Św. Piotr

Dzieje zabytku

Rzeźba powstała na przełomie XIX i XX wieku i została wtórnie umieszczona z boku ołtarza głównego. W 1996 roku zespół konserwatorski w składzie: Kinga Kuzemczak, Danuta Prząda oraz Iwona Trzaskalik-Kolarczyk wykonał konserwację rzeźby.

Opis

Rzeźba ustawiona na ośmiobocznej podstawie, wolnostojąca, pełnoplastyczna. Święty ukazany całej postaci, stojący, z głową skłonioną delikatnie w dół, w kierunku trzymanej w lewej dłoni otwartej księgi; w prawej trzyma złoty klucz. Twarz szeroka, o rysach starszego mężczyzny, okolona bujną, siwą, średniej długości brodą. Na głowie łysina oraz kępka włosów nad czołem. Święty ubrany w długą, fioletową suknię z długimi rękawami, przewiązaną złotym paskiem oraz brązowy płaszcz z zieloną podszewką, spięty na piersi, dekorowany na brzegach lamówką pokrytą roślinnym ornamentem; na nogach sandały. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba św. Piotra powstała na przełomie XIX i XX wieku. Figura św. Piotra nie stanowi zatem całości z pozostałymi elementami dekoracji malarskiej i rzeźbiarskiej ołtarza. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora rzeźby. Święty Piotr został ukazany w tradycyjnym ujęciu z atrybutami: jednym kluczem symbolizującymi władzę namiestnika Chrystusa oraz otwartą księgą nawiązującą do jego udziału w misji apostolskiej. Jednak wizerunek św. Piotra charakteryzują nie tylko jego atrybuty, ale również fizyczny wygląd, który jest powszechnie rozpoznawalny w ikonografii chrześcijańskiej. W sztuce Orientu święty ma kręcone włosy, natomiast w sztuce Zachodu, wręcz przeciwnie, jest łysy lub ma tylko kępkę włosów na głowie. Jego broda jest zawsze krótka. Rzeźba w kościele w Czulicach łączy wszystkie te cechy. Liczba atrybutów przypisywanych św. Piotrowi jest nieliczna. Niektóre charakteryzują go jako apostoła, inne jako papieża. Najwcześniejszym i najbardziej rozpowszechnionym atrybutem są klucze, które po raz pierwszy w ikonografii świętego pojawiły się w połowie V wieku, a następnie stały się wręcz jego znakiem rozpoznawczym. Zwykle świętego przedstawiano z dwoma kluczami złotym i srebrnym (sporadycznie tylko z jednym, tak jak w rzeźbie w kościele w Czulicach). Klucze symbolizują jego władzę w sprawach życia wiecznego i doczesnego, moc rozwiązywania i wiązania wszystkiego, zgodnie ze słowami, jakie wypowiedział Jezus do św. Piotra: „I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie” (Mt 16, 19). Po drugiej stronie ołtarza znajduje się rzeźba św. Pawła pochodząca z tego samego warsztatu rzeźbiarskiego. Być może została ona sprowadzona z Niemiec (Tyrolu?) lub wzorowana jest na tyrolskich dziełach. Świadczą o tym cechy charakterystyczne dla masowo wyrabianych na terenie Niemiec figur sakralnych od połowy XIX wieku. Rzeźby te wykonywane były niezwykle poprawnie pod względem ikonograficznym oraz formalnym i w dużej mierze były idealizowane. Podobnie czulicka figura posiada idealizowane rysy twarzy oraz charakterystycznie zdobione brzegi szaty.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, rzeźba po konserwacji.

Streszczenie

Figura św. Piotra ustawiona na ołtarzu głównym w kościele św. Mikołaja w Czulicach reprezentuje tradycyjny typ ikonograficzny ukazujący świętego apostoła z kluczem i księgą w dłoniach. Po drugiej stronie ołtarza znajduje się rzeźba św. Pawła pochodząca z tego samego warsztatu rzeźbiarskiego. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieł. Rzeźby powstały na przełomie XIX i XX wieku.

Bibliografia