Walenty św.

Biogram

Święty Walenty zmarł w 269 roku. Jest patronem chorych na epilepsję, dżumę, podagrę i choroby nerwowe, a także małżeństw, zakochanych i diecezji przemyskiej. Informacje na temat jego życia pochodzą wyłącznie z legend. Utożsamiano go z rzymskim prezbiterem, który posługiwał przy uwięzionych chrześcijanach, a także z biskupem Terni. Wbrew zakazowi cesarza Klaudiusza II Gockiego miał m.in. błogosławić śluby legionistów rzymskich oraz towarzyszyć męczennikom idącym na śmierć. Został ścięty za odmowę oddania czci pogańskim bogom i pogrzebany w Terni lub przy Via Flamina w Rzymie, gdzie zbudowano poświęconą mu bazylikę. Kult św. Walentego znany był w Rzymie w IV wieku. W 496 roku papież Gelazy I ogłosił dekret zezwalający na obchodzenie 14 lutego święta męczennika. W Polsce znajduje się 21 kościołów pod jego wezwaniem. W ikonografii przedstawiany jest w stroju biskupa, z księgą, a także w obecności opętanego, chorego na histerię lub epilepsję w nawiązaniu do uzdrowienia przez świętego syna mówcy rzymskiego Kratona. Rozróżnia się kilka ujęć ikonograficznych tej sceny. W pierwszej św. Walenty uzdrawia chorego w trakcie tzw. dużego ataku (obraz w tryptyku w kościele św. Walentego w Krempachach, 1516). W drugiej św. Walenty ukazany jest obok epileptyka, który leży w stanie śpiączki po ataku (środkowa kwatera ołtarza św. Anny w kościele św. Mikołaja w Mycielinie, ok. 1520). W kolejnej święty jest adorowany przez uzdrowionego (kwatera tryptyku św. Leonarda w kościele św. Leonarda w Lipnicy Murowanej, XVI w.). W innej występuje w towarzystwie dwóch epileptyków (fresk w kościele św. Mateusza Apostoła w Nowych, XV w.). Niekiedy uzdrowienie potwierdza obecność na obrazie świni lub kota, w które miały wniknąć demony (drzeworyt w sanktuarium św. Walentego w Rugach, 1480). Święty Walenty jest ukazywany nie tylko jako ten, który leczy chorobę, ale również ten, który może ją zsyłać, trzymając w dłoni karzący miecz na tych, którzy nie spełnili przyrzeczonych mu ślubów (zwieńczenie tryptyku w kościele Narodzenia NMP w Libuszy, XVI w.). Sporadycznie przedstawiano sceny z życia i męczeństwa świętego. Czasem występuje on w towarzystwie innych świętych uzdrowicieli, np. św. Sebastiana lub św. Wita. Wizerunki św. Walentego pełniły ważną rolę w malarstwie wotywnym. Świętego ukazywano w obecności uzdrowionych lub fundatorów obrazów (kościół św. Mikołaja w Krzywiniu, 2. poł. XVII w.; kościół św. Marii Magdaleny w Przemyślu).

Bibliografia