Św. Jan Ewangelista

Dzieje zabytku

Fundatorami ołtarza byli właściciel Spytkowic i kolator świątyni Łukasz Opaliński, podkomorzy poznański oraz proboszcz w Spytkowicach ksiądz Józef Stradowski. Jak odnotowano w kronice kościoła ołtarz wykonał w 1645 roku znany krakowski snycerz Georg Zimmermann, a pomalował w 1646 roku Grzegorz Kostecki. Ołtarz był wzmiankowany w inwentarzach z 1668 i 1729 roku.

Opis

Figura św. Jana znajduje się ponad bramką prowadzącą za ołtarz, na postumencie ozdobionym od frontu ornamentem małżowinowym. Ewangelista jest ukazany w całej postaci, w pozycji stojącej, lekko przechylony w swoją lewą stronę, z orłem siedzącym u jego stóp. Święty w lewej dłoni trzyma kielich, z którego czary wyłania się wąż. Prawa ręka jest uniesiona w geście błogosławieństwa. Twarz świętego jest owalna, z wysokim czołem, prostym nosem oraz głęboko osadzonymi oczami. Jego usta są wąskie i zaciśnięte. Włosy opadają na ramiona w postaci pofalowanych pukli. Ewangelista nie ma obuwia, odziany jest w przewiązaną w pasie tunikę sięgającą kostek z kołnierzem i wąskimi rękawami. Na tunikę założony jest płaszcz, przerzucony przez lewe ramię. W opracowaniu tuniki dominują pionowe, równoległe, rurkowate fałdy, płaszcz kształtowany jest poprzez załamane fałdy. Karnacja ciała świętego kremowa, włosy brązowe, szaty złote.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz główny w kościele w Spytkowicach był jedną z ostatnich prac Georga Zimmermanna, snycerza pochodzącego z Gdańska, pracującego we Wrocławiu i Krakowie, m.in. na zlecenie paulinów z Jasnej Góry (do bazyliki wykonał ołtarz główny, stalle i pulpit, spalone w 1690 roku). Realizował prace stolarskie dla kamedułów na Bielanach w latach 1635-1644: ołtarz boczny w kaplicy św. Bonifacego i św. Władysława z fundacji króla Władysława IV Wazy, tabernakulum w ołtarzu głównym, stalle w chórze zakonnym (wszystkie niezachowane). W 1642 roku wykonał krucyfiks na belkę tęczową w kościele w Wilamowicach, a w 1645 roku podpisał kontrakt na wykonanie stalli w kolegiacie sandomierskiej. Rzeźba ewangelisty jest jedną z nielicznych zachowanych prac figuralnych snycerza. Sztywny sposób kształtowania sylwety, jak i szeroka, długa twarz o rozwianych włosach układających się w swobodne, kręcone, odseparowane pukle to cechy plastyki wczesnobarokowej. Typowy jest również ornament małżowinowy na postumencie, przypominający naciągniętą skórę lub formy małżowiny usznej, od którego wziął nazwę.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Wykonana w 1645 roku figura św. Jana Ewangelisty do ołtarza głównego w kościele w Spytkowicach jest dziełem znanego snycerza Georga Zimmermanna. Ołtarz ufundowali właściciel miasta Łukasz Opaliński i ówczesny proboszcz ksiądz Józef Stradowski.

Bibliografia