Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Dwa ołtarze boczne powstały najpewniej w trzeciej ćwierci XVIII wieku (po 1748 roku) do poprzedniej, drewnianej świątyni w Bielanach. Były odnawiane i zapewne uzupełnione o elementy dekoracji po przeniesieniu do nowego kościoła około 1826 roku.

Opis

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem. Ołtarz sarkofagowy, wklęsło-wypukły, na cokole, z mensą. Nastawa ujęta parą kolumn o kapitelach kompozytowych, ustawionych na cokołach, dźwigających belkowanie o falistej linii, wyłamane na ich osi, z przerwanym architrawem nad polem środkowym. Na belkowaniu fragmenty przerwanego, falistego przyczółka, dekorowanego rocaille'em, z siedzącymi puttami. Kondygnacja flankowana spływami wolutowymi zdobionymi rocaille'em, opadającymi na cokoły oraz uszami utworzonymi z esowato skręconego akantu. W polu środkowym wnęka w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym z uskokiem, ujęta profilowaną ramą, z obrazem przedstawiającym św. Jana Nepomucena, w osobnej ramie. Zwieńczenie w formie zbliżonej do trapezu zamkniętego falistym fragmentem gzymsu, flankowane spływami wolutowymi dekorowanymi karbowaną wstęgą oraz rokokowymi kartuszami z uskrzydlonymi główkami anielskimi. W polu obraz św. Wojciecha w formie zbliżonej do trapezu o falistej linii boków, ujęty profilowaną ramą. Całość zakończona medalionem z okiem Opatrzności, w otoku z obłoków, w glorii promienistej. Struktura polichromowana w kolorze beżowym, ze złoconymi kolumnami, ornamentyką i profilami, srebrzonymi detalami i laserowanymi ramami obrazów.

Zarys problematyki artystycznej

Oba ołtarze boczne reprezentują typ aediculowy, a więc jednokondygnacyjnej nastawy ze zwieńczeniem, ujętej parą podpór, które dźwigają belkowanie. Retabula w Bielanach są jednak zupełnie wyjątkowe na tle małej architektury południowej Małopolski. Ich elementy architektoniczne, takie jak cokoły i belkowanie, przyjmują wklęsło-wypukłą formę, nadając konstrukcji lekkości i płynności, podkreślonej dodatkowo przez spływy wolutowe w partii kondygnacji i zwieńczenia. Niewątpliwie struktury zostały wykonane nie przez lokalne, małopolskie warsztaty, a przez rzemieślników przybyłych z zewnątrz, gdyż analogiczne dzieła nie występują na tym terenie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Dwa ołtarze boczne powstały najpewniej w trzeciej ćwierci XVIII wieku (po 1748 roku). Były odnawiane i zapewne uzupełnione o elementy dekoracji po przeniesieniu do nowego kościoła po 1826 roku. Reprezentują typ aediculowy, a więc jednokondygnacyjnej nastawy ze zwieńczeniem, ujętej parą podpór, które dźwigają belkowanie. Retabula w Bielanach są jednak zupełnie wyjątkowe na tle małej architektury południowej Małopolski.

Bibliografia