Ołtarz przytęczowy prawy św. Józefa

Dzieje zabytku

Ołtarz został w 1858 roku odnowiony i ozłocony kosztem Michała Kuliga.
W 1948 roku Jerzy Szablowski wymienił w głównym polu obrazy św. Józefa i św. Jana Chrzciciela, a w zwieńczeniu św. Hieronima. W roku 1987 roku były prowadzone prace konserwatorskie przy strukturze i obrazach, podjęli się ich konserwatorzy B. Jaskowska i Z. Jaskowski. W trakcie kolejnej konserwacji zmieniono polichromię struktury oraz antepedium z kremowego i białego na odcienie niebieskiego z imitacją marmoryzacji, zdjęto drewnianą sukienkę z obrazu św. Józefa, odwrócono berło trzymane przez króla Dawida. Po 2008 roku ołtarz był ponownie poddany konserwacji, w czasie której utrzymano niebieską kolorystykę, jednak zamieniono ją na ciemniejszą i bardziej zróżnicowaną. W tym samym roku jako główne przedstawienie ołtarza wymieniano wizerunek św. Augustyna, a św. Jana Nepomucena na zasuwie.

Opis

Nastawa ołtarzowa jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, na podwójnym cokole. Mensa drewniana, prostopadłościenna. Antepedium w formie leżącego prostokąta ujęte profilowaną ramą. W polu płaskorzeźbiona półpostać św. Hieronima, ujętego płatkami kwiatu na długiej, wygiętej łodydze, flankowana parą banderol. Prawą, ugiętą ręką podtrzymuje podwójny krzyż, w dłoni zaś kamień; lewą wyciągniętą w bok trzyma otwartą księgę. Święty ukazany został jako starzec. Twarz ma pociągłą, o wysokim czole, okoloną długą brodą; włosy po bokach głowy. Tors odsłonięty, postać przewiązana wokół gęsto drapowanym płaszczem. Przy prawym boku lew. Pole wypełnione płaskorzeźbionymi, wijącymi się ukwieconymi łodygami. Kondygnacja nastawy o wklęsłym licu, ujęta parą zwielokrotnionych pilastrów oraz stojącą przed nimi parą kolumn o kapitelach kompozytowych. Podpory dźwigają pełne belkowanie o silnie wysuniętym gzymsie, wyłamane na ich osi oraz przerwany przyczółek na linii kolumn na którym siedzi para puttów. Po zewnętrznej stronie kolumn figury króla Dawida po lewej i św. Floriana po prawej stronie. W polu środkowym nisza w formie stojącego prostokąta ujęta profilowaną ramą; wewnątrz mniejszy obraz z przedstawieniem św. Józefa w profilowanej ramie w kształcie stojącego prostokąta zwieńczonego łukiem wklęsło-wypukłym. Zwieńczenie w postaci stojącego prostokąta o wklęsłych bokach ujętego spływami wolutowymi i zakończone glorią promienistą z płaskorzeźbionym monogramem MARYA w otoczeniu obłoków. W polu obraz z przedstawieniem św. Grzegorza w profilowanej ramie w formie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach i narożach, zamkniętej łukiem nadwieszonym. Kondygnacja ujęta ażurowymi uszami utworzonymi z motywów roślinnych i karbowanej wstęgi. W partii belkowania nad polem środkowym rocaille’owy kartusz. Nad obrazem, w zwieńczeniu, muszla i kampanule; woluty dekorowane festonami. Struktura polichromowana na kolor jasnoniebieski; trzony kolumn, antepedium i profile na niebiesko; ornamentyka i profile złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Projektując ołtarz odwołano się do typu struktury wykształconej i z powodzeniem stosowanej w epoce nowożytnej, konstruując nastawę jednokondygnacyjną, z obrazem w polu środkowym i rozbudowanym zwieńczeniem z glorią promienistą. Dynamiczna struktura, którą tworzą skośnie ustawione podpory, silnie wyłamane belkowanie czy też kształt zwieńczenia, dowodzi, że jest to dzieło osiemnastowieczne. Wykorzystanie do dekoracji motywów rocaille’ów, kampanuli i karbowanej wstążki, z których utworzono m.in. uszaki i obramienie kartusza, czynią dzieło przykładem stylu rokokowego. Strukturę ołtarza przytęczowego prawego powtarza odpowiadający mu ołtarz lewy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz został w 1858 roku odnowiony i ozłocony kosztem Michała Kuliga. W 1987 roku były prowadzone prace konserwatorskie przy strukturze i obrazach, podjęli się ich konserwatorzy B. Jaskowska i Z. Jaskowski. Po 2008 roku ołtarz był ponownie poddany konserwacji, w czasie której utrzymano niebieską kolorystykę, jednak zamieniono ją na ciemniejszą i bardziej zróżnicowaną.

Streszczenie

Ołtarz przytęczowy prawy starego kościoła w Suchej Beskidzkiej został wykonany w drugiej połowie XVIII wieku (1771 rok ?). Nowożytna struktura została uzupełniona o dekoracje obowiązujące w okresie rokoka.

Bibliografia