Dwie stalle

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Jabłonka
Miejscowość
Orawka
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Jana Chrzciciela
Tagi
stalla
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/05003
Kategoria
stalla
Ilość
2
Czas powstania
XVII/XVIII wiek
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie, mazerowanie, olej na desce
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Stalle z malowanymi na zapleckach postaciami biskupów i opatów węgierskich powstały na przełomie XVII i XVIII wieku.

Opis

Para drewnianych stalli pięciosiedzeniowych z baldachimem. Przedpiersie w formie pulpitowej dekorowane od frontu płycinami z uszakami z malowaną na złoto dekorację kwiatową na niebieskim tle. Zaplecek dekorowany pięcioma obrazami biskupów i opatów węgierskich. Ścianki zaplecka wycięte wolutowo. Obrazy w kształcie stojących prostokątów z uszakami, oddzielone od siebie wąskimi płycinami w formie stojących prostokątów. Postacie przedstawione w popiersiu; zwrócone w trzech czwartych na tle obłoków i symbolicznie zaznaczonej architektury. Ponad obrazami łacińskie inskrypcje. Na stalli umieszczonej na ścianie północnej przedstawieni i opisani są kolejno od lewej:
1. Święty Bonifacy w stroju biskupim na tle chmur z pastorałem i mieczem w ręku: „S(ANCTUS) BONIFACIVS M. ADS. MARTINVM/IN VNGARCHI. ABBAS. A PRVFSIS./OCCISG. CIRC. AN(NO) 1007”;
2. Święty Bezertus trzyma w dłoni pastorał, miecz i księgę z kamieniami: „S(ANCTUS) BEZTERTVS M. EPISCO. NITRI/ENS. A.GENTHIB VNGARIS PESTHI./ PRO FIDE OCCISVS A 1047. 24 Sept.”;
3. Święty Gerard w stroju biskupim z pastorałem i dzidą w dłoni oraz z księgą z kamieniami: „S(ANCTUS) GEREARDVS M. EPISC. CHA/NADIENSIS IN VNGARIA BUDAE A./ GENTIB, INTFREMPTv. AB. 1047. 24”;
4. Błogosławiony Sebastian w stroju biskupim: „B(EATUS) SEBASTIANVS EX. ORD. S(ANCTUS) / BENED(ICTUS) PRIMVS ARCHIEP[ISCOPUS] STRI/ GONIENS OBIIT 30 DECEMBRIS.”;
5. Święty Wojciech w stroju biskupim chrzci klęczącego przed nim obok młodzieńca: „S(ANCTUS) ADALBERTVS ARCHIEP(ISCOPUS) PRAGEN/SIS A DEIPARA GEYSAE VNG. DVCI/SVBMISSUS S(ANCTUM) EMERICUM Baptisat Obiit An(no) 23”.

Na stalli południowej, od lewej:
1. Święty Pilgrim w stroju biskupi chrzci trójkę dzieci: „S(ANCTUS) PHILIGRINVS EP. LAVREACE/NS A GEYZA VNGARORORVM DUCE/ IN VNGARIAM Vocatus Hunc… 5000 Vnogarorum Bautiso”
2. Święty Buldus w stroju biskupim trzyma w dłoni palmę męczeństwa i pastorał, a w drugiej dłoni księgę, na której leżą kamienie: „S(ANCTUS) BVLDVS M. EPISCO. AGRIENS. PRO FIDE LAPIDIRVS RT/ GLADIIS OCCVBVIT BUDAE ANNO 1046. 24”
3. Święty Gaudenty w albie, pelerynce i birecie z pastorałem w dłoni czyta księgę: „S(ANCTUS) GAVDENTIVS EP. S. ADALBERTI FRAT. ET IN VNG./CO APOST. CHRISTI Fidem Pramulgav[it]”
4. Święty Augustyn w stroju biskupim z pastorałem w dłoni „AVGVSTINVS EP. ZA/GRABIENSIS EX VNG. ORI/VNG? OBIIT 1332 3 Augusti”
5. Błogosławiony Jan w stroju biskupim z pastorałem w dłoni: „B(EATUS) IONANNES ORD[O] PRAEDIC[ATORUM]/ PER VNGARIAM PROVINCIALIS EP. BOSNENSIS OBIIT 1253. 4 Nov.”

Baldachim pulpitowy zwieńczony profilowanym gzymsem. W podniebieniu naprzemiennie płyciny romboidalne i prostokątne mieszczące malowaną dekorację w formie girland i rozet. Struktura malowana na kolor ciemnobrązowy, zaplecki marmoryzowane. Detal architektoniczny czerwony i niebieski.

Zarys problematyki artystycznej

Stalle (z franc. stalle, z wł. stallo), to ławy kościelne rozpowszechnione od XI wieku. Bogato zdobione, z wysokimi zapleckami, często z baldachimem, oparciami i klęcznikami stawiane były przy ścianach prezbiterium. Były przeznaczone dla duchowieństwa lub zasłużonych osobistości. W dekoracji stalli w Orawce wykorzystano cykl obrazów przedstawiających świętych, który kontynuowany jest również na polichromii ściennej.

Streszczenie

Stalle z malowanymi na zapleckach postaciami biskupów i opatów węgierskich powstały na przełomie XVII i XVIII wieku. Na stalli północnej ukazano św. Bonifacego, św. Bezertusa, św. Gerarda, św. Sebastiana i św. Wojciecha, a na stalli południowej św. Pilgrima, św. Buldusa, św. Gaudentego, św. Augustyna i bł. Jana.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Trajdos Tadeusz, Pieńkowska Hanna, "Kościół w Orawce", Kraków 1999

Jak cytować?

Maria Działo, "Dwie stalle", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/dwie-stalle-2

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności