Matka Boska Różańcowa

Dzieje zabytku

Omawiany obraz przedstawiający Matkę Boską Różańcową w towarzystwie św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej najprawdopodobniej został wykonany w 1897 roku przez malarza Ferdynanda Olesińskiego. Wówczas z inicjatywy księdza Franciszka Błachuta, proboszcza w Łazanach, odnowiono dwa barokowe ołtarze boczne pochodzące z pierwszej połowy XVIII wieku. W obu nastawach św. Anny i omawianym ołtarzu Matki Boskiej Częstochowskiej usunięto umieszczone w zwieńczeniach glorie promieniste i zastąpiono je neobarokowymi strukturami mieszczącymi obrazy wykonane przez Ferdynanda Olesińskiego. W zwieńczeniu nastawy św. Anny umieszczono wizerunek św. Franciszka z Asyżu, w drugiej nastawie wyobrażenie św. Antoniego Padewskiego. Olesiński wykonał wówczas również obraz przedstawiający św. Annę Samotrzeć, którym zastąpiono starsze dzieło o tym samym temacie znajdujące się wcześniej w polu głównym ołtarza św. Anny. Prawdopodobne jest, że artysta ten jest także autorem obrazu Najświętszego Serca Jezusowego oraz omawianego wizerunku Matki Boskiej Różańcowej umieszczonych w 1897 roku na zasuwach obu ołtarzy bocznych w związku z powołaniem przy parafii bractw różańcowego i Serca Jezusowego.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta ze schodkowo ściętymi górnymi narożami, ujęty w złoconą i profilowaną ramę. W centrum kompozycji przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem siedzącej w obłokach i przekazującej różańce św. Dominikowi i św. Katarzynie Sieneńskiej. Maria ukazana frontalnie w pozycji siedzącej, skłania głowę w lewo, przekazując różaniec św. Katarzynie. Matka Boska przedstawiona jako młoda kobieta o długich, falowanych włosach częściowo schowanych pod białą chustą, ubrana w ciemnoróżową suknię oraz niebieski płaszcz. Spod szat widoczna bosa stopa. Maria na kolanach trzyma Dzieciątko Jezus, podtrzymując je prawą ręką. Dzieciątko ubrane w białą tunikę ze złotą lamówką pod szyją, zwraca się ku św. Dominikowi, podając mu różaniec. Wokół głów postaci jasnozłote nimby. W dolnej części kompozycji, na pierwszym planie ukazane klęczące postaci świętych w białych habitach i czarnych płaszczach dominikańskich – z lewej strony kompozycji św. Dominik, z prawej św. Katarzyna Sieneńska. Ponad głową św. Dominika niewielka, złota gwiazda i aureola. Święta Katarzyna przedstawiona z koroną cierniową na głowie i ukazaną powyżej aureolą. Tło obrazu utrzymane w żółto-brązowej tonacji. Kolorystyka ciepła, pastelowa.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz stanowi przykład dziewiętnastowiecznego, wyidealizowanego malarstwa religijnego. Autor dzieła Ferdynand Olesiński był urodzonym w Wieliczce malarzem, który zdobył wykształcenie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie uczył się w latach 1871-1883 pod kierunkiem Floriana Cynka, Władysława Łuszczkiewicza i Jana Matejki. Twórczość Olesińskiego, czynnego głównie w Wieliczce i Krakowie, obejmowała przede wszystkim realistyczne, ale powstałe w duchu akademickim, studia portretowe, pejzaże, sceny rodzajowe oraz malarstwo religijne. Obraz powstał w związku z powołaniem przy parafii w Łazanach bractwa różańcowego i obrazuje moment, w którym Matka Boska oraz Dzieciątko Jezus przekazują różańce dwojgu świętych dominikańskich – św. Dominikowi Guzmanowi i św. Katarzynie Sieneńskiej. Formuła ikonograficzna tego przedstawienia z dwustrefową, symetryczną kompozycją, gdzie zazwyczaj Matka Boska podaje jeden różaniec, a Dzieciątko drugi, wykształciła się we Włoszech w XVII wieku, a następnie stała się niezwykle popularna w sztuce polskiej. Za obraz, który stał się wzorem dla tego przedstawienia ikonograficznego uznaje się dzieło autorstwa Giovanniego Salvi Sassoferata powstałe około 1683 roku, przechowywane w kościele Santa Sabina w Rzymie. Według legendy św. Dominikowi ukazała się Matka Boska, która wręczyła mu różaniec i zachęciła do odmawiania jego tajemnic, dlatego ten święty uznawany jest za pierwszego propagatora modlitwy różańcowej. Katarzyna Sieneńska to z kolei najbardziej czczona święta dominikańska. Opisywana formuła ikonograficzna łączy zatem najważniejszych przedstawicieli męskiego i żeńskiego zakonu dominikańskiego oraz wiąże jego założyciela i najbardziej czczoną świętą z kultem różańca.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz przedstawiający Matkę Boską Różańcową najprawdopodobniej został wykonany w 1897 roku przez malarza Ferdynanda Olesińskiego. W tym samym roku dzieło zostało umieszczone na zasuwie odnawianego wówczas ołtarza bocznego św. Anny w związku z powołaniem przy parafii w Łazanach bractwa różańcowego. Ferdynand Olesiński był urodzonym w Wieliczce malarzem, który zdobył wykształcenie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Jego twórczość obejmowała przede wszystkim realistyczne, ale powstałe w duchu akademickim, studia portretowe, pejzaże, sceny rodzajowe oraz malarstwo religijne

Bibliografia