Trójca Święta

Dzieje zabytku

Zwieńczenie z przedstawieniem Trójcy Świętej wraz z całym retabulum pochodzi z końca XVIII wieku.

Opis

Zwieńczenie ołtarza w formie rzeźbiarskiej grupy z przedstawieniem Trójcy Świętej na tle obłoków i promienistej glorii; figury ścięte z tyłu. Po prawej stronie figura Boga Ojca, zwróconego delikatnie w prawo, w pozycji siedzącej, ze skrzyżowanymi nogami, z lewą ręką wspartą na globie ziemskim, a z prawą wyciągniętą do Chrystusa. Po lewej stronie figura Chrystusa zwróconego trzy czwarte w lewo, w pozycji siedzącej, z prawą ręką złożoną na piersi, a z lewą wyciągniętą do Boga Ojca. Nad nimi gołębica Ducha Świętego z rozpostartymi szeroko skrzydłami. Bóg Ojciec ubrany w ciemnoróżową suknię z długimi rękawami, delikatnie drapowaną oraz jasnofioletowy płaszcz zarzucony na plecy i spływający jedną połą na biodra. Chrystus ubrany w czerwony płaszcz, z jasnobrązową podszewką, odsłaniający nagi tors. Twarz Boga Ojca owalna, z długim i wąskim nosem, z zarumienionymi policzkami, okolona długimi i siwymi włosami, spływającymi na plecy oraz długą brodą. Chrystus o twarzy podłużnej, z długim i wąskim nosem, okolonej krótką, ciemnobrązową brodą i długimi włosami spływającymi na plecy i ramiona. Na ciele Chrystusa widoczne ślady męki. Po lewej stronie, za plecami Chrystusa znajduje się niewielkie putto ukazane frontalnie, z prawą nogą wysuniętą do przodu, w rękach trzymające wysoki krzyż. Poniżej, pośrodku putto na obłoku, ukazane w pozycji leżącej, z prawego profilu, z rękami wzniesionymi do góry oraz cztery pary uskrzydlonych główek anielskich na tle obłoków.

Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, obłoki oraz gloria srebrzone i złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Przedstawienie Trójcy Świętej to temat ikonograficzny często podejmowany w zwieńczeniu barokowych ołtarzy. Rzeźbę o niemal identycznym układzie kompozycji, umieszczoną w zwieńczeniu retabulum, można odnaleźć w Krakowie w ołtarzu Matki Boskiej Różańcowej z 1768 roku w kościele Dominikanów, który przypisywany jest Wojciechowi Rojowskiemu.

Ikonografia Trójcy Świętej sięga XII wieku, gdzie Bóg Ojciec był ukazywany w postaci siedzącego starca, Chrystus ukrzyżowany oparty o kolana Boga Ojca, a Duch Święty w postaci gołębicy, unoszącej się nad nimi (Tron łaski). Trynitarne wezwanie kościoła w Bieńkówce znalazło swoje odzwierciedlenie w wystroju ołtarza głównego świątyni. Jego ikonografia nawiązywała ideowo do wezwania kościoła, stąd w zwieńczeniu wyobrażono rzeźbę Trójcy Świętej, zaś w polu środkowym umieszczono pierwotnie obraz Jana Stankiewicza z Oświęcimia, który obecnie zdobi północną ścianę prezbiterium.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry; delikatne zabrudzenia powierzchni.

Streszczenie

Rozbudowane, płaskorzeźbione zwieńczenie ołtarza głównego z przedstawieniem Trójcy Świętej bezpośrednio nawiązuje do wezwania bieńkowskiej świątyni. Ikonograficznie zachowuje popularny temat w sztuce chrześcijańskiej przedstawiającej Boga Ojca jako starca; Chrystusa z krzyżem, ubranego w czerwony płaszcz oraz unoszącej się nad nimi gołębicy Ducha Świętego.

Bibliografia