Pokłon Trzech Króli

Dzieje zabytku

Obraz powstał, w czasie gdy proboszczem parafii w Zakliczynie był fundator dzieła ksiądz Franciszek Kamski (1883-1900), ale przed 1896 rokiem, ponieważ wtedy obraz odnotowano już w dokumentacji kościelnej. Pierwotnie obraz służył jako zasuwa wizerunku św. Józefa w nieistniejącym już dziś ołtarzu bocznym. Obraz został poddany konserwacji w 2012 roku, w tym też czasie dorobiono do niego nową ramę.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta, ujęty złoconą, profilowaną ramą. W centrum kompozycji została przedstawiona scena Pokłonu Trzech Króli. Na pierwszym planie, z lewej strony obrazu siedzi Matka Boska z Dzieciątkiem na kolanach, zwrócona trzy czwarte w lewo na wysokim i dwustopniowym, kamiennym podeście. Maria ma owalną twarz o idealizowanych rysach. Ubrana jest w jasnoróżową suknię oraz niebieski płaszcz, na głowie ma założony biały welon. Dzieciątko leży na kolanach matki, na białej, rozłożonej pieluszce. Ma krótkie i jasne włosy, a wokół głowy promienisty nimb. Z tyłu za Matką Boską stoi św. Józef z rękami rozłożonymi na boki, który palcem wskazującym lewej dłoni pokazuje na niebo. Jego twarz jest ukazana z prawego profilu o rysach mężczyzny w średnim wieku, okoloną krótką brodą i długimi włosami. Ubrany jest w niebieską suknię oraz jasnobrązowy płaszcz. Po prawej stronie obrazu zostali ukazani Trzej Królowie. Pierwszy, klęczy przed Matką Boską głęboko pochylony, zwrócony w prawą stronę. Ma twarz o rysach starszego mężczyzny z łysiną nad czołem, z siwą brodą i włosami. Ubrany jest w czerwoną suknię oraz jasnobrązowy płaszcz odsłaniający ramiona. Przed nim leżą na ziemi: berło, korona i złote naczynie z monetami. Dalej klęczy drugi król, zwrócony w prawo, który trzyma w dłoniach złote naczynie. Ma rysy twarzy mężczyzny w średnim wieku. Ubrany jest w niebieski płaszcz o złotej bordiurze. Wyżej, nieco z lewej strony stoi trzeci król zwrócony delikatnie w lewo, z głową skierowaną w stronę św. Józefa. Król trzyma w dłoniach złotą kadzielnicę, z której unosi się dym. Ma ciemną karnację skóry, ubrany jest w różową suknię z wysokim, postawionym kołnierzem i złotymi zdobieniami oraz zielony płaszcz, a na głowie ma założony biały turban ozdobiony piórem i klejnotami. W tle ukazana jest surrealistyczna stajenka betlejmska znajdująca się w grocie z drzewem wyrastającym z dachu, na którą pada snop światła z gwiazdy betlejemskiej. W tle, po prawej stronie obrazu są również dwie słabo widoczne postacie. Dzieło utrzymane jest w niebieskiej kolorystyce z niewielką dominantą czerwieni na sukni jednego z królów.

Zarys problematyki artystycznej

Na obrazie przedstawiono scenę odwołującą się do biblijnego przekazu o mędrcach, w której trzej królowie przybywają, by złożyć hołd narodzonemu Zbawicielowi. Od pierwszej połowy XII wieku władcy są ukazywani jako królowie, często również jako przedstawiciele trzech kontynentów – Europy, Afryki i Azji. Ubrani w kosztowne stroje, w koronach lub turbanach przynoszą ze sobą dary. Do miejsca objawienia prowadziła ich widoczna na niebie gwiazda. Obraz, którego autor jest nieznany, jest przykładam twórczości XIX wieku, inspirowanej dziełami barokowego malarstwa. Według badaczy dziejów kościoła w Zakliczynie obraz jest kopią obrazu Giovanniego Battisty Pittoniego z kościoła Mariackiego w Krakowie, jednak brak podobieństwa kompozycyjnego między obrazami wskazuje jedynie na inspirację dziełami włoskiego malarza lub nakazuje dalej poszukiwać wzorów kompozycyjnych dla tego dzieła.

Streszczenie

Obraz powstał, w czasie gdy proboszczem parafii w Zakliczynie był fundator dzieła ksiądz Franciszek Kamski (1883-1900), ale przed 1896 rokiem, ponieważ wtedy obraz odnotowano już w dokumentacji kościelnej. Pierwotnie obraz służył jako zasuwa wizerunku św. Józefa w nieistniejącym już dziś ołtarzu bocznym.

Bibliografia