Wizja św. Jana Kantego

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Kęty
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Małgorzaty i św. Katarzyny
Miejsce przechowywania
północna ściana nawy
Identyfikator
DZIELO/23774
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
1902 rok
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Kraków
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 136 cm
wysokość – 256 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 234 cm
Szerokość bez ramy – 118 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz namalowany został w 1902 roku w Krakowie przez Władysława Rossowskiego.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawia wizję św. Jana Kantego. W dolnej partii obrazu ukazana jest w pełnej postaci sylwetka klęczącego świętego zwróconego tyłem w trzech czwartych w prawo. Święty Jan Kanty ubrany jest w czarną akademicką togę. Odchyloną do tyłu głowę charakteryzują sięgające szyi, siwe włosy. Widoczną w profilu, pociągłą twarz ujmuje krótki, siwy zarost. Wzniesione, wyciągnięte do przodu ręce mężczyzna nieznacznie rozkłada na boki. Wzrok kieruje ku siedzącej wśród obłoków postaci Madonny z Dzieciątkiem zwróconej w trzech czwartych w lewo. Młodzieńczą twarz Marii ujmują po bokach opadające na plecy i ramiona długie, kręcone, jasnobrązowe włosy. Ubrana jest w długą, białą, przepasaną czerwoną szarfą suknię o szerokich rękawach oraz przypięty do jej dekoltu parą okrągłych zapon błękitny płaszcz osłaniający ramiona i częściowo nogi. Lewą ręką Maria podtrzymuje siedzące na jej kolanach Dzieciątko o lekko przechylonej w lewo głowie. Zaokrągloną twarz o pełnych, subtelnych rysach ujmują pukle krótkich, skręconych włosów. Nagą sylwetkę osłania w partii bioder białe perizonium. Wyprostowane ręce są rozłożone i opuszczone w dół. Głowę Marii okala duży, promienisty nimb. Po lewej stronie widoczna jest sylwetka unoszącego się wśród obłoków anioła o skręconych, rozwianych włosach, twarzy o subtelnych, młodzieńczych rysach i wzroku skierowanym w dół. Anioł ubrany jest w rodzaj antycznego chitonu w kolorze jasnoczerwonym, ręce osłania rozwiana, półprzejrzysta szata. Na plecach ma parę dużych, białych skrzydeł. W opuszczonej wzdłuż ciała, lekko zgiętej w łokciu ręce trzyma kwiat białej lilii. Nieco niżej widoczna jest uskrzydlona główka anielska. Scena rozgrywa się we wnętrzu świątyni. Święty Jan Kanty przyklęka na pokrytych czerwonym dywanem stopniach prowadzących do ołtarza, którego marmoryzowane antepedium z godłem herbu uniwersytetu w wieńcu laurowym pośrodku, ujęte parą spływów wolutowych znajduje się tuż przed nim. Mensa nakryta jest białym, obszytym koronką obrusem. Obok świętego leży otwarta księga i spoczywający na niej biret. W głębi, po lewej stronie widoczny jest nakryty zieloną tkaniną niewysoki stołek z trzema księgami, z których jedna ma napis na grzbiecie „Pi[s]mo Ś[w]ięte” i wystającą spod nich zwiniętą kartą. W lewym górnym rogu kompozycji widoczny jest ceglany mur oraz pokryty polichromią naśladującą ugwieżdżone niebo wysklepek.

U dołu obrazu napis: „Malował Władysław Rossowski Kraków r(oku) p(ańskiego) 1902”.

Zarys problematyki artystycznej

Jednym z najstarszych przedstawień św. Jana Kantego, adorującego Najświętszą Marię Pannę, był wykonany najprawdopodobniej w drugiej połowie XVI wieku wizerunek wzmiankowany w spisie przedmiotów świadczących o kulcie Jana z Kęt, sporządzonym w 1667 roku w Krakowie i Kętach przez malarzy Krzysztofa Proszowskiego i Marcina Blechowskiego. Późniejsze przykłady adoracji lub wizji Matki Boskiej z Dzieciątkiem stanowią m.in. obraz Franciszka Lekszyckiego „Widzenie św. Jana Kantego” w kościele w Borku koło Gostynia, z około 1660 roku, czy obraz w katedrze w Zamościu, z drugiej połowy XVII wieku. Badacz sztuki Jan Samek zauważył, że ikonografia św. Jana Kantego jest stosunkowo słabo rozwinięta, zwłaszcza w kontekście wątków z jego życia. Kompozycja obrazu stanowi nawiązanie do barokowych przedstawień mistycznych, upowszechniających nowoczesną na owe czasy formę pobożności – mistykę, polegającą na dążeniu do bezpośredniego kontaktu z Bogiem przez osobiste doświadczenie. Podobnie jak na wielu obrazach wotywnych Mistrza z Kęt, tak i tu pojawia się biała lilia – jeden z atrybutów podkreślających jego świętość i cnoty. Przynależność do Akademii Krakowskiej przypomina umieszczony w antepedium ołtarza herb uczelni oraz strój doktorski świętego, jako elementy powtarzające się na wielu z tego typu wspomnianych przedstawień. Omawiane płótno stanowi część dorobku Władysława Rossowskiego (1857-1923) związanego z krakowskim i lwowskim środowiskiem artystycznym. Twórczość malarza uległa pewnym wpływom, zarówno jego krakowskiego nauczyciela – Jana Matejki, jak i mistrzów z czasu studiów na Akademii w Monachium, stąd często niezwykle rozbudowane, wielofiguralne sceny, noszące znamiona historyzmu i akademickiego idealizmu. Nurt ten wyrażał się w jego kompozycjach przede wszystkim podporządkowaniem malarstwa rysunkowi oraz klasycznym, posągowym pięknem obrazowanych postaci. Zainteresowania artystyczne Rossowskiego oscylowały głównie wokół tematów religijnych, stąd liczne realizacje zarówno dla krakowskich świątyni m.in.: ikonostas do kościoła św. Norberta, według projektów Jana Matejki, 1892-1895; cykl monumentalnych obrazów do kościoła OO. Franciszkanów ze scenami: „Przyjęcie franciszkanów w Polsce”, „Śluby zakonne bł. Kingi i Jolanty”, „Nadanie reguły franciszkanom”, „Nawracanie pogan przez dominikanów i franciszkanów”, 1898-1903, jak i pojedyncze dzieła pojawiające się w okolicznych miejscowościach („Błogosławiona Kinga” do kaplicy w Bochni, 1893).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, zabrudzenie i ściemnienie warstwy malarskiej.

Streszczenie

Zawieszony na północnej ścianie nawy kościoła w Kętach obraz ukazujący „Wizję św. Jana Kantego” należy do dorobku jednego z uczniów Jana Matejki, Władysława Rossowskiego. Tematyka malowidła nawiązuje do popularnych w dobie baroku przedstawień mistycznych.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Wizja św. Jana Kantego", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/wizja-sw-jana-kantego-3

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności