Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Ołtarz główny wraz z dekoracją rzeźbiarską powstał w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze wiadomo, że ołtarz główny wraz z figurami pozłocił malarz krakowski Jan Niegowiecki, a wykonawcami części dekoracji rzeźbiarskiej retabulum byli zapewne rzeźbiarze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu, którzy wzmiankowani są jako twórcy części wyposażenia (ławki, konfesjonał) oraz bliżej nieokreślonych rzeźb w ołtarzach.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu, zwrócona frontalnie, z głową skierowaną w lewo, w kontrapoście, z rękoma rozłożonymi na boki, w lewej dłoni trzyma klucze. Twarz pociągła, o wysokim czole, dużych oczach, prostym nosie i rozchylonych ustach, okolona gęstą brodą i krótkimi włosami. Święty ubrany w suknię ściśle przylegającą do ciała, przewiązaną w pasie silnie drapowanym w grube fałdy płaszczem, ze zwisem tkaniny wzdłuż lewego boku. Polichromia naturalistyczna partii anatomicznych, szaty pozłacane, klucze posrebrzane.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarza głównego jest niejednorodna, wykonana niewątpliwie przez zespół różnych artystów. Rzeźba św. Piotra jest spójna stylistycznie z figurą stanowiącą dla niej parę – św. Pawłem oraz św. Stefanem i św. Władysławem stojących na przerwanym przyczółku, jak również św. Andrzejem i flankującym go dwóm aniołom-kariatydom ze zwieńczenia ołtarza oraz grupie „Zabójstwa św. Stanisława” w polu głównym. Wszystkie te figury charakteryzuje bardzo zbliżony sposób rzeźbienia rysów twarzy z niskim czołem i włosów układających się w regularne pukle, przysadzista kubatura ciała o barczystych ramionach oraz sposób traktowania tkaniny z charakterystycznym zwiniętym brzegiem płaszcza. Pozwala to domniemywać, że zostały wykonane przez tego samego rzeźbiarza, być może jednego z rodziny Wierzbickich.
Brak dopracowania detalu figury wynika najprawdopodobniej z jej usytuowania, gdzie poszczególne niedociągnięcia były niemal niewidoczne.
Święty Piotr był bratem św. Andrzeja, rybakiem, przystąpił do grona uczniów Chrystusa i został jego apostołem. Chrystus zmienił mu imię z Szymona na Piotra, co później wyjaśnił: „Ty jesteś Piotr (czyli Skała), i Ja na tej Skale zbuduje Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze do królestwa niebieskiego (...)” (Mt 16, 18-19), dlatego w ikonografii jednym z atrybutów świętego są właśnie klucze.
Święci Piotr i Paweł często przedstawiani są razem. W Kościele uroczystość obu Apostołów obchodzona jest jednego dnia, gdyż w tradycji uznaje się, że zginęli w tym samym dniu. Jednocześnie przez swoje zasługi dla Kościoła obaj nazywani są „Książętami Apostołów”.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, widoczne przybrudzenia

Literatura

Szydłowski Tadeusz, Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, cz. 3: województwo krakowskie, t. 1, z. 1: powiat nowotarski, Warszawa 1938, s. 51; Zaleski Wincenty, Święci na każdy dzień, Warszawa 1989, s. 353-356; Janicka-Krzywda Urszula, Patron-atrybut-symbol, Poznań 1993, s. 75;
Skorupa Andrzej, Zabytkowe kościoły polskiego Spisza, Kraków 2001, s. 24, 27; Monita Rafał, Skorupa Andrzej, Frydman: kościół św. Stanisława BM, Kraków 2014, s. 18; Šimončič Jozef, Karabová Katarína, Kanonické vizitácie dunajeckého dekanatu v spišskom biskupstve z roku 1832, Krakov 2015, s. 38-39.

Streszczenie

Figura św. Piotra znajdująca się na jednej z dodatkowych par kolumn flankujących ołtarz główny została wykonana w latach 1751-1757 razem z całym wyposażeniem i jego dekoracją rzeźbiarską. Święty Piotr był bratem św. Andrzeja, rybakiem, przystąpił do grona uczniów Chrystusa i został jego apostołem. Chrystus zmienił mu imię z Szymona na Piotra, co później wyjaśnił: „Ty jesteś Piotr (czyli Skała), i Ja na tej Skale zbuduje Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze do królestwa niebieskiego (...)” (Mt 16, 18-19), dlatego w ikonografii jednym z atrybutów świętego są właśnie klucze.