Najświętsze Serce Jezusa

Dzieje zabytku

Omawiany obraz przedstawiający temat ikonograficzny Najświętsze Serce Jezusa najprawdopodobniej został wykonany w 1897 roku przez malarza Ferdynanda Olesińskiego. Wówczas z inicjatywy księdza Franciszka Błachuta, proboszcza w Łazanach, odnowiono dwa barokowe ołtarze boczne pochodzące z pierwszej połowy XVIII wieku. W obu nastawach Matki Boskiej Częstochowskiej i omawianym ołtarzu św. Anny usunięto umieszczone w zwieńczeniach glorie promieniste i zastąpiono je neobarokowymi strukturami mieszczącymi obrazy wykonane przez Ferdynanda Olesińskiego. W zwieńczeniu nastawy św. Anny umieszczono wizerunek św. Franciszka z Asyżu, w drugiej nastawie wyobrażenie św. Antoniego Padewskiego. Olesiński wykonał wówczas również obraz przedstawiający św. Annę Samotrzeć, którym zastąpiono starsze dzieło o tym samym temacie znajdujące się wcześniej w polu głównym ołtarza św. Anny. Prawdopodobne jest, że artysta ten jest także autorem wizerunku Matki Boskiej Różańcowej oraz omawianego obrazu Najświętszego Serca Jezusowego umieszczonych w 1897 roku na zasuwach obu ołtarzy bocznych w związku z powołaniem przy parafii bractw różańcowego i Serca Jezusowego.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta ze ściętymi schodkowo górnymi narożami, ujęty złoconą, profilowaną ramą. Kompozycja trójpostaciowa, symetryczna. W centrum, na tle obłoków, ukazany frontalnie, stojący Chrystus wskazujący lewą rękę na widniejące na piersi gorejące serce otoczone promieniami. Prawa ręka ugięta w łokciu i uniesiona ku górze w geście błogosławieństwa. Na dłoniach widoczne ślady męki. Chrystus ubrany jest w długą, czerwoną suknię oraz niebieski płaszcz, spod szat widoczna bosa stopa. Postać flankowana przez ustawione przeciwstawnie, klęczące anioły składające ręce w geście modlitwy. Długowłosi aniołowie o młodzieńczych twarzach, unoszą głowy ku górze, wpatrując się w Chrystusa. Ubrani w luźne suknie z długimi rękawami w kolorze jasnoróżowym (anioł z lewej) i beżowych (anioł z prawej) i luźno udrapowane płaszcze w kolorach zielonym i złotym. Kolorystyka obrazu jasna, pastelowa, ciepła.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz stanowi przykład dziewiętnastowiecznego, wyidealizowanego malarstwa religijnego. Autor dzieła Ferdynand Olesiński był urodzonym w Wieliczce malarzem, który zdobył wykształcenie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie uczył się w latach 1871-1883 pod kierunkiem Floriana Cynka, Władysława Łuszczkiewicza i Jana Matejki. Twórczość Olesińskiego, czynnego głównie w Wieliczce i Krakowie, obejmowała przede wszystkim realistyczne, ale powstałe w duchu akademickim, studia portretowe, pejzaże, sceny rodzajowe oraz malarstwo religijne. Obraz powstał w związku z powołaniem przy parafii w Łazanach Bractwa Serca Jezusowego i obrazuje temat ikonograficzny nazywany Najświętszym Sercem Jezusa. Kult Najświętszego Serca Pana Jezusa rozwinął się szczególnie w XVII wieku. Na jego teologiczne ujęcie i liturgiczny kształt nabożeństwa miały wpływ objawienia wizytki siostry Marii Alacoque. Gdy w 1765 roku papież Klemens XIII oficjalnie zatwierdził kult Serca Jezusowego, pojawiła się potrzeba opracowania ikonografii dla tego wizerunku. Na jej kształt największy wpływ miały dwa dzieła włoskiego malarza Pompea Batoniego. Pierwsze namalowane w 1765 roku dla rzymskiego kościoła Il Gesù przedstawiało Chrystusa trzymającego w lewej ręce gorejące serce, prawą zaś wskazującego na nie. Wizerunek ten zyskał wielką popularność i był wielokrotnie kopiowany i reprodukowany za pomocą grafiki. Drugi obraz Batoniego namalowany na zlecenie rodziny Alfieri ukazywał gorejące serce unoszące się na tle piersi Chrystusa, który jedną ręką wykonuje gest błogosławieństwa, drugą wskazuje na serce. Ten drugi wariant ikonograficzny w 1891 roku został zatwierdzony jako jedyny obowiązujący wizerunek Najświętszego Serca Jezusa. Omawiany obraz w Łazanach powstał kilka lat później i reprezentuje drugi z omówionych typów przedstawienia.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz przedstawiający temat ikonograficzny Najświętsze Serce Jezusa najprawdopodobniej został wykonany w 1897 roku przez malarza Ferdynanda Olesińskiego. W tym samym roku dzieło zostało umieszczone na zasuwie odnawianego wówczas ołtarza bocznego św. Anny w związku z powołaniem przy parafii w Łazanach Bractwa Serca Jezusowego. Ferdynand Olesiński był urodzonym w Wieliczce malarzem, który zdobył wykształcenie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Jego twórczość obejmowała przede wszystkim realistyczne, ale powstałe w duchu akademickim, studia portretowe, pejzaże, sceny rodzajowe oraz malarstwo religijne

Bibliografia