Ołtarz przytęczowy prawy Ukrzyżowania

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Stryszawa
Miejscowość
Lachowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sucha Beskidzka
Parafia
Św. Piotra i św. Pawła
Tagi
Arma Christi
Miejsce przechowywania
nawa
Identyfikator
DZIELO/03218
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
XIX wiek
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromia, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem i ażurowymi uszakami o falistym brzegu. Mensa w typie sarkofagowym, profilowana, z kamiennym portatylem. Retabulum wklęsłe, ujęte parą kolumn kompozytowych ustawionych na kostkowych cokołach z rozetkami, wspierających belkowanie wyłamujące się ponad nimi, zamknięte wydatnym, profilowanym gzymsem. Fryz dekorowany rozetkami. Nad belkowaniem na osiach kolumn ustawione wazony o marmoryzowanej i żłobionej powierzchni. W polu środkowym głęboka wnęka zamknięta wielobocznie, w której rzeźbiony krucyfiks, po jego bokach malowane postacie Matki Boskiej i Św. Jana na tle pejzażu z architekturą. Zwieńczenie półkoliste ujęte spływami wolutowymi, na których rzeźby aniołków z arma Christi (aniołek po prawej z włócznią, po lewej zaś z gąbką). Pośrodku zwieńczenia owalny obraz z przedstawieniem św. Wojciecha ujęty ramą uformowaną z obłoków z odchodzącymi promieniami. Nad zwieńczeniem rzeźbiona, złocona korona zamknięta. Struktura ołtarza polichromowana, marmoryzowana na odcień niebieski, antepedium z polem marmoryzowanym na kolor beżowy.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz wykonano w XIX wieku, jednak jego forma nawiązuje wyraźnie do sztuki późnego baroku. Wykorzystano strukturę wykształconą w epoce nowożytnej, konstruując nastawę jednokondygnacyjną, z rzeźbą na tle obrazu w polu środkowym pierwszej kondygnacji i mniejszym obrazem w zwieńczeniu. Ołtarz flankują kolumny, a zwieńczenie wypełnia gloria promienista. Dodatkowo struktura jest wklęsła, a będące tłem dla kolumn pilastry zostały zwielokrotnione.
Ołtarz można zatem określić wciąż jako późnobarokowy i wskazać jako przykład sztuki prowincjonalnej, charakteryzującej się długim zapóźnieniem form, aż po początek XIX wieku, czyli około wiek dłużej. W strukturę wpleciono dodatkowo stojące na wyłamanych częściach belkowania wazony będące elementami zaczerpniętymi ze sztuki klasycystycznej oraz detale już stricte dziewiętnastowieczne – np. rozwinięte kwiaty współtworzące uszaki nastawy. Dekorujące zwieńczenie anioły stanowią przykład sztuki ludowej, cechuje je uproszczona budowa ciała, schematyczne ujęcie twarzy oraz sztywna poza.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Boczny ołtarz ze sceną Ukrzyżowania powstał w pierwszej połowie XIX wieku i jest przykładem długiego trwania tradycji barokowej w sztuce prowincjonalnej. Jego strukturę uzupełniają elementy nawiązujące do sztuki klasycystycznej oraz ludowej.

Bibliografia

Szablowski Jerzy, "Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, t. 3: Powiat żywiecki", Warszawa 1948
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Michniewski Artur, Michniewska Magdalena, "Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia", Pruszków 2001
Michniewski Artur, Michniewska Magdalena, Duda Marta, Wypych Sebastian, "Kościoły drewniane Karpat. Polska i Słowacja", Pruszków 2006
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Kutaś Paweł, "Lachowice. Kościół pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła", Zakrzów 2010
Harasimczyk Jerzy Henryk , "Lachowice. Przewodnik historyczny", Krosno 2003

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Ołtarz przytęczowy prawy Ukrzyżowania", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-przyteczowy-prawy-ukrzyzowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności