Św. Stanisław, św. Walenty i św. Mikołaj

Dzieje zabytku

Obraz stanowi główną część rozmontowanego tryptyku, który znajdował się w poprzednim kościele św. Walentego w Krempachach. Obecnie omawiane dzieło umieszczone jest w nowszym ołtarzu głównym, a jego skrzydła znajdują się na ścianach prezbiterium. Tryptyk zgodnie z sygnaturą, która znajduje się na jednej ze scen na kwaterze został wykonany w 1516 roku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający trzech świętych biskupów: Stanisława, Walentego i Mikołaja ukazanych na złotym tle z grawerowanym ornamentem roślinnym. Święci ukazani w całej postaci, w pozycji stojącej. Pośrodku kompozycji św. Walenty przedstawiony frontalnie z prawą ręką uniesioną na wysokości piersi, złożoną w geście błogosławieństwa; lewą ułożoną niżej, przytrzymuje pastorał, a w dłoni trzyma otwartą księgę. Twarz świętego o owalnym kształcie okolona sięgającymi uszu brązowymi włosami, oczy niewielkie i brązowe, brwi wygięte w półkolisty łuk, nos długi i prosty, usta niewielkie z wydatną dolną wargą. Święty Walenty ubrany jest w białą albę, zieloną dalmatykę, biały humerał, złoty ornat z czerwoną podszewką, który ozdobiony jest dekoracją roślinną, ma również założone rękawice oraz infułę. U stóp św. Walentego ukazany jest leżący epileptyk o sylwetce wygiętej w łuk, ręce wysoko uniesione o otwartych dłoniach, głowa odchylona do tyłu. Twarz wykrzywiona w okrzyku, okolona przez opadające, brązowe włosy. Mężczyzna ubrany jest w jasnoczerwoną suknię sięgającą kolan, przewiązaną w pasie czarnym sznurkiem.

Po lewej stronie obrazu ukazany jest św. Stanisław, zwrócony delikatnie w lewą stronę, w lewej ręce trzyma pastorał, a prawą błogosławi klęczącego u jego stóp Piotrawina. Głowa świętego lekko pochylona w dół, twarz okolona spiralnie kręconymi włosami, brwi mocno ściągnięte, oczy przymknięte, nos długi o prostym profilu, usta niewielkie, cera śniada. Święty Stanisław ubrany jest w białą albę, zieloną dalmatykę, biały humerał, złoty ornat, który ozdobiony jest dekoracją roślinną, ma również założone rękawice oraz infułę. Piotrawin ukazany w półpostaci z lewego profilu, z rękoma uniesionymi i złożonymi w geście modlitewnym. Twarz okolona brązowymi, zaczesanymi do tyłu włosami, brwi ściągnięte, nos wydatny, usta szeroko rozwarte.

Po prawej stronie obrazu ukazany jest św. Mikołaj, zwrócony delikatnie w prawo z pastorałem opartym na lewym ramieniu, z lewą dłonią otwartą, podtrzymującą zamkniętą księgę z trzema złotymi kulami; prawą rękę święty unosi w geście błogosławieństwa. Twarz o wyrazistych rysach okolona krótkimi, kręconymi włosami i długą brodą, oczy brązowe o migdałowatym kształcie, brwi lekko ściągnięte, nos wydatny, haczykowaty. Święty Mikołaj ubrany jest w białą albę, zieloną dalmatykę, biały humerał, złoty ornat z czerwoną podszewką, który ozdobiony jest dekoracją roślinną, ma również założone rękawice oraz infułę. Wokół głów świętych są złote nimby, grawerowane w zaprawie. Obraz ujęty jest drewnianą, pozłacaną ramą dekorowaną ornamentem rokokowym.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawia tzw. Sacra Conversatione z postaciami: św. Walentego, patrona kościoła oraz św. Stanisława i św. Mikołaja, ustawionymi po jego bokach. Święci zostali ukazani z odpowiednimi im atrybutami. Wszyscy ubrani w szaty biskupie, ponadto św. Mikołaja z trzema złotymi kulami na księdze,św. Walenty w towarzystwie chorego na epilepsję, a św. Stanisław ze wskrzeszonym Piotrowinem. Tło kwatery jest zdobione w tłoczone wzory, inspirowane włoskimi tkaninami. Obraz przedstawia m.in. św. Stanisława, którego kult ożywił się zwłaszcza około 1500 roku. Wizerunki świętego z tego okresu znajdują się również w kościele w Szczepanowie oraz w Skrzyszowie. Szczególnie interesujące są kwatery tryptyku zawieszone na ścianach prezbiterium. Umieszczone na nich sceny „Biczowanie” oraz „Upadek pod krzyżem” zostały wykonane na podstawie rycin Hansa Schäufeleina z dzieła „Speculum passionis” Ulricha Pindera, które zostało wydane w Norymberdze w 1507 roku. Autor dzieła w kościele w Krempachach znacznie uprościł tło oraz zmniejszył liczbę postaci. Sceny te nasuwają skojarzenie z ludowym malarstwem na szkle.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, od strony odwrocia widoczne wklejone uzupełnienie drewna, w partii ramy niewielkie kity. Od strony lica widoczne spękania zaprawy i warstwy malarskiej. Niewielkie przetarcia i odpryski w partii złoceń

Streszczenie

Obraz stanowi główną część rozmontowanego tryptyku, który znajdował się w poprzednim kościele św. Walentego w Krempachach. Obecnie omawiane dzieło umieszczone jest w nowszym ołtarzu głównym, a jego skrzydła znajdują sięna ścianach prezbiterium. Tryptyk zgodnie z sygnaturą, która znajduje się na jednej ze scen na kwaterze został wykonany w 1516 roku. Obraz przedstawia tzw. Sacra Conversatione z postaciami: św. Walentego, patrona kościoła oraz św. Stanisława i św. Mikołaja, ustawionymi po jego bokach.

Bibliografia