Apoteoza św. Jana Nepomucena

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
Kraków
Gmina
Kraków
Miejscowość
Kraków
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Klasztor Sióstr Bernardynek
Identyfikator
DZIELO/21103
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
1742-1761
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 111 cm
wysokość – 178 cm
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Dwa zbliżone formalnie ołtarze w kaplicy zakonnej przy kościele Bernardynek w Krakowie ufundował archiprezbiter kościoła Mariackiego, Jacek Łopacki. Wiadomość tę zapisano w kronice klasztornej. Ponadto, w zwieńczeniu ołtarza św. Judy Tadeusza umieszczono godło herbu Łopackiego – Kotwicę. W źródłach nie znajduje się informacja o autorze obrazu.

Opis

W centralnej części kompozycji jest ukazany klęczący na chmurach św. Jan Nepomucen, ujęty w trzech czwartych, z uniesioną prawą ręką, a lewą odsuniętą na bok. Święty jest ubrany w czarną sutannę, białą komżę i brązowy, futrzany mucet z kapturem przewiązany pod szyją z czerwonym podbiciem; na głowie nosi czarny biret. Jasna, prostokątna twarz, z jasnym, kręconym zarostem, zwraca się ku górze; jego nos jest długi, oczy otwarte, usta wąskie, pełne, zaczerwienione; wokół głowy wieniec z pięciu gwiazd. Obok świętego dwa nagie putta, przepasane tkaninami, jedno podtrzymuje świętego, drugie, z palcem na ustach prawej ręki trzyma w lewej kłódkę, opierając dłoń o zamkniętą księgę i leżące na niej dwa klucze (czarny i złoty). Z prawej strony świętego ukazany został skrzydlaty anioł w niebieskiej szacie spoglądający na niego, trzymający w dłoniach kwiaty – lilię i niebieski kwiat. Nad świętym unosi się anioł dmący w trąby, ubrany w niebieską i różową suknię odsłaniającą nagi tors. Obok niego wyłaniające się z chmur uskrzydlone główki aniołków i krucyfiks. W tle panorama Pragi, z mostem i Wełtawą, w której pływają ubrane w strój kanonicki zwłoki świętego z gwieździstym wieńcem wokół głowy.

Zarys problematyki artystycznej

Fakt fundacji ołtarza przez Jacka Łopackiego, archiprezbitera kościoła Mariackiego w Krakowie pozwala w kręgu tego zasłużonego mecenasa i promotora sztuk poszukiwać twórcy wysokiej klasy dzieła malarskiego. Najbliższe krakowskiemu obrazowi wydają się prace Szymona Czechowicza, u którego Łopacki zamówił kilka obrazów do kościoła Mariackiego i katedry na Wawelu. Także cechy formalne płótna potwierdzają taką hipotezę. Sposób szkicowego, szybkiego operowania pędzlem, miękki modelunek szat, bogata kolorystyka, ale i typy poszczególnych postaci, zarówno świętego, jak i aniołów są bliskie innym dziełom jednego z najwybitniejszych polskich malarzy doby baroku. Obraz nie był dotychczas łączony z twórczością Czechowicza.
Jego ikonografia jest tradycyjna. Świętego przedstawiono w stroju praskiego kanonika, w chwili mistycznego uniesienia w niebiosa. Anioł z palcem na ustach, przytrzymujący kłódkę i klucze na księdze symbolizuje tajemnicę spowiedzi, zaś drugi anioł trzyma lilię, symbol czystości świętego. Natomiast o męczeństwie Nepomucena przypomina scena w tle z ciałem wrzuconym do Wełtawy na rozkaz czeskiego króla Wacława IV. O chwale umęczonego za zachowanie tajemnicy spowiedzi dobitnie świadczy dmący w fanfary anioł.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz „Apoteoza św. Jana Nepomucena” został ufundowany przez Jacka Łopackiego, archiprezbitera kościoła Mariackiego, doradcę artystycznego bernardynek. Być może powstał pomiędzy 1742 a 1761 rokiem. Jego twórcą był zapewne Szymon Czechowicz, u którego Łopacki zamawiał dzieła do kościoła Mariackiego i do katedry na Wawelu w Krakowie.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4: Miasto Kraków, cz. 2: Kościoły i klasztory śródmieścia, z. 1", Warszawa 1971

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Józef Skrabski, "Apoteoza św. Jana Nepomucena", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/apoteoza-sw-jana-nepomucena

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności