Polichromia

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Nowy Targ
Miejscowość
Łopuszna
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niedzica
Parafia
Świętej Trójcy
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/12033
Kategoria
polichromia ścienna
Ilość
1
Czas powstania
około 1500 i 1935 rok
Technika i materiał
farby na drewnie
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Najstarsze partie polichromii pochodzą z około 1500 roku. Zostały później użyte do oszalowania ścian i powały kruchty frontowej i odkryte w czasie remontu w 1932 roku. Można oglądać jej fragmenty na stropie przedsionka przed wieżą, belce tęczowej i parapecie chóru, choć w większości to rekonstrukcja. Dalsze partie zostały wykonane w 1935 roku przez Władysława Cichonia, Adama Dobrzańskiego i Eugeniusza Pisarka.

Opis

Polichromia pokrywa praktycznie całe wnętrze kościoła wraz z przedsionkiem. Przy wejściu, na stropie pod wieżą znajduje się polichromia patronowa. Jest wielobrawna, z motywami architektonicznymi, geometrycznymi, roślinno-kwiatowymi i figuralnymi – jeleniami, parami gołąbków, orłami, smokami. Wśród nich postać jeźdźca z kopią i grupa ludzi udających się na polowanie, poniżej których napis „Odbudowę kościoła, urządzenie wnętrza i rekonstrukcję dokonano staraniem Ks(iędza) Andrzeja Braszki / w czasie od lipca 1932 do grudnia r(oku) (19)39. / Pracę rozpoczął Władysław Cichoń + Skończył Adam Stalony-Dobrzański z Eugeniuszem Pisarkiem”. W polichromii przedsionka przeważają kolory biały, czerwony, zielony, niebieski, żółty i czarny. Ponad wejściem do nawy napis „ZACZNIJCIE / WARGI NASZE / CHWALIĆ PANNĘ / ŚWIĘTĄ / ZACZNIJCIE OPOWIADAĆ / CZEŚĆ JEJ NIEPOJĘTĄ” i po drugieh stronie „PRZYBĄDŹ NAM. MIŁOŚCIWA PANI / KU POMOCY / A WYBAW NAS / Z RĄK POTĘŻNYCH / NIEPRZYJACIÓŁ MOCY”. Poniżej „CHWAŁA OJCU I SYNOWI JEGO PRZEDWIECZNEMU”.
W prezbiterium na ścianie i na suficie imitacja kasetonów z rozetami z przewagą koloru zielonego uzupełnionego czerwonym na ścianie i czarnym oraz bladożółtym na stropie. W centrum sufitu postać Matki Boskiej z Dzieciątkiem na lewym ramieniu, za którymi dwaj aniołowie skłaniający głowy. Maria ma poważną twarz o delikatnych rysach, ciemne oczy i wąski nos, na głowie otwartą koronę, wokół niej nimb. Jest ubrana w jasną sukienkę i intensywnie niebieski płaszcz. Dzieciątko prawą ręką błogosławi, lewą trzyma rękę Marii. Ma owalną, delikatną twarz, a na sobie jasną tunikę i zamkniętą koronę.
W nawie, pośród takich samych kasetonów jak w prezbiterium, na sklepieniu wyobrażenie św. Michała Archanioła zabijającego szatana. Ponad nim postać anioła splatającego dłonie pod brodą. Archanioł spogląda pod stopy, w prawej ręce trzyma skierowany ostrzem w stronę potwora miecz, lewą ma opuszczoną do boku. Ma na sobie zieloną tunikę przewiązaną szerokim, góralskim pasem i czerwony płaszcz. Jasne postrzępione plamy ponad jego plecami sugerują skrzydła. Anioł powyżej jest ubrany w czerwoną sukienkę, nad nim płynnie uchodzą w górę ulistnione linie. Na ścianach nawy, pod linią stropu, rząd klęczących aniołów między kwitnącymi kwiatami. Każdy jest ubrany w zielonożółtą sukienkę i sandały, ma włosy do ramion i złoty nimb. Skrzydła z różnie ułożonych piór są wielobarwne. Anioły klęczą na linii ornamentu, ściana poniżej jest jasnoniebieska, z napisem powyżej opisanych przedstawień.
Na skośnych fragmentach stropu imitacja drobniejszych kasetonów o falistym zarysie, wypełnionych krzyżami równoramiennymi. Wszystkie ciemnożółte, większość na czarnym tle, niektóre na tle zielonym tworzą kształt rombów. Na krawędzi motywy geometryczne, które mogą sugerować płonące serca.
Na parapecie chóru fragmenty dawnej polichromii o motywach liściasto-wiciowych z rozwiniętymi kwiatami i motywem żołędzia. Między nimi ludzka głowa. Malowidło utrzymane w dominującym kolorze brązu, z elementami zielonymi i czerwonymi.

Streszczenie

Najstarsze partie polichromii pochodzą z około 1500 roku. Zostały później użyte do oszalowania ścian i powały kuchty frontowej i odkryte w czasie remontu w 1932 roku. Można oglądać jej fragmenty na stropie przedsionka przed wieżą, belce tęczowej i parapecie chóru, choć w większości to rekonstrukcja. Dalsze partie zostały wykonane w 1935 roku przez Władysława Cichonia, Adama Dobrzańskiego i Eugeniusza Pisarka.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Michniewski Artur, Michniewska Magdalena, Duda Marta, Wypych Sebastian, "Kościoły drewniane Karpat. Polska i Słowacja", Pruszków 2006
Skorupa Andrzej, "Zabytkowe kościoły Niżnego Podhala", Kraków 2004
Brykowski Ryszard, "Drewniana architektura kościelna w Małopolsce XV wieku", Wrocław 1981
Brykowski Ryszard, Kornecki Marian, "Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej", Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984
Pytel Zbigniew, Susek Mariusz, "Drewniane świątynie archidiecezji krakowskiej ", Kraków 1999
Muzyk Zbigniew, "Drewniane kościoły od Tatr po Gorce", Nowy Sącz 2003
Apostoł Stanisław, "Szlak Gotycki. Nowy Targ-Kieżmark-Nowy Targ", Nowy Targ 2003
Pagaczewski Stanisław, "Zabytkowe budowle Podhala", Warszawa 1953
Kornecki Marian, "Gotyckie kościoły drewniane na Podhalu", Kraków 1987
Janicka-Krzywda Urszula, "Zabytkowe kościoły Orawy, Spisza, Podhala, Gorców i Pienin", Kraków 1987

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Polichromia", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/polichromia

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności