Ołtarz boczny lewy św. Józefa
Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, drewniany, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Profilowana mensa w typie sarkofagowym na niskim, prostopadłym cokole, zakończona gzymsem. Część środkowa nastawy ujęta dwoma wklęsłowypukłymi, opilastrowanymi, ustawionymi skośnie podporami zwieńczonymi fragmentami pełnego belkowania z wydatnym gzymsem. Trzony pilastrów zdobione u góry nakładanym ornamentem rocaille'owym. W polu centralnym prostokątna płycina ze złoconą ramą, nad nią prostokątny obraz, zamknięty łukiem nadwieszonym z uskokiem przedstawiający św. Józefa z Dzieciątkiem. Zwieńczenie zakończone gzymsem w kształcie łuku wklęsło-wypukłego, flankowane spływami dekorowanymi ornamentem rocaille’owym. Struktura polichromowana na kolor szary, profile i ornamenty złocone.

Ołtarz boczny lewy św. Józefa

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
chrzanowski
Gmina
Alwernia
Miejscowość
Poręba Żegoty
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Babice
Parafia
Św. Marcina
Tagi
mała architektura ołtarz boczny rocaille sztuka XVIII wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny lewy (w nawie)
Identyfikator
DZIELO/21142
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVIII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Kraków
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromia, złocenie
Wymiary podstawowe
wysokość – około 4 m
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Obraz z wizerunkiem św. Józefa po rozbudowie kościoła rozpoczętej w 1898 roku zastąpił znajdujące się w tym ołtarzu przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem w sukience obecnie nałożonej na nowy wizerunek w ołtarzu bocznym ustawionym w transepcie. Na początku XX wieku ołtarz został odmalowany i pozłocony przez złotnika Stojanowskiego z Krakowa. W 1954 roku ołtarz odnowiono.

Opis

Ołtarz architektoniczny, drewniany, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Profilowana mensa w typie sarkofagowym na niskim, prostopadłym cokole, zakończona gzymsem. Część środkowa nastawy ujęta dwoma wklęsłowypukłymi, opilastrowanymi, ustawionymi skośnie podporami zwieńczonymi fragmentami pełnego belkowania z wydatnym gzymsem.
Trzony pilastrów zdobione u góry nakładanym ornamentem rocaille'owym. W polu centralnym prostokątna płycina ze złoconą ramą, nad nią prostokątny obraz, zamknięty łukiem nadwieszonym z uskokiem przedstawiający św. Józefa z Dzieciątkiem. Zwieńczenie zakończone gzymsem w kształcie łuku wklęsło-wypukłego, flankowane spływami dekorowanymi ornamentem rocaille’owym. Struktura polichromowana na kolor szary, profile i ornamenty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz boczny porębskiej świątyni jest przykładem sztuki okresu rokoka, rozpowszechnionej w drugiej połowie XVIII wieku. Struktura nastawy jest stosunkowo prosta. Wysunięte fragmenty cokołu oraz ustawione na nich podpory są ustawione skośnie. Jedyne ozdoby ołtarza stanowią dekorujące opilastrowania spływy rocaille'owe. Ołtarz przeszedł najpewniej więcej przemian niż to można wywnioskować z archiwaliów. Brakuje w nim rzeźb oraz obrazu w zwieńczeniu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz niekompletny: pozbawiony rzeźb i obrazu w zwieńczeniu.

