Ołtarz główny
Zdjęcie nr 1: Ołtarz prostopadłościenny, ustawiony na wysokim cokole; mensa marmurowa z portatylem. Cokół i pierwszy stopień dekorowane głębokimi, profilowanymi płycinami. Antepedium w formie trapezoidalnej, zdobione płyciną w kształcie leżącego prostokąta o wypukłych narożach z malowanym przedstawieniem mandylionu (głowa Chrystusa) podtrzymywanego przez parę aniołów. Tło w postaci drapowanej kotary, u góry napis „SERVATORIS CHRISTI IMAGO EXLINTEO ILLO DESUMPTA IN QVO VERISS IPSIVS EFFIGIES NON ARTE DEPICTA”. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, zamknięte gzymsem. Drzwiczki dwuskrzydłowe w kształcie stojącego prostokąta, z aplikacjami w postaci kosza z chlebami i rybą, kłosów zbóż, winnego grona oraz kielicha zwieńczonego krzyżem. Nastawa ołtarzowa trójosiowa. Oś główna cofnięta do tyłu, flankowana wąskimi filarkami wspierającymi wyłamane, niepełne belkowanie, zamknięte gzymsem. Na szczycie niski cokolik, ujęty po bokach ażurową, rzeźbioną plecionką. Na cokoliku łaciński krzyż zatknięty na kuli. W polu głównym figura Matki Boskiej Królowej Świata ustawiona na trójstopniowym podeście, na tle wznoszących się ku górze promieni. Osie boczne w formie zdwojonych, masywnych filarów, wysuniętych do przodu. Trzony filarów ozdobione z przodu kwadratowymi płycinami z płaskorzeźbionymi scenami. Po lewej stronie od dołu: Święta Rodzina, Boże Narodzenie, Zwiastowanie; a po stronie prawej, od dołu: Matka Boska Orędowniczka Wiernych, Koronacja Matki Boskiej, Pieta. Filary zwieńczone rzeźbionymi płonącymi kagankami. Struktura bejcowana, płaskorzeźbione sceny niepolichromowane, promienie i detale w zwieńczeniu złocone i srebrzone.
Zdjęcie nr 2: Ołtarz prostopadłościenny, ustawiony na wysokim cokole; mensa marmurowa z portatylem. Cokół i pierwszy stopień dekorowane głębokimi, profilowanymi płycinami. Antepedium w formie trapezoidalnej, zdobione płyciną w kształcie leżącego prostokąta o wypukłych narożach z malowanym przedstawieniem mandylionu (głowa Chrystusa) podtrzymywanego przez parę aniołów. Tło w postaci drapowanej kotary, u góry napis „SERVATORIS CHRISTI IMAGO EXLINTEO ILLO DESUMPTA IN QVO VERISS IPSIVS EFFIGIES NON ARTE DEPICTA”. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, zamknięte gzymsem. Drzwiczki dwuskrzydłowe w kształcie stojącego prostokąta, z aplikacjami w postaci kosza z chlebami i rybą, kłosów zbóż, winnego grona oraz kielicha zwieńczonego krzyżem. Nastawa ołtarzowa trójosiowa. Oś główna cofnięta do tyłu, flankowana wąskimi filarkami wspierającymi wyłamane, niepełne belkowanie, zamknięte gzymsem. Na szczycie niski cokolik, ujęty po bokach ażurową, rzeźbioną plecionką. Na cokoliku łaciński krzyż zatknięty na kuli. W polu głównym figura Matki Boskiej Królowej Świata ustawiona na trójstopniowym podeście, na tle wznoszących się ku górze promieni. Osie boczne w formie zdwojonych, masywnych filarów, wysuniętych do przodu. Trzony filarów ozdobione z przodu kwadratowymi płycinami z płaskorzeźbionymi scenami. Po lewej stronie od dołu: Święta Rodzina, Boże Narodzenie, Zwiastowanie; a po stronie prawej, od dołu: Matka Boska Orędowniczka Wiernych, Koronacja Matki Boskiej, Pieta. Filary zwieńczone rzeźbionymi płonącymi kagankami. Struktura bejcowana, płaskorzeźbione sceny niepolichromowane, promienie i detale w zwieńczeniu złocone i srebrzone.

Ołtarz główny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Wielka Wieś
Miejscowość
Będkowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Bolechowice
Parafia
Najświętszej Marii Panny Królowej
Tagi
Jurga Ludwik Kozyra Władysław ołtarz główny
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/00612
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
trzecia ćwierć XX wieku
Technika i materiał
drewno dębowe, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, blacha srebrzona, tempera na desce, złocenie, srebrzenie, bejcowanie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Wszystkie prawa zastrzeżone

Dzieje zabytku

Ołtarz główny w kościele w Będkowicach zaprojektował nieznany z imienia artysta Futasiewicz. Dzieło wykonał Ludwik Jurga z Zabierzowa, a plakiety ze scenami z życia Matki Boskiej wyrzeźbił Władysław Kozyra z Białego Kościoła. Ołtarz powstał zapewne wkrótce po wybudowaniu świątyni w trzeciej ćwierci XX wieku.

Opis

Ołtarz prostopadłościenny, ustawiony na wysokim cokole; mensa marmurowa z portatylem. Cokół i pierwszy stopień dekorowane głębokimi, profilowanymi płycinami. Antepedium w formie trapezoidalnej, zdobione płyciną w kształcie leżącego prostokąta o wypukłych narożach z malowanym przedstawieniem mandylionu (głowa Chrystusa) podtrzymywanego przez parę aniołów. Tło w postaci drapowanej kotary, u góry napis „SERVATORIS CHRISTI IMAGO EXLINTEO ILLO DESUMPTA IN QVO VERISS IPSIVS EFFIGIES NON ARTE DEPICTA”. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, zamknięte gzymsem. Drzwiczki dwuskrzydłowe w kształcie stojącego prostokąta, z aplikacjami w postaci kosza z chlebami i rybą, kłosów zbóż, winnego grona oraz kielicha zwieńczonego krzyżem. Nastawa ołtarzowa trójosiowa. Oś główna cofnięta do tyłu, flankowana wąskimi filarkami wspierającymi wyłamane, niepełne belkowanie, zamknięte gzymsem. Na szczycie niski cokolik, ujęty po bokach ażurową, rzeźbioną plecionką. Na cokoliku łaciński krzyż zatknięty na kuli. W polu głównym figura Matki Boskiej Królowej Świata ustawiona na trójstopniowym podeście, na tle wznoszących się ku górze promieni. Osie boczne w formie zdwojonych, masywnych filarów, wysuniętych do przodu. Trzony filarów ozdobione z przodu kwadratowymi płycinami z płaskorzeźbionymi scenami. Po lewej stronie od dołu: Święta Rodzina, Boże Narodzenie, Zwiastowanie; a po stronie prawej, od dołu: Matka Boska Orędowniczka Wiernych, Koronacja Matki Boskiej, Pieta. Filary zwieńczone rzeźbionymi płonącymi kagankami. Struktura bejcowana, płaskorzeźbione sceny niepolichromowane, promienie i detale w zwieńczeniu złocone i srebrzone.

Streszczenie

Ołtarz główny w kościele w Będkowicach zaprojektował nieznany z imienia artysta Futasiewicz. Dzieło wykonał Ludwik Jurga z Zabierzowa, a plakiety ze scenami z życia Matki Boskiej wyrzeźbił Władysław Kozyra z Białego Kościoła. Ołtarz powstał zapewne wkrótce po wybudowaniu świątyni w trzeciej ćwierci XX wieku.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Witraż w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. Kompozycja dwustrefowa, w dolnej nieco z prawej ukazana św. Jadwiga Andegaweńska zwrócona trzy czwarte w prawo z głową odwróconą w drugą stronę z berłem w prawej dłoni. Twarz trójkątna o dużych oczach i długim nosie, okolona długimi jasnobrązowymi włosami. Ubrana jest w długą suknię w odcieniach fioletu oraz purpurowy płaszcz obszyty gronostajem, na głowie ma złotą koronę. Po lewej stronie witrażu widnieje miniatura kamienic krakowskich (być może Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego), poniżej herby Uniwersytetu Jagiellońskiego z syglami „UJ”, Wielkiego Księstwa Litweskiego oraz Królestwa Polskiego. W prawym dolnym narożu inskrypcja „Fundacja / Janina / Józef / Mosórowie”. W górnej partii św. Brat Albert ukazany frontalnie, prawą ręką obejmujący stojącego przed nim ubogiego człowieka, a w lewej trzyma kosz z chlebem. Święty ubrany jest w habit i płaszcz albertynów, przewiązany sznurem. Twarz szeroka, okolona siwą brodą i łysiną. Wokół głowy świętego duży, złocony nimb. Po lewej stronie leży paleta z pędzlem. Po prawej miniatura kościoła Mariackiego i głowy ubogich ludzi. Kolorystyka utrzymana w chłodnych barwach.
witraż
Brat Albert oraz św. Jadwiga Andegaweńska
Zdjęcie nr 1: Kościół Najświętszej Marii Panny Królowej jest zlokalizowany w centrum Będkowic, na zachód od głównej drogi. Teren przykościelny jest otoczony wysokim murem posadowionym na kamiennej podmurówce oraz słupkach z nieregularnych ciosów kamienia i z żeliwnym płotem. W części wschodniej muru zlokalizowana jest szeroka brama, do której prowadzą schody, druga brama usytuowana jest nieco z prawej strony, również od wschodu. Kościół jest skierowany na zachód, murowany, jednonawowy na rzucie prostokąta z prezbiterium zamkniętym półkoliście. Wnętrze tworzy szeroka nawa nakryta stropem oraz węższe i krótkie prezbiterium. Od północy przylega niewielka zakrystia na planie prostokąta z oknem od południa. Wejście do zakrystii zaznaczone jest drewnianym portalem. Na wschodniej ścianie nawy chór muzyczny, wsparty na dwóch słupach, dostępny klatką schodową od nawy. Nawę oświetlają dwa duże, rozglifione, prostokątne i zamknięte półkoliście okna umieszczone w południowej oraz północnej ścianie, a także dwa mniejsze okna ulokowane pod chórem zamknięte łukami odcinkowymi. Po bokach prezbiterium są dwa okrągłe okna. Wszystkie otwory okienne w nawie i prezbiterium wypełnione są witrażami lub ozdobnymi przeszkleniami. Do kościoła prowadzi główne wejście od strony wschodniej oraz jedno mniejsze od zakrystii. Wygląd zewnętrznej elewacji kościoła jest skromny. Prezbiterium niższe od nawy, nad środkiem nawy wznosi się wieżyczka na sygnaturkę z latarnią, nakryta iglicą. Fasada prosta, w dolnej części wejście główne do świątyni, prostokątne, zamknięte łukiem półkolistym, powyżej okrągłe okno, a po bokach dwa mniejsze, prostokątne, zamknięte łukiem odcinkowym. W zwieńczeniu prostokątna, przeszklona, zamknięte półkoliście wnęka z figurą Chrystusa Frasobliwego, a na szczycie prosta aedikula z prześwitem, w której zawieszony jest mały dzwon. U góry łaciński krzyż na cokole. Otwory okienne i drzwiowe zdobione są kamienną okładziną. Świątynia nakryta jest dachem dwuspadowym.
kościół
Kościół Najświętszej Marii Panny Królowej
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty w złoconą, dekorowaną ornamentem roślinnym ramę. W centrum kompozycji ukazany Chrystus w półpostaci, frontalnie, z lewą ręką wskazującą na gorejące na piersi serce, prawą spuszczoną w dół. Ubrany w długą, białą suknię z długimi rękawami oraz czerwony płaszcz, założony na plecy. Na piersi gorejące serce na tle promienistej glorii, z zatkniętym u szczytu małym krzyżykiem, oplecione koroną cierniową. Twarz podłużna z długim i wąskim nosem, małymi oczami, ze wzrokiem skierowanym na wprost, okolona krótką brodą, rozdzieloną na dwa pukle oraz długimi włosami, z przedziałkiem pośrodku, spływającymi długimi puklami na ramiona i plecy. Na dłoniach widoczne ślady męki. Tło jednolite, ciemnobrązowe. Kolorystyka ciemna. W prawym, dolnym narożu sygnatura „R(ok) 1935/ ST(ANISŁAW) CIĘŻADLIK”.
obraz
Najświętsze Serce Jezusa
Zdjęcie nr 1: Witraż o wykroju prostokąta stojącego zakończonego łukiem półkolistym. Kompozycja dwustrefowa, w dolnej nierozpoznany święty zwrócony trzy czwarte w lewo z krzyżem w dłoniach na wysokości piersi. Twarz szeroka, ukazana z prawego profilu o wyrazistych rysach z dużymi oczami i długim nosem. Zakonnik ubrany jest w habit. W górnej strefie św. Maksymilian Maria Kolbe przed Matką Boską. Święty ukazany jest frontalnie z dłońmi złożonymi w geście modlitwy. Twarz szeroka, szczupła z wyraźnie podkreślonymi rysami twarzy, okolona długą, brązową brodą. Na nosie ma założone proste, okrągłe okulary; włosy krótkie. Wokół głowy ma okrągły nimb otoczony drutem kolczastym, na lewym ramieniu trójkątną naszywkę z napisem „P”. Po prawej stronie witrażu ukazane są dwie korony: biała i czerwona, a powyżej Matka Boska na złotym globie z literami „MI”. Maria ukazana sumarycznie z rękami rozłożonymi szeroko na boki, delikatnie pochylona do przodu. Ubrana jest w długą suknię oraz płaszcz założony na głowę i spływający wzdłuż boków. Witraż utrzymany w chłodnej, niebieskiej kolorystyce, ożywiony kolorami czerwieni i złota wokół głów postaci.
witraż
Św. Maksymilian Maria Kolbe

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, dwukondygnacyjny ze zwieńczeniem, trójosiowy. Neogotycki na trapezowym postumencie. Mensa wsparta na dwóch kolumnach o schodkowych, bazach w formie ośmioramiennych gwiazd na siedmiobokach z wklęsłymi ramionami. Z każdego ramienia gwiazd strzeliście unosiła się ku kapitelowi wzdłuż trzonu służka, tworząc u dołu romboidalną, wklęsłą siatkę. Struktura ta zachowała się mniej niż w połowie na lewej kolumnie. Kapitel lewy ornamentalnie pokryty regularną siatką ze stylizowanych, suchych gałęzi, które tworzą trzy strefy pól ornamentalnych. Dolne przypominają ostre łuki, krzyżują się w nich gałęzie. Środkowe, romboidalne są puste a górne wypełniają sploty suchego akantu. Prawy kapitel posiada podobne podziały pól, różni się wypełnieniem górnej ze stref, gdzie przestrzeń całkowicie zajmują na przemian bujne winne grona oraz pochylające się kłosy zbóż. Zaplecek pod mensą, od frontu podzielono na sześć stref. Na dwóch zewnętrznych i dwóch środkowych znajdują się przedstawienia płaskorzeźbionych łuków okiennych z maswerkami. Druga płaszczyzna od lewej i prawej ozdobiona jest płaskorzeźbą roślinną. Ryzalitowana w części środkowej kondygnacja pierwsza stanowi tabernakulum na cokole. Zadaszenie spadziste pokryte różnorodnym zdobieniem, flankowane czworokątnymi filarami, na których kapitelach wspierają się ramiona ostrych łuków z wimpergami. Powyżej kapitele filarów stanowią blanki z których wyrastają ażurowe formy zbudowane z kilku esownic stylizowane na oset, zakończone profitkami. Widać wnętrze tabernakulum przez ażurowe, dwuskrzydłowe drzwiczki. Na lewych jest przestrzenna rzeźba Orła w koronie osadzona w nieznacznie uszkodzonej oprawie ze splotów gałęzi. Z prawej podobnie wykonane przedstawienie Pogoni Litewskiej. Konny rycerz ma złamany miecz. W centrum ołtarza w prostokątnej ramie znajduje się owalne pole wewnątrz otoczone ciasnym splotem guzowatych gałęzi. W środkowych punktach owalu z gałęzi wstawiono owalne płaskorzeźby z kości słoniowej ze scenami z życia Chrystusa. W samym środku niewielka rzeźba Jezusa Ukrzyżowanego. Ramę główną flankują postacie Ewangelistów po dwóch z każdej strony, jeden nad drugim, na postumentach i pod gotyckimi baldachimami, najwyższy jest okazalszy. Zwieńczenie ołtarza stanowi wysunięta balustrada zbudowana z ostrołukowych ramion ze sterczynami, centralne ramiona zbiegają się i łączą w sterczynę zakończoną krzyżem. Ołtarz flankowany strzelistymi formami z typowych dla neogotyckiej stylizacji elementami architektonicznymi, w które wkomponowano po jednej postaci świętych z każdej strony.
ołtarz

ołtarz

Zdjęcie nr 1: Nastawa przyścienna, architektoniczna, w kształcie prostokąta, jednoosiowa. W formie późnogotyckiego portalu o otworze wejściowym prostokątnym o zaokrąglonych narożach, ujętym cienkimi kolumienkami na cylindrycznych cokołach oraz laskowaniem, przechodzącymi na prostokątne nadproże z krzyżującymi się laskami. W polu środkowym obraz z przedstawieniem siedzącego na tronie świętego Józefa z Dzieciątkiem na kolanach. Obraz w obramieniu z motywem pręta owiniętego spiralną taśmą. Poniżej prostokątna płyta w takim samym obramieniu, z inskrypcją po polsku, literami stylizowanymi na gotyckie: BOGARODZICO.
ołtarz

Nastawa ołtarza Świętego Józefa

Zdjęcie nr 1: Na wolutowo-wywiniętych przyczółkach zwieńczenia usadzona jest para aniołów. Anioł po lewej stronie ukazany jest w pozycji siedzącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z lewą nogą podwiniętą, a prawą opuszczoną w dół; lewą rękę składa na piersi, a prawą wyciąga do przodu; głowę ma uniesioną do góry. Twarz szeroka z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, szerokim na końcu nosem i dużym oczami. Włosy krótkie i kędzierzawe, ciemnobrązowe z loczkiem zawiniętym nad czołem. Anioł ubrany jest z złoconą tunikę ze srebrzoną podszewką, odsłaniającą nagi tors i prawą nogę powyżej uda. U ramion ma duże, złocone i rozpięte na boki skrzydła. Po prawej stronie ołtarza znajduje się drugi anioł o antytetycznym układzie sylwetki z rękami ugiętymi w łokciach i rozłożonymi na boki oraz głową skierowaną delikatnie w lewo. Szaty, skrzydła i twarz analogiczne, jak u pierwszego anioła. Wyżej, na wolutowym zakończeniu boków zwieńczenia usadzona jest para małych aniołków z niewielkimi skrzydłami, opasanymi w biodrach złotą przepaską. Aniołki ukazane są w ruchu o esowato wygiętej sylwetce, z jedną nogą uniesioną do góry i rękami odwiedzionymi na jeden bok. Twarze szerokie z pulchnymi policzkami, nosami o szerokich końcach i dużymi oczami, włosy krótkie i kędzierzawe. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i skrzydła złocone.
rzeźba

Cztery anioły w zwieńczeniu ołtarza bocznego

Zdjęcie nr 1: Na wolutowo-wywiniętych przyczółkach zwieńczenia usadzona jest para aniołów. Anioł po lewej stronie ukazany jest w pozycji siedzącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z lewą nogą podwiniętą, a prawą opuszczoną w dół; na piersi składa skrzyżowane ręce, głowę ma skierowaną w lewo. Twarz szeroka z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, szerokim na końcu nosem i dużym oczami. Włosy długie i kręcone, ciemnobrązowe. Anioł ubrany jest z złoconą tunikę ze srebrzoną podszewką odsłaniającą nagi tors i prawą nogę poniżej uda. U ramion ma duże, złocone i rozpięte na boki skrzydła. Po prawej stronie ołtarza znajduje się drugi anioł o antytetycznym układzie sylwetki z rękami ugiętymi w łokciach i skierowanymi w prawo. Szaty, skrzydła i twarz są analogiczne, jak u opisanego poprzednio anioła. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i skrzydła złocone oraz srebrzone.
rzeźba

Dwa anioły w zwieńczeniu ołtarza

Zdjęcie nr 1: Podstawa w formie prostego prostopadłościanu na niskim cokoliku, zwieńczona gzymsem, wyżej przechodząca w zwężający się, profilowany cokół na planie prostokąta, na którym osadzony jest krucyfiks. Ramiona krzyża ujęte przy krawędzi bordową opaską, wewnątrz złocone i karbowane. Figura Chrystusa ścięta z tyłu, przybita do krzyża trzema gwoździami. Ciało w delikatnym zwisie o szeroko rozłożonych ramionach, głowa opada na prawe ramię, nogi są ugięte w kolanach, kolana przylegają do siebie, a stopy są przebite w układzie prawa na lewą. Twarz szczupła o ostrym profilu nosa, okolona krótką brodą. Włosy długie, silnie skręcone w pukle i opadające na tył głowy i prawe ramię. Ciało szczupłe o delikatnie podkreślonej muskulaturze oraz uwypuklonej formie klatki piersiowej, szczególnie linii żeber z zaznaczonymi śladami męki. Na głowie korona cierniowa. Przez biodra przewiązane jest złocone perizonium w formie krótkiej skręconej tkaniny, zawieszonej na sznurze, odsłaniającej prawe biodro, ze zwisem na prawym boku. Na zakończeniu pionowej belki titulus w formie zwoju z napisem „IN / RI”. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała Chrystusa delikatnie sina, perizonium, krzyż i detale złocone oraz srebrzone, postument polichromowany na czarno.
rzeźba

Krzyż ołtarzowy

Zdjęcie nr 1: Mensa w typie sarkofagowym ustawiona na czterech lwich łapach. Ściana frontowa jest dekorowana trzema płycinami. Zewnętrzne mają kształt leżących prostokątów z wklęsłą wewnętrzną krawędzią, a środkowa jest okrągła, wypełniona chrystogramem. Mensa w kolorze jasnoszarego kamienia, łapy białe.
ołtarz

Mensa ołtarzowa

Jak cytować?

Maria Działo, "Ołtarz główny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-glowny-46

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności