Św. Tomasz

Dzieje zabytku

Rzeźba św. Tomasza powstała w drugiej lub trzeciej ćwierci XVII wieku. Pierwotnie była ustawiona w poprzednim kościele w Sidzinie. Obecnie znajduje się na ołtarzu wykonanym około 1825 roku z wykorzystaniem elementów starszej struktury.

Opis

Rzeźba św. Tomasza ścięta z tyłu i drążona, ustawiona na półkolistym i zielonym cokole. Święty ukazany jest frontalnie, delikatnie pochylony w lewo. W prawej dłoni trzyma otwartą księgę, a W lewej ugiętej w łokciu węgielnicę. Twarz podłużna o dużym nosie i oczach, okolona długą i falistą brodą oraz półdługimi kręconymi włosami, zasłaniającymi uszy. Ubrany jest w długą suknię przewiązaną w talii z wąskimi rękawami i kołnierzykiem, zapiętą u góry na guziki, a także płaszcz zarzucony na ramiona i zawinięty wokół lewego przedramienia; stopy bose. Tkaniny są obficie drapowane w rurkowate i równoległe fałdy. Polichromia jest naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, a szaty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła św. Mikołaja w Sidzinie, wobec braku dokumentów archiwalnych ustalających wykonawców, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów rzeźb z ołtarza głównego. Akta wizytacji z XVII wieku nie przekazują szczegółowych informacji o kolejnych ołtarzach w kościele w Sidzinie – wymieniają tylko ich liczbę lub tytuły wezwań. Zwracając jednak uwagę na uszy ołtarza zdobione ornamentem małżowinowo-chrząstkowym można wnioskować, że poprzedni ołtarz główny powstał w drugiej lub trzeciej ćwierci XVII wieku. Z tego okresu pochodzą także rzeźby św. Andrzeja, św. Tomasza, św. Stanisława i św. Wojciecha oraz uskrzydlone główki aniołków skierowane na wprost z szyjami podwiązanymi chustami. Natomiast konstrukcja ołtarza, figury aniołów w zwieńczeniu, rzeźba Boga Ojca oraz gołębicy Ducha Świętego powstały po wybudowaniu nowej świątyni w Sidzinie około 1825 roku.

Rzeźba św. Tomasza posiada cechy charakterystyczne dla plastyki wczesnobarokowej o sztywnym sposobie kształtowania sylwetki oraz drapowania szat pozbawionego silnej ekspresji i przyjmującego formę rurkowatych fałd, przylegających ciasno do ciała i opadających równolegle w dół. Figura przedstawia św. Tomasza, apostoła i męczennika. Święty głosił Ewangelię w południowych Indiach. Zginął śmiercią męczeńską w Kalaminie pod Madras, przeszyty włócznią. W ikonografii przedstawiany jest z węgielnicą lub narzędziem jego męczeńskiej śmierci. Węgielnica ukazana w sidzińskiej rzeźbie ma nawiązywać do historii zawartej w apokryfach o misyjnej działalności św. Tomasza, według których święty miał się podjąć wybudowania pałacu króla Gondafora w Indiach.

Streszczenie

Rzeźba św. Tomasza powstała w drugiej lub trzeciej ćwierci XVII wieku. Z tego okresu pochodzą również figury św. Andrzeja, św. Wojciecha i św. Stanisława ustawione na ołtarzu z około 1825 roku. Święty Tomasz głosił Ewangelię w południowych Indiach. Zginął śmiercią męczeńską w Kalaminie pod Madras, przeszyty włócznią. W ikonografii przedstawiany jest z węgielnicą lub narzędziem jego męczeńskiej śmierci.

Bibliografia