Ołtarz przytęczowy lewy św. Jana Chrzciciela

Dzieje zabytku

Ołtarz został odnowiony i ozłocony zupełnie ze składek w 1858 roku. W 1984 roku Jerzy Szablowski wymienił w polu głównym ołtarza obrazy św. Augustyna i św. Jana Nepomucena. W latach 1986-1987 były prowadzone prace konserwatorskie przy strukturze i obrazach, podjęli się ich konserwatorzy B. Jaskowska i Z. Jaskowski. W trakcie kolejnej konserwacji zmieniono polichromię struktury oraz antepedium z kremowego i białego na odcienie niebieskiego z imitacją marmoryzacji. W latach siedemdziesiątych XX wieku w ołtarzu znajdował się obraz św. Jana Nepomucena, a w 2004 roku wymieniano już w tym miejscu wizerunek św. Jana Chrzciciela. Przynajmniej do 2004 roku w zwieńczeniu znajdowały się inne rzeźby aniołków. Po 2008 roku ołtarz był poddany konserwacji, w czasie której utrzymano, choć przyciemniono niebieską kolorystykę i uczyniono ją bardziej zróżnicowaną. Zamieniono również miejscami figury świętych, a św. Wojciechowi przemieniono atrybuty. W 2008 roku głównym przedstawieniem ołtarza był obraz św. Józefa, a na zasuwie był widoczny dziś obraz św. Jana Chrzciciela. Nieznacznie przemalowano antepedium.

Opis

Nastawa ołtarzowa jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, na podwójnym cokole. Mensa drewniana, prostopadłościenna. Antepedium w formie leżącego prostokąta ujęte profilowaną ramą. W polu płaskorzeźbiona półpostać św. Augustyna ujętego u spodu płatkami kwiatu, flankowana banderolami. W prawej, uniesionej ręce trzyma księgę, lewą, ugiętą przytrzymuje pastorał, dłonią przyciska do piersi gorejące serce. Święty ukazany został jako starzec. Twarz ma pociągłą, okoloną krótką brodą, włosy sięgające szyi. Ubrany jest w niebieską tunikę i przerzucony przez ramiona płaszcz ze złoconą lamówką. Pole wypełnione jest płaskorzeźbionymi łodygami z kwiatami. Kondygnacja nastawy o wklęsłym licu, ujęta parą zwielokrotnionych pilastrów oraz stojącą przed nimi parą kolumn o kapitelach kompozytowych. Podpory dźwigają pełne belkowanie o silnie wysuniętym gzymsie, wyłamane na ich osi oraz przerwany przyczółek na linii kolumn. Po zewnętrznej stronie kolumn figury św. Wojciecha po lewej i św. Stanisława po prawej. W polu środkowym nisza w formie stojącego prostokąta otoczona profilowaną ramą; wewnątrz mniejszy obraz z przedstawieniem św. Jana Chrzciciela w profilowanym obramieniu w kształcie stojącego prostokąta. Zwieńczenie w kształcie stojącego prostokąta ujętego spływami wolutowymi, zamknięte gzymsem utworzonym ze zwróconych do siebie wolut; zakończone glorią promienistą z okrągłym polem z napisem „IHS” w otoczeniu obłoków. W polu zwieńczenia obraz z przedstawieniem św. Grzegorza w profilowanej ramie w formie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach i narożach, zamkniętej łukiem nadwieszonym. Kondygnacja ujęta ażurowymi uszami utworzonymi z motywów roślinnych i karbowanej wstęgi. W partii belkowania nad polem środkowym rocaille'owy kartusz. Nad obrazem w zwieńczeniu muszla i kampanule; woluty dekorowane festonami. Struktura polichromowana na kolor jasnoniebieski; trzony kolumn, antepedium i profile na niebiesko; ornamentyka i profile złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz najpierw nosił wezwanie św. Józefa, później kult koncentrował się w nim wokół wizerunku św. Jana Nepomucena, obecnie jego głównym przedstawieniem jest obraz ukazujący św. Jana Chrzciciela.
Projektując ołtarz odwołano się do typu struktury wykształconej i z powodzeniem stosowanej w epoce nowożytnej, konstruując nastawę jednokondygnacyjną, z obrazem w polu środkowym i rozbudowanym zwieńczeniem z glorią promienistą. Dynamiczna struktura, którą tworzą skośnie ustawione podpory, silnie wyłamane belkowanie czy też kształt zwieńczenia dowodzi, że jest to dzieło osiemnastowieczne. Wykorzystanie do dekoracji struktury motywów rocaille’a, kampanuli i karbowanej wstążki, z których utworzono między innymi uszaki i obramienie kartusza czynią dzieło przykładem stylu rokokowego. Strukturę ołtarza przytęczowego prawego powtarza odpowiadający mu ołtarz lewy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz został odnowiony i ozłocony zupełnie ze składek w 1858 roku. W latach 1986-1987 prace konserwatorskie przy strukturze i obrazach podjęli konserwatorzy B. Jaskowska i Z. Jaskowski. Podczas kolejnej konserwacji zmieniono polichromię struktury oraz antepedium z kremowego i białego na odcienie niebieskiego z imitacją marmoryzacji. Po 2008 roku ołtarz był poddany konserwacji, w czasie której utrzymano, choć przyciemniono niebieską kolorystykę i uczyniono ją bardziej zróżnicowaną. Zamieniono również miejscami figury świętych, a św. Wojciechowi przemieniono atrybuty.

Streszczenie

Ołtarz przytęczowy lewy starego kościoła w Suchej Beskidzkiej został wykonany w drugiej połowie XVIII wieku i przeszedł wiele przemian. Nowożytna struktura została uzupełniona o dekoracje popularne w okresie rokoka.

Bibliografia