Polichromia ścienna
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Stryszów
Miejscowość
Stryszów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wadowice Południe
Parafia
Parafia Św. Jana Kantego
Miejsce przechowywania
nawa
Identyfikator
DZIELO/08305
Kategoria
polichromia ścienna
Czas powstania
po 1742 roku
Technika i materiał
fresk
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Dzieje zabytku
Polichromia ścienna mogła powstać po wybudowaniu nowego kościoła w Stryszowie, a więc po 1742 roku.
Opis
Na ścianie bocznej nawy odkryte dwa panele w formie stojącego prostokąta z fragmentami polichromii. Pierwszy panel z fragmentem sceny procesji, ze stojącymi, pochylonymi i leżącymi postaciami, ujętej w kartusz utworzony z esownic, cęg i elementów dekoracji roślinnej. Poniżej zacheuszek z namalowanym krzyżem w wieńcu laurowym. Pod nim malowana rama stacji drogi krzyżowej w formie stojącego prostokąta, ujętego ornamentem, z owalnym kartuszem w górnej części z napisem „STACYA IX” oraz fantazyjnym kartuszem u dołu z napisem „Jezus trzeci raz pod / krzyżem upada”. Obok ramy malowane trzy lichtarze z profitkami podtrzymywanymi przez putta oraz latarnia (?). Drugi panel z namalowanym medalionem z monogramem Marii w polu, w glorii promienistej, w otoku z róż. Pod nim esowate ornamenty, przyjmujące formy roślinne.
Stan zachowania / Prace konserwatorskie
Po konserwacji.
Streszczenie
Polichromia ścienna mogła powstać po wybudowaniu nowego kościoła w Stryszowie, a więc po 1742 roku.
Inne dzieła z tego miejsca
![Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem od zakrystii. Kosz na rzucie prostokąta z wypukłą ścianką frontową, z dodatkowym podestem od strony prezbiterium, ustawiony na niewielkiej podstawie dekorowanej muszlą, z podwieszeniem w formie zwężającego się cokołu ozdobionego ornamentem roślinnym, zakończonym szyszką. Ścianki kosza dekorowane płycinami w kształcie kwadratu o wklęsłych narożach wypełnionymi dekoracją złożoną z akantu, rozet i kratki regencyjnej. Naroża ścianki przedniej zdobione zwisami utworzonymi z wstęgi i kratki regencyjnej oraz ornamentu roślinnego. Parapet w formie gzymsu. Zaplecek w kształcie pionowego prostokąta, dekorowany w polu profilowaną płyciną z ornamentem roślinnym i płaskorzeźbioną figurą św. Stanisława. Baldachim powtarzający plan kosza, ujęty niepełnym belkowaniem, dekorowanym z trzech stron szczytami, z fragmentami zwróconego na zewnątrz przerwanego, wolutowego przyczółka, stanowiący podstawę dla figury anioła. Na podniebieniu baldachimu gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej. Struktura polichromowana w kolorze jasnozielonym ze złoconymi i srebrzonymi profilami oraz ornamentyką.
Figura anioła pełnoplastyczna, zwrócona jest w trzech czwartych w prawo, w silnym kontrapoście, o esowato wygiętej sylwetce, z głową skierowaną w górę. Obiema rękami obejmuje trąbę, na której gra. Twarz ma pociągłą, o dużych oczach skierowanych w górę, zadartym nosie i pełnych ustach, okoloną silnie kręconymi włosami. Anioł ubrany jest w zapinaną z przodu na guziki, obcisłą kamizelkę z bufiastymi, krótkimi rękawami i wysokim kołnierzem, w pludry i pończochy, wokół bioder ma zawieszony płaszcz, podwiązany po bokach. Skrzydła duże, złożone po bokach postaci. Polichromia ciała naturalistyczna, strój złocony, ze srebrzonymi detalami.
Po wewnętrznej stronie fragmentu lewego przerwanego przyczółka napis: „odnowiono 1841. / ołtarze 3. tęcę i ambonę / przez Malarza z Tar/nawy Andrzeja / Wierzch[…]”.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/576164e794eef3d32613d7de/WorkImage/5bf55640dffc2885c0a6024b/5bf55640dffc2885c0a6024b_blockSmall.jpg?rand=1737303066)
![Zdjęcie nr 1: Epitafium w formie leżącego prostokąta. W polu inskrypcja „WYZNAIE TO IZEM BYŁ GRZESNIKIEM MOY BOZE / [O]DNAJCZE MIŁOSIERDZIE [SWO]IE NIECH PRZEMOZ[E] / CIEBIE ZAS CZYTELNIKU O PACIERZY PROSZĘ / FRANCISZEK WILKOŃSKI SUPPLIKE WNOSZE”.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/576164ea94eef3d32613d806/WorkImage/5c8fc107dfa439707409932b/5c8fc107dfa439707409932b_blockSmall.jpg?rand=1737303066)
Inne dzieła z tego roku
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po tagach
Po technice i materiale
![Zdjęcie nr 1: Scena ujęta malowaną ramą koloru złotego o polu stojącego prostokąta z uszakami, z prostokątnie wciętymi dłuższymi bokami i wyłamanym półkoliście bokiem górnym i półkoliście wciętym bokiem dolnym; w górnej części ozdobiona stylizowanym ornamentem akantowym. W polu głównym ukazany jest Chrystus stojący na niebieskim globie w otoczeniu dwóch aniołów. Lewą rękę ma zgiętą w łokciu, a dłoń położoną na piersi, natomiast prawą rękę ma wyprostowaną, skierowaną w dół. Na obu dłoniach widoczne są ślady męki. Twarz podłużna z długim i szeroko zakończonym nosem, okolona krótką brodą. Włosy długie, bujne, brązowe opadają na ramiona i plecy. Chrystus ubrany w czerwoną suknię, na którą narzucony jest błękitny płaszcz. Wokół głowy ma jasnozłoty kolisty nimb krzyżowy. Anioły widoczne są w półpostaci, częściowo schowane za globem ziemskim. Anioł po lewej zwrócony jest w prawo, w dłoniach trzyma koronę cierniową. Ubrany jest w suknię z niebieskimi rękawami oraz ugrową tunikę. Po prawej anioł ukazany frontalnie z krzyżem w dłoniach. Ubrany jest w białą suknię i zielony płaszcz, spięty pod szyją. Twarze aniołów są silnie zarumienione, z wyraźnymi długimi nosami, okolone długimi włosami. Po lewej stronie obrazu sygnatura: „Pinx[it] F(rater) Didacus. / Batarina 1870”.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761632e94eef3d32613bb2e/WorkImage/5b447b6aa5bf37726e049fe8/5b447b6aa5bf37726e049fe8_home.jpg?rand=1737303066)
![Zdjęcie nr 1: Ściany prezbiterium dekorowane malowanymi zielono-różowymi płycinami w formie stojących prostokątów, ujętymi iluzjonistycznymi ramkami, z malowaną dekoracją w formie kwiatowych festonów w górnej części oraz fantazyjnych dekoracji roślinno-kandelabrowych i wazonów z ornamentem roślinnym w dolnej. Płyciny umieszczone są między oknami ujętymi w malowane prostokątne opaski, pod którymi znajdują się zacheuszki. Na południowej ścianie znajdują się dwa okna, na północnej dwa pozorne okna, z których jedno przesłania ambona. Zacheuszki w formie malowanych migdałowatych medalionów z krzyżami w polach, na iluzjonistycznych wspornikach o klasycyzującej dekoracji, na tle niebieskich owalnych medalionów ujętych u góry wieńcem laurowym i u dołu dekoracją roślinną. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, z podkreślonymi polichromią dwiema parami zwielokrotnionych pilastrów, flankujących ołtarz główny. Za ołtarzem, na każdej z trzech ścian analogicznie malowane płyciny. Dolny pas wszystkich ścian prezbiterium opasuje malowany iluzjonistycznie jasnobrązowy i marmoryzowany cokół, dekorowany płycinami w formie leżącego prostokąta i zamknięty profilowaniem. Ściany prezbiterium zamknięte od góry drewnianym gzymsem pokrytym malowanymi iluzjonistycznie elementami profili z kostkowaniem i jajownikiem.
Sklepienie w części prezbiterialnej w formie malowanego nieba, wypełnionego obłokami. Nad gzymsem malowana iluzjonistycznie kamienna balustrada z ośmioma wazonami na cokołach umieszczonych na osiach wydzielających podziały ścian prezbiterium, z motywem stylizowanego biegnącego psa stanowiącym wypełnienie balustrady. Pomiędzy wazonami ukazani jako stojący za balustradą i widoczni w półpostaci aniołowie. Na północnej ścianie anioł trzymający w dłoniach zamknięta koronę, z napisem „PRINCIPATUS” oraz anioł ubrany w zbroję i hełm z białą chorągwią w prawej ręce, podpisany „ARCHANGELI”. Na południowej ścianie anioł ubrany w suknię i płaszcz, który prawą ręką wskazuje niebo, lewą zaś tuli do siebie dziecko, podpisany „ANGELI” oraz anioł ubrany w suknię i płaszcz, który lewą rękę kładzie na piersi, w prawej trzyma miecz skierowany ostrzem w dół, podpisany „DOMINATIONES”. W centralnej części sklepienia ujęta obłokami z malowanym u dołu aniołem scena ekstazy św. Marii Magdaleny. Ukazuje ona omdlewającą na skałach świętą, której towarzyszą aniołowie. Maria Magdalena przedstawiona z profilu, jako siedząca, odchylona w tył, z opadającą głową i rękami. Ubrana w biało-niebieską suknię odsłaniającą ramiona. Włosy ma długie, opadające na plecy i pierś. Nad głową nimb. Za nią i obok niej siedzą dwaj aniołowie, który podtrzymują jej opadające ciało. Przy prawym boku świętej znajduje się krucyfiks, natomiast w dolnej części sceny, na ziemi leżą: czaszka, dyscyplina, otwarta księga i puszka na wonności. W górnej części sceny ukazane rozświetlone niebo, z którego wyłania się wiązka światła, a wokół ukazane są trzy uskrzydlone główki anielskie. Na ścianie zachodniej prezbiterium, nad łukiem tęczowym napis: „Roku Pańskiego 1565 kościół ten zbudowany przez wielmożnego Pana Spytka Jordana, poświęcony przez najjaśniejszego i przewielebnego Pana Tomasza Oborskiego, Biskupa Loadycejskiego, Syfragana Krakowskiego w Roku Pańskim 1634 w dniu 5 czerwca. Odnowiony całkowicie i ozdobiony ołtarzami wraz z organami i chórem przez plebana w Roku pańskim 1778. Odmalowany zaś kosztem tegoż plebana w Roku Pańskim 1802. A[ndrzej] A[ntałkiewicz]”. Za ołtarzem głównym drugi napis: „Restau/rata Hoc / Ecclesia / AD 1777 / Finita 23 / Septembris”.
W korpusie nawowym polichromia o analogicznej formie. Na ścianach północnej i południowej malowane płyciny pomiędzy oknami, okna w malowanych opaskach z zacheuszkami w formie medalionów poniżej. Ściana tęczowa zdobiona malowanymi płycinami, łuk ujęty malowanym en grisaille owocowo-kwiatowym festonem, opadającym na wsporniki z malowanymi iluzjonistycznie elementami architektonicznymi. Ściana zachodnia w dolnej partii malowana analogicznie do ścian bocznych. Natomiast w górnej partii, od poziomu parapetu chóru muzycznego malowana iluzjonistycznie architektura w postaci opilastrowanego muru kamiennego i arkady pośrodku z apsydą o podziałach pilastrowych z malowanymi oknami, na której tle umieszczony jest organ. Zaskrzynienia z malowanymi prostokątnymi płycinami. Filary podtrzymujące zaskrzynienia malowane na sposób imitujący marmoryzację. Podpory podtrzymujące drewniany profilowany gzyms pokryty malowanymi iluzjonistycznie elementami profili z kostkowaniem i jajownikiem. Powyżej sklepienie z malowaną iluzjonistycznie balustradą, z trzech stron (północnej, wschodniej i południowej), analogiczną jak w prezbiterium, z wazonami na cokołach umieszczonymi na osiach podpór i z postaciami. Na ścianie północnej anioł trzymający w dłoniach koronę cierniową z podpisem „VIRTUTES”, anioł trzymający księgę i berło, z podpisem „SERAFIN” oraz anioł trzymający berło, bez podpisu. Na ścianie południowej anioł trzymający buławę, z napisem „POTESTATES”, anioł trzymający miecz skierowany w górę, z napisem „CHERUBIN” i wizerunek św. Franciszka serafickiego podczas stygmatyzacji. Na sklepieniu nawy przedstawione niebo wypełnione obłokami, pośrodku scena Koronacji Najświętszej Marii Panny, zamknięta owalem i otoczona obłokami. Scena ukazuje Chrystusa i Boga Ojca tronujących pośród obłoków z gołębicą Ducha Świętego w glorii promienistej unoszącą się nad nimi. Obaj trzymają koronę nad głową klęczącej poniżej Marii, której nogi spoczywają na globie i sierpie księżyca, a która stopami depcze węża. Grupa otoczona uskrzydlonymi główkami anielskimi, dwoma puttami i aniołem trzymającym w dłoni lilię.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761644494eef3d32613ce4c/WorkImage/6468d05d489f6c41d83ceff9/6468d05d489f6c41d83ceff9_home.jpg?rand=1737303066)
Jak cytować?
Paulina Kluz, "Polichromia ścienna", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/polichromia-scienna-14