Sukienka na obraz

Dzieje zabytku

Sukienkę wykonał krakowski złotnik Piotr Seip, według projektu Jana Bukowskiego w 1917 roku. Zawieszono ją na obrazie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny fundacji Adama Niewiarowskiego z Niewirowa, ówczesnego właściciela dóbr Niegowici. Według tradycji dzieło to powstało w 1610 roku. Obraz po raz pierwszy odnotowano w inwentarzu kościelnym z 1693 roku „[...] in hoc altari est Imago Assumpt[ionis] B.MV. Sumptu G. olim Adami de Niewiarów Niewiarowski depicta, [...]”. Pierwotnie wizerunek maryjny umieszczony był w ołtarzu głównym pierwszego kościoła w Niegowici, następnie przeniesiono go do drugiego, drewnianego kościoła, a ostatecznie do obecnego, murowanego. Obraz parafianie otaczają szczególnym kultem, co zanotował w kronice parafialnej proboszcz Józef Kołodziejczyk: „Największym skarbem parafii jest łaskami słynący piękny, duży obraz Matki Boskiej namalowany przez nieznanego malarza w 1610 roku. Odpust ten [Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – 15 sierpnia] gromadził i gromadzi wielką rzeszę wiernych nie tylko z parafii, ale z całej okolicy. Ludzie wypraszali sobie liczne łaski u Matki Boskiej przed tym obrazem łaskami słynącym”. Nic więc dziwnego, że otoczony kultem obraz ozdabiali najcenniejszymi darami. Wcześniej zdobiła go drewniana sukienka z 1860 roku, którą usunięto podczas konserwacji w 1906 roku. Sukienkę złotnika Seipa zamówiono „jako akt wdzięczności parafii za uratowanie kościoła w czasie inwazji [rosyjskiej]”. Oba dzieła w 2008 roku poddano konserwacji w pracowni krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej. W tym też czasie Kinga Kuzemczak z Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie przy pomocy włoskiego malarza Renata Tarlariniego z San Marino i przy finansowym wsparciu włoskiego przedsiębiorstwa Enrico Mangiarottiego wykonała konserwację ołtarza i obrazu. Rok później, zapewne po zakończonej konserwacji obie sukienki oraz srebrną różę, dar włoskiej rodziny kardynała Tarcisia Bertone, zawieszono na ścianach prezbiterium, obok głównego ołtarza.

Opis

Sukienka na obraz Matki Boskiej umieszczona w przeszklonej oprawie w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem półkolistym. Suknia Matki Boskiej z długimi rękawami ułożonymi na piersi w geście modlitwy, u szyi dekorowana kaboszonami i rautami. Płaszcz założony na głowę, ciasno oplatający sylwetkę, zdobiony ulistnioną wicią z owocami i kwiatami granatu. Na brzegach jest dekorowany ozdobnym pasem z rautami i kaboszonami. U dołu półksiężyc, a na głowie zamknięta korona z krzyżykiem, wysadzana kamieniami. Z prawej strony zawieszona srebrna róża. Półksiężyc, korona i dekoracja roślinna złocone. Rama drewniana, profilowana i malowana w kolorze brązu. Tło ciemnoniebieskie.

Zarys problematyki artystycznej

Sukienka na obraz, nazywana też okładem lub koszulką to metalowa ozdoba, a zarazem osłona zakładana na malowane przedstawienia religijne, która swoją genezą sięga jeszcze Bizancjum. Sukienki prawdopodobnie pojawiły się, aby osłonić ikony, traktowane na równi z relikwiami, podczas oddawania im czci przez pocałunek. Omawiana sukienka przedstawia typ zwany „riza”, czyli pokrywający tylko partię szat. Od 1917 roku obraz Matki Boskiej Niegowickiej zdobiła sukienka wykonana w warsztacie krakowskiego złotnika Piotra Seipa, który od 1886 roku prowadził prężnie działający zakład w kamienicy przy ul. Floriańskiej 18 w Krakowie. Jego dzieła znajdują się w wielu kościołach krakowskich: w kościele Paulinów na Skałce, klasztorze Urszulanek, klasztorze Pijarów i kościele Mariackim. Seip był autorem pastorałów Adama Stefana Sapiehy i archiprezbitera kościoła Mariackiego Józefa Krzemieńskiego. W 1935 roku wykonał trumnę na zwłoki Józefa Piłsudskiego, którą zaprojektował Józef Szczepkowski. Jego zakład funkcjonuje do dziś, w Krakowie przy ul. Józefa Dietla 58. Sukienka w kościele w Niegowici jest przykładem współpracy złotnika Seipa z malarzem i grafikiem Janem Bukowskim, którego głównym obszarem pracy było malarstwo ścienne i grafika książkowa. W swoich polichromiach łączył elementy figuralne z motywem stylizowanej dekoracji roślinnej. Podobny motyw ulistnionej wici z owocami granatu, jak na niegowickiej sukience wykorzystał również w kościele Bernardynek w Krakowie. Między innymi malował: kaplicę św. Jana Nepomucena w kościele Najświętszej Marii Panny w Krakowie (razem z Tetmajerem), kaplicę przy klasztorze Reformatów w Kętach, kościół w Bolesławcu (koło Byczyny), kościół w Skrzyszowie pod Tarnowem, kościół parafialny w Bochni, kościół św. Józefa w Krakowie i inne. Zajmował się również grafiką użytkową, batikiem, ponadto projektował oprawy introligatorskie, kilimy, meble, drobne przedmioty użytku codziennego i wnętrza.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Sukienkę wykonał krakowski złotnik Piotr Seip, według projektu Jana Bukowskiego w 1917 roku. Zawieszono ją na obrazie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny fundacji Adama Niewiarowskiego z Niewirowa, ówczesnego właściciela dóbr Niegowici. Sukienkę zamówiono „jako akt wdzięczności parafii za uratowanie kościoła w czasie inwazji [rosyjskiej]”. Od 2009 roku wisi w gablocie na ścianie prezbiterium kościoła.

Bibliografia