, jak w tym przypadku, ustawiony na meblu lub może wisieć na ścianie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia polichromii.

Literatura

Dziubecki Tomasz, Ikonografia Męki Chrystusa w nowożytnym malarstwie kościelnym w Polsce, Warszawa 1996, s. 74-93.
Ukrzyżowanie, Słownik Terminologiczny Sztuk Pięknych, red. Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota, Warszawa 2005, s. 425-426.

Streszczenie

Rzeźba o nieustalonej atrybucji i dokładnym czasie powstania przedstawia ukrzyżowanego Jezusa. Nawiązuje do zapoczątkowanego w średniowieczu sposobu ukazywania martwego ciała Zbawiciela podkreślającego jego cierpienie i śmierć poprzez ukazanie ran i opadającej bezwładnie głowy. Nazwa krucyfiks pochodzi od łacińskiego słowa „crucifixus” i oznacza „przybity do krzyża”.

Bibliografia