Krucyfiks

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Fragment pełnoplastycznej rzeźby Jezusa Ukrzyżowanego. Zachował się tors wraz z głową pochyloną na prawy bark. Twarz pociągła z wąskim, prostym nosem, zamkniętymi oczami, wąskimi, lekko rozchylonymi ustami, okolona zarostem i długimi, zwiniętymi w pukle włosami opadającymi na prawe ramię i plecy; na głowie korona cierniowa.

Zarys problematyki artystycznej

Ukrzyżowanie, kulminacyjny moment Pasji, opisany przez każdą z czterech Ewangelii, stanowi najczęściej ukazywany temat w sztuce chrześcijańskiej. Od XI wieku nacisk kładziono na ukazanie nie triumfu, lecz cierpienia Chrystusa – zmarłego lub umierającego – w koronie cierniowej i z opuszczoną głową, również w towarzystwie innych osób świętych. Przedstawienie zredukowane, jak można przypuszczać w przypadku tej rzeźby, wyłącznie do postaci wiszącego na krzyżu, martwego Jezusa uwypukla jego osamotnienie w czasie męki i stanowi obowiązkowe wyposażenie każdego kościoła. Nazwa krucyfiks pochodzi od łacińskiego słowa „crucifixus” i oznacza „przybity do krzyża”. Skłania do refleksji nad sensem cierpienia i ofiary Jezusa, które prowadzą do odkupienia ludzkości oraz nad ograniczonym czasem ludzkiego życia w perspektywie wieczności. Krucyfiks stał się również popularnym tematem w sztuce ludowej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zły, brak większości figury; drewno silnie zdegradowane, polichromia słabo zachowana; całość silnie zabrudzona.

Literatura

Künstle Karl, Ikonographie der christlichen Kunst, Freiburg 1928, S.446-476.
Brandmair Kathrin, Kruzifixe und Kreuzigungsgruppen aus dem Bereich der „Donauschule”, Petersberg 2015, S. 8-13.
Ukrzyzowanie [w:] Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Kubalska-Sulkiewicz Katarzyna, Bielska-Łach Monika, Manteuffel-Szarota Anna, Warszawa 2002, s. 425-426.

Streszczenie

Przechowywany w domu parafialnym fragment rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego mógł być samodzielnym przedstawieniem lub częścią kilkuosobowej grupy Ukrzyżowania – np. ze św. Janem Ewangelistą i Matką Boską. To, co zostało dzisiaj z rzeźby nie pozwala na wskazanie jej autora ani miejsca pochodzenia, ale w pełni wyraża smutek i osamotnienie, które odczuwa się, patrząc na umarłego, wiszącego na krzyżu Chrystusa.

Bibliografia