Streszczenie

Ołtarz boczny powstał w drugiej połowie XVIII wieku i jest przykładem dzieła okresu rokoka. Przeszedł najpewniej więcej przemian niż to można wywnioskować z archiwaliów. Brakuje w nim rzeźb oraz obrazu w zwieńczeniu.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Podstawa na rzucie ośmioboku, dwuczęściowa, dolna część szeroka i niska o fazowanych krawędziach, górna wysoka i wąska. Trzon gładki, gruszkowaty, ujęty dwoma pierścieniami. Czara w dolnej części półkulista i gładka, w górnej ośmioboczna, zdobiona wgłębnymi ślepymi maswerkami, zakończona wydatnym, profilowanym gzymsem. Pokrywa metalowa, pozłacana. Brzeg w formie korony, zdobiony maswerkami oraz koronką w formie przestylizowanych lilii. Czasza półkulista zdobiona łuskami, zwieńczona cylindrycznym postumentem z dolną częścią zdobioną maswerkami, środkową w kształcie gładkiej wklęski i i górną, profilowaną z niewielką koronką. Na nim, na ośmiobocznym cokoliku, pełnoplastyczna postać św. Jana Chrzciciela z krzyżem w lewej ręce i barankiem leżącym na księdze w prawej. Jego twarz jest pociągła, święty spogląda w dół, ma długie włosy, opadające na plecy i ramiona. Jest ubrany w wielbłądzią skórę i płaszcz zarzucony na prawym ramieniu.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Ołtarz prostopadłościenny, w typie tumbowym, z mensą o brzegu zdobionym rzędem liści akantu naprzemian z łukami kotarowymi zwieńczonymi kulami oraz podwieszonym lambrekinem. Nastawa ołtarzowa jest architektoniczna, jednoosiowa ze zwieńczeniem, ujęta przez kolumny stojące na ukośnie dostawionych cokołach. Kolumny w jednej trzeciej kanelowane w dwóch trzecich skręcone z wplecioną wicią roślinną, ze złoconym kapitelem podtrzymują przerwany przyczółek ze ślimacznicami. Belkowanie bogato profilowane nad częścią środkową jest wyłamane trzema wklęsłymi łukami. W szczycie owalny medalion z monogramem ”MARIA”, w obramieniu z wieńca laurowego, ślimacznic i festonów, zakończony krzyżem. W osi środkowej prostokątna wnęka w profilowanym obramieniu, zamknięta półkolistym łukiem nadwieszonym z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
ołtarz
Ołtarz boczny
Zdjęcie nr 1: Ołtarz prostopadłościenny, w typie tumbowym, z mensą o brzegu zdobionym rzędem liści akantu naprzemian z łukami kotarowymi zwieńczonymi kulami oraz podwieszonym lambrekinem. Nastawa ołtarzowa jest architektoniczna, jednoosiowa ze zwieńczeniem, ujęta przez kolumny stojące na ukośnie dostawionych cokołach. Kolumny w jednej trzeciej kanelowane w dwóch trzecich skręcone z wplecioną wicią roślinną, ze złoconym kapitelem podtrzymują przerwany przyczółek ze ślimacznicami. Belkowanie bogato profilowane nad częścią środkową jest wyłamane trzema wklęsłymi łukami. W szczycie owalny medalion z monogramem "IHS”, w obramieniu z wieńca laurowego, ślimacznim z festonami, zakończony krzyżem. W osi środkowej prostokątna wnęka w profilowanym obramieniu, zamknięta półkolistym łukiem nadwieszonym z obrazem Najświętszego Serca Jezusowego.
ołtarz
Ołtarz boczny
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, złożona z kosza i schodów z balustradą. Kosz jest czworoboczny, o kształcie wklęsło-wypukłym i ściętych narożach dekorowanych spływami zakończonymi ślimacznicami; na nich różnorodny ornament rocaille’owy. Ścianki kosza wypełnione płycinami, boczna z ornamentem rocaille’owym, frontowa z kompozycją złożoną ze skrzyżowanych krzyża i kotwicy, na przecięciu których widnieje gorejące serce w otoczeniu wici akantowej i gałązek róż. Kosz wieńczy mocno wysunięty i bogato profilowany gzyms stanowiący parapet. Od dołu kończy go wałek z uskokiem na narożu i podwieszenie w formie wklęsło-wypukłego odwróconego stożka z uskokiem pośrodku, zakończonego kiścią winogron. Z prawej strony do kosza dochodzą schody z balustradą zdobioną płycinami: w dolnej części prostokątnymi, wypełnionymi rautami, a w górnej w kształcie stojących prostokątów o skośnych dolnych krawędziach i zamkniętych łukami nadwieszonymi. Struktura marmoryzowana na kolor biało-szary, profile i ornamenty złocone oraz srebrzone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Kościół murowany, jednonawowy, z wieżą częściowo wtopioną w elewację zachodnią składający się z nawy, transeptu, zakrystii od północy z mieszczącym się na piętrze skarbcem i przystawionej od wschodu wieżyczki klatki schodowej oraz kruchty od południa. Prezbiterium dwuprzęsłowe, zamknięte trójbocznie. Nawa główna podzielona masywnymi opilastrowanymi filarami. Sklepienie prezbiterium i nawy kolebkowe z lunetami, skrzyżowania z transeptem. Od południa chór muzyczny mieszczący się między pierwszymi filarami i powyżej kruchty wejściowej. W prezbiterium okna w każdym przęśle, po każdej stronie nawy po dwa, w transepcie po trzy, w kruchcie dwa. Główne wejście od zachodu, kolejne do zakrystii i od południa. Ściany i sklepienia kościoła pokrywa polichromia złożona z geometryzujących dekoracji floralnych. Wschodnią elewację frontową kościoła tworzy trójosiowa, wieżowa fasada. Oś kompozycji stanowi wysunięta ryzalitowo dwukondygnacyjna wieża ze ściętymi narożami, które zaakcentowane są poprzez pilastry. Ściana czołowa wieży wypełniona w pierwszej kondygnacji wklęsłą płyciną, z portalem o wykroju prostokątnym, z odcinkiem gzymsu w zwieńczeniu. Ponad nim prostokątne okno zakończone łukiem pełnym. Kondygnacje rozdzielone za pomocą masywnego gzymsu. Druga kondygnacja wieży wypełniona analogicznie prostokątną płyciną, w którą wkomponowany jest wypukły panel w kształcie leżącego prostokąta. Nad nim okno o obramieniu i wykroju identycznym jak w kondygnacji niższej. Całość zwieńczona za pomocą gzymsu podokapowego i baniastego hełmu wieżowego o ściętych narożach, na które nałożona jest kopułka w formie cebulastej. Osie boczne cofnięte w stosunku do wysuniętej wieży i zrytmizowane podziałem ramowym. Tak jak w osi głównej pierwsza kondygnacja wypełniona jest wklęsłą płyciną w formie wydłużonego, stojącego prostokąta. Nad gzymsem trójkątny spływ przysłonięty wieżą. Elewacje boczne i tylna ukształtowane jednorodnie. Zrytmizowane podziałem ramowym i przeprute oknami umieszczonymi w prostokątnych płycinach. Ramiona transeptu oraz prezbiterium zrytmizowane są za pomocą pilastrów załamanych na narożach. Od południa do korpusu przylega niska kruchta. Prowadzi do niej wejście o wykroju prostokątnym z profilowanym w tynku portalem i z odcinkiem gzymsu w zwieńczeniu. Od północy pomiędzy prezbiterium, a ramieniem transeptu wprowadzona została piętrowa przybudówka zakrystii. W elewacji tej partii kościoła brak jest znaczących podziałów. Okna i drzwi tam się znajdujące mają formę stojącego prostokąta i pozbawione są jakichkolwiek obramień. Kościół pokryty dwuspadowym, jednokalenicowym dachem, nad zakrystią i kruchtami umieszczono daszki dwuspadowe. Wieża nakryta jest hełmem cebulastym. Całość pokryta została malowaną blachą.
kościół
Kościół św. Marcina
Zdjęcie nr 1: Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym. W centrum przedstawiona została Maria, trzymająca na lewej ręce Dzieciątko Jezus, z berłem w prawej. Maria spogląda na widza, ma owalną twarz o dużych, brązowych oczach, wąskim nosie i niewielkich, kształtnych ustach. Dzieciątko patrzy przed siebie, prawą ręką czyni gest błogosławieństwa, lewą trzyma rękę Marii. Poza widocznymi twarzami, rękami oraz stopami Dzieciątka resztę postaci zakrywają srebrne sukienki i złocone korony. Postacie zostały umieszczone na tle wykonanym z czerwonej tkaniny. Sukienki pokrywa gęsty wzór liściasto-kwiatowy złożony z rozwiniętych kwiatów i bujnych, mięsistych liści, z szerokim lamowaniem zdobionym rombowymi kaboszonami i krzyżykami. Dolna partia jest nowsza, dosztukowana i pokryta podobnym, choć rzadszym wzorem. Korony są złocone, wysokie, wypukłe, częściowo puklowane i trybowane w ornament z bujnej wici akantowej, nad czołem zdobione szlakiem z kaboszonów, a u góry perełkowaniem i zwieńczone kulą z krzyżem. Wokół głowy Marii dodatkowo 12 gwiazdek. Matka Boska w prawej dłoni trzyma berło o rękojeści zdobionej dołem liśćmi akantu, a u góry rombowymi kaboszonami.
obraz
Matka Boska z Dzieciątkiem

