Ołtarz główny

Dzieje zabytku

Ołtarz główny pochodzi z innego wnętrza sakralnego, dlatego w kaplicy w Wilkowie został wykonany otwór w stropie nad ołtarzem, aby pomieścić ołtarz wraz z jego zwieńczeniem. Dzięki informacjom zamieszczonym w karcie inwentarzowej ołtarza głównego, znajdującej się w Wojewódzkim Urzędzie Konserwatorskim w Krakowie wiemy, że w jego zwieńczeniu znajdowały się trzy rzeźby: św. Michała Archanioła pośrodku oraz św. Kazimierza i świętego biskupa po bokach. Figury te były odnotowane jeszcze w dokumentacji konserwatorskiej z 1977 roku. Obecnie w polu głównym ołtarza znajduje się obraz św. Otylii, który pochodzi z rozmontowanego szesnastowiecznego tryptyku. Interesującą wiadomość o dziejach ołtarza znajdujemy na ścianie prezbiterium. W niewielkiej, drewnianej ramce umieszczona jest karteczka z informacją: „Przez Józefa Zubrzyckiego / Dziedzica tutejszego / ten ołtarz ozłocony / kosz(tem) 200 zł roku 1911 r[oku] / Ten kościółek obsłu/giwał i te pamiątkę / napisał Mateusz / Czubala / Ogrodnik / Wilków”. Ołtarz został poddany konserwacji w latach 2018-2020 w pracowni Krystyna Kozieła.

Opis

Nastawa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna. Ołtarz drewniany, sarkofagowy z drewnianą mensą, od frontu dekorowany malowanym na złoto medalionem złożonym z czterech spiętych kabłąkami wolutek. Całość obwiedziona malowaną w kolorze złotym, cienką ramką z wolutkami w narożach. Na mensie ustawione jest nowe tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki. Ścianki tabernakulum ujęte są złoconymi listewkami, zdobionymi wicią roślinną; drzwiczki w kształcie stojącego prostokąta z płaskorzeźbionym przedstawieniem kielicha z hostią w polu oraz winnym gronem i kłosami zboża po bokach na srebrnym tle. Nastawa ustawiona na cokole, ujęta parą złoconych, gładkich kolumn, dźwigających przerwane belkowanie. Kolumny ustawione są na cokołach wysuniętych przed lico ołtarza, za nimi dekoracja małżowinowo-chrząstkowa, kapitele kompozytowe. Cokoły zdobione są prostokątnymi płycinami zdobionymi na ściankach bocznych ornamentem małżowinowo-chrząstkowym, a na ściankach frontowych główkami aniołków na tle ornamentu. Twarze aniołków o pucułowatych policzkach i bujnych włosach, skierowane na wprost, z chustami pod szyją. W predelli znajduje się płycina w kształcie leżącego prostokąta o półkoliście zakończonych bokach. W polu środkowym nastawy obraz św. Otylii w formie stojącego prostokąta ujęty szeroką ramą, zdobioną ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Całość zamknięta jest przerywanym trójkątnym przyczółkiem. Pośrodku przyczółka pole zamknięte łukiem półkolistym. Kondygnacja ujęta jest po bokach uszami z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Struktura polichromowana na czarno, profilowania i ornamentyka złocone.

Zarys problematyki artystycznej

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kaplicy św. Otylii w Wilkowie, wobec braku dokumentów archiwalnych ustalających wykonawców, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów nastawy ołtarzowej, a także jej pierwotnego miejsca pochodzenia. Można przypuszczać, że ołtarz wraz z innymi dziełami znajdującymi się w kaplicy został przeniesiony tutaj z klasztoru benedyktynów z Tyńca.

Ołtarz został wykonany około połowy XVII wieku. Nastawa jest obficie zdobiona ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Za datowaniem tym przemawia również prosta struktura ołtarzowa w kolorze czarnym (nawiązująca do popularnych wyrobów z marmuru dębnickiego), charakterystyczne główki aniołków skierowane na wprost z podwieszonymi chustami oraz prosty, trójkątny, przerwany przyczółek. Ołtarz w ciągu wieków przeszedł wiele zmian, m.in. wymieniono schodkowe tabernakulum (do dziś zachowane w kaplicy), zmieniono również obrazy pierwotnie umieszczone w polu głównym, predelli czy rzeźby ze zwieńczenia.

Streszczenie

Ołtarz został wykonany około połowy XVII wieku i pochodzi z innego wnętrza sakralnego. Obecnie w polu głównym ołtarza znajduje się obraz św. Otylii. W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kaplicy, wobec braku dokumentów archiwalnych ustalających wykonawców, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów nastawy ołtarzowej, a także jej pierwotnego miejsca pochodzenia. Można przypuszczać, że ołtarz wraz z innymi dziełami znajdującymi się w kaplicy został przeniesiony tutaj z klasztoru benedyktynów z Tyńca.

Bibliografia