Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Pochodzący z katedry krakowskiej ołtarz powstał w czasie modernizacji jej wnętrza w okresie pontyfikatu Andrzeja Stanisława Załuskiego, biskupa krakowskiego w latach 1746-1758. Pod nadzorem archiprezbitera kościoła Mariackiego i kanonika katedralnego Jacka Łopackiego, w latach około 1752-1756 wykonano cztery ołtarze: św. Michała, św. Floriana, św. Wojciecha i św. Kazimierza. Zaprojektował je Francesco Placidi, a wykonali w Dębniku tamtejsi kamieniarze Tomasz Górecki i Jacek Bielawski. W 1900 roku ołtarze usunięto z katedry w wyniku restauracji jej wnętrza i przekazano podkrakowskim świątyniom, w tym w Porębie Żegoty.

Opis

Ołtarz prostopadłościenny, w typie tumbowym, z mensą o brzegu zdobionym rzędem liści akantu naprzemian z łukami kotarowymi zwieńczonymi kulami oraz podwieszonym lambrekinem. Nastawa ołtarzowa jest architektoniczna, jednoosiowa ze zwieńczeniem, ujęta przez kolumny stojące na ukośnie dostawionych cokołach. Kolumny w jednej trzeciej kanelowane w dwóch trzecich skręcone z wplecioną wicią roślinną, ze złoconym kapitelem podtrzymują przerwany przyczółek ze ślimacznicami. Belkowanie bogato profilowane nad częścią środkową jest wyłamane trzema wklęsłymi łukami. W szczycie owalny medalion z monogramem ”MARIA”, w obramieniu z wieńca laurowego, ślimacznic i festonów, zakończony krzyżem. W osi środkowej prostokątna wnęka w profilowanym obramieniu, zamknięta półkolistym łukiem nadwieszonym z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Zarys problematyki artystycznej

Wykonany w ośrodku kamieniarskim w Dębniku ołtarz, zaprojektowany przez Francesca Placidiego, jest jednym z najciekawszych dzieł małej architektury nie tylko w Krakowie, ale również w Polsce. Motyw skręconych kolumn, niejednokrotnie stosowany przez Placidiego wywodzi się z rzymskiej architektury barokowej, z twórczości Gian Lorenzo Berniniego (konfesja św. Piotra w bazylice watykańskiej). Placidi zaprojektował podobne ołtarze w kościele Mariackim w Krakowie (ołtarz Matki Boskiej Różańcowej) i w kościele Karmelitów Bosych pw. św. Michała w Krakowie (przeniesione w XIX wieku do krakowskiego kościoła franciszkanów).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry

Streszczenie

Ołtarz zaprojektowany został przez Franciszka Placidiego z przeznaczeniem do katedry na Wawelu. Wykonali go kamieniarze w Dębniku koło Krzeszowic w latach około 1752-1756. W wyniku restauracji katedry w 2. połowie XIX wieku ołtarz przeniesiono do kościoła w Porębie Żegoty. Ołtarz należy do najciekawszych dzieł późnobarokowych na ziemiach polskich. Zbliżone formalnie Placidi zaprojektował do kościoła Mariackiego i kościoła Karmelitów Bosych w Krakowie.

Bibliografia