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem. Święty został ukazany w ujęciu do kolan, zwrócony w lewo, w stronę Dzieciątka stojącego na blacie przykrytym czerwonym obrusem. Głowa świętego jest delikatnie przechylona w lewo, lewa ręka obejmuje Dzieciątko, prawa opuszczona trzyma kwiat lilii. Święty ma owalną twarz o młodzieńczych rysach, na głowie tonsurę. Jest ubrany w habit franciszkański. Dzieciątko ukazane zostało niemal nagie, z białą chustą okrywającą biodro i przerzuconą przez prawe ramię. Prawą ręką Chrystus dotyka brody świętego, lewą wyciąga w jego stronę. U stóp Dzieciątka leży otwarta księga. Wokół głów postaci złote nimby. Tło kompozycji jednolite, ciemnobrązowe. Na odwrocie napis malowany farbą „Fundator Walenty / Tekiela. / 1840. / 24 lipca”.
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie prostokąta zbliżonego do kwadratu ujęty złoconą, profilowaną ramą. W centrum kompozycji przedstawiony św. Benedykt w postawie stojącej, w ujęciu frontalnym z głową zwróconą w trzech czwartych w prawo. Święty ubrany w obszerny czarny habit benedyktyński z kapturem i szerokimi rękawami. Ukazany jako mężczyzna o pozbawionej zarostu okrągłej twarzy z wydatnym nosem oraz szeroko otwartymi, skierowanymi na wprost oczami. Wokół głowy tonsura oraz złocony nimb. Święty w swojej prawej ręce podtrzymuje oprawioną na czerwono księgę. Lewą dłoń składa na piersi na wysokości serca. Po prawej stronie obrazu widoczny fragment stołu przykrytego zieloną tkaniną, na którym widoczna biała mitra. Na drugim planie, po lewej stronie nieco za postacią świętego przedstawiono fragment wysokiego cokołu stanowiącego podstawę dla kolumny. Tło złocone, wytłaczane w motywy roślinno-kwiatowe.
obraz

Św. Benedykt

Zdjęcie nr 1: Obraz przedstawiający św. Izydora Oracza w kształcie stojącego prostokąta, podzielony na dwie strefy. W dolnej strefie został ukazany anioł orzący pole za pomocą pary wołów i pługa. Anioł ubrany jest ciemnozieloną tunikę, ma również czerwone skrzydła. Powyżej ukazana jest niewielka scenka rodzajowa przedstawiająca pasterza, ubranego w strój krakowski: niebieską sukmanę i czerwony kapelusz, stado białych owieczek oraz latające wrony. W górnej strefie obrazu, po prawej stronie został ukazany św. Izydor, który klęczy przed przydrożnym krzyżem ze złożonymi w geście modlitwy rękami. Święty ubrany jest w brunatno-zieloną sukmanę, szare spodnie i czarne buty z wysokimi cholewami. Twarz z dużymi oczami, krótkim zarostem okolona długimi i brązowymi włosami. Wokół głowy ma trójstrefowy nimb: brązowy kolisty, niebieski okrągły i żółty utworzony z przerywanej kreski. Sylwetki postaci, draperie oraz brzegi szat oddane są konturem i wypełnione płaską plamą barwną. Po lewej stronie obrazu widoczne murowane zabudowania z jasnobrązowymi dachami. Krzyż prosty, a wokół jego ramion jest namalowana żółto-pomarańczowa poświata. Tło obrazu jednolite, niebieskie. Rama drewniana, prosta, pokryta bejcą.
obraz

Św. Izydor Oracz

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.
obraz

Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Ołtarz boczny lewy św. Józefa", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-lewy-sw-jozefa

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności