Chrzcielnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Krzeszowice
Miejscowość
Tenczynek
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Krzeszowice
Parafia
Św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/08810
Kategoria
chrzcielnica
Ilość
1
Czas powstania
lata pięćdziesiąte lub sześćdziesiąte XVIII wieku (przed 1765 rokiem)
Technika i materiał
marmur dębnicki, kuty, polerowany; drewno rzeźbione, polichromowane, złocone
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Chrzcielnica była wspomniana w wizytacji z 1765 roku, a w wizytacji z 1791 roku opisana następująco: „Chrzcielnica marmurowa z drewnianym przykryciem dość przyzwoita we wszystko jak się przynależy, opatrzona kłódką zamykaiąca się”.

Opis

Chrzcielnica osadzona na wysokim, dwuczęściowym, schodkowym postumencie, z trzonem w kształcie gruszkowatym i puklowaną czarą z profilowanym wylewem. Pokrywa utworzona z ośmiu drewnianych kabłąków w kształcie dwóch rzędów spływów wolutowych, ozdobionych motywem koguciego grzebienia, podtrzymujących glob ziemski nakryty koroną zamkniętą z czterema kabłąkami z kulą i krzyżem. Wewnątrz ażurowej pokrywy grupa rzeźbiarska Chrzest Chrystusa w Jordanie i gołębica Ducha Świętego nad nimi.

Zarys problematyki artystycznej

Chrzcielnica stanowiła niezwykle istotny element wyposażenia każdego wnętrza sakralnego, stojąc nierzadko blisko prezbiterium lub w osobnej kaplicy, a w Tenczynku pod łukiem tęczowym. Obok typowych form samej chrzcielnicy o gruszkowatym trzonie i puklowanej czarze na wodę święconą powielanych przez cały XVII i XVIII wiek, naśladowanych nawet w XIX i na początku XX wieku, na szczególną uwagę zwraca zachowana do dzisiaj (co stanowi rzadkość) drewniana pokrywa, z falistymi kabłąkami w dwóch rzędach pokrytych typową dla drugiej połowy XVIII wieku ornamentyką rokokową – a zwłaszcza charakterystycznym dla tego zasobu ornamentów motywem przypominającym koguci grzebień. Być może autorstwo tego niepozornego dzieła należy przypisać warsztatowi odpowiedzialnemu za wykonanie bocznych ołtarzy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Wykonana z czarnego marmuru chrzcielnica należy do grupy podobnych do siebie dzieł powstałych w jednym z warsztatów kamieniarskich w Dębniku koło Krzeszowic. Tamtejsze warsztaty kamieniarskie dostarczały do kościołów Małopolski (ale nie tylko) dużą ilość dzieł stanowiących wyposażenie świątyń i klasztorów. Tereny, na których zlokalizowane były kopalnie kruszcu, należały do karmelitów bosych z Czernej. Zakonnicy dzierżawili kamieniarzom teren wokół poszczególnych łomów i pobierali z tego tytułu podatek nazwany olborą.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

Jak cytować?

Józef Skrabski, "Chrzcielnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrzcielnica-2

